اتسز. [ اَ س ِ ] (اِخ )خوارزمشاه . ابن محمد ملقب به قطب الدین یا علاءالدین
۞ ابن نوشتکین . سیمین خوارزمشاه . و او استقلال خود را اعلام کرد ولی در سال
533 هَ . ق . مغلوب سلطان سنجر شد و بار دیگر طغیان کرد و خود را پادشاه خواند و قلمرو خود را تا حدود شهر جندو شط سیحون بسط داد. سلطنت او از
521 تا
551 بود:
قطب دین اتسزغازی که برفعت قدرش
هست با کنگره ٔ چرخ برابر گشته .
رشید وطواط.
ابوالمظفر خورشید خسروان اتسز
که از صواعق خشمش کند کران آتش .
رشید وطواط.
خورشید خسروان ملک اتسز که ذات او
در علم چون علی شد و در عقل چون عقیل .
ادیب صابر.
عوفی در لباب الألباب ضمن ترجمه ٔ سلطان علاءالدنیا والدین ملک الجبال حسین بن حسین عباسی غوری آرد: او را اشعار پادشاهانه است و لطایف ملکانه و شعر او مدوّن است و دیوان او و دیوان سلطان اتسز در یک جلد در کتابخانه ٔ سرد و آبدار سمرقند مطالعه افتاده است . رجوع به لباب الالباب ج
1 ص
35 و
38 و
81 و
85 و ج
2 ص
117 و
118 و آتسز یا اَتسز قطب الدین شود.