طاس

طاس . (اِ) در اصل فارسی تاس است ، فارسی زبانان عربی دان به طاء نویسند و رواج گرفت ، از عالم طپیدن و طلا به معنی طشت کلان و گهری . (غیاث اللغات ). و در منتخب نوشته ظرفی که درو آب و شراب خورند و هیچ نگفته که معرب است و در شرح نصاب نوشته که : طاس از لغات مولد است یعنی عربی نیست بلکه از آن گرفته اند. (غیاث اللغات ). ج ، طاسات . (مهذب الاسماء). پنگان . (لغتنامه ٔ اسدی ). فنجان . اجانة. ظرفی که در آن آشامند. ظرف شراب . جام . آوند شراب . (دهار). مکّوک ؛ طاس که بدان آب خورند. (منتهی الارب ). پیاله . تشت . طشت :
تو چه پنداریا که من ملخم
که بترسم ز بانگ سینی و طاس .

خسروی .

سیه چهره و ریش کافورگون
دو چشمش بمانند دو طاس خون .

فردوسی .

یکی طاس پر گوهر شاهوار
ز دینار چندی ز بهر نثار.

فردوسی .

همان هر چه زرین به پیش اندر است
اگر طاس و جام است وگر مجمراست .

فردوسی .

بجوشید بر هر دو جوشن زخشم
چو دوطاس خون کرده از کینه چشم .

فردوسی .

بگفت این و از بارگه شد برون
دو چشمش بمانند دو طاس خون .

فردوسی .

سنگی زده است پیری بر طاس عمر تو
کان را بهیچ روی نیارد کس التیام .

ناصرخسرو.

اینت مسکر حرام کرد چو خوک
وانت گفتا بجوش و پر کن طاس .

ناصرخسرو.

این طاس خالی از من و آن کوزه ای که بود
پارینه پر ز شهد مصفی از آن تو.

وحشی .

|| درفارسی ظرفی که بحمام برند و در آن آب کرده نزد خویش نهند استعمال را. این ظرف را در ترکی هم طاس گویند.
- سرطاس نشاندن ؛ به جربزی و مکر کسی را بگفتن راز بازداشتن .
- طاس گم شدن ؛ هیاهوی برپا شدن . قیل و قال برخاستن .
|| و نیز نام جامه ٔ زرتار. (از چراغ هدایت ) (غیاث اللغات ).
|| قبه مانندی از فلز در گردن نیزه که پرچم را در آن آویزند. (شرح دیوان خاقانی ) :
جهان بپرچم طاس رماح او نازد
کزین دو مادت نور و ظلام او زیبد.

خاقانی .

|| آویزهای طلا و نقره که بر علم آویزند. (شرح دیوان خاقانی ) :
کیوانش پرچم است و مه و آفتاب طاس
چون زلف آنکه عید بتان خواند آذرش .

خاقانی .

|| حقه ٔ سیم ؛ از اسباب زینت است . (شرح دیوان خاقانی ) :
آن نگویم کز دم شیر فلک در آفتاب
پرچم و طاسش برای خنگ و اشقر ساختند.

خاقانی .

|| (ص ) سر بیموی . داغسر. دغسر. تاس . داس . داس سر. روخ . روخ چکاد. || (اِ) در بازی نرد، کعب ۞ . کعبة. هر دو طاس نرد؛ کعبتین . طاسهای نرد. ۞ رجوع به طاسک شود.