شتاب کردن

شتاب کردن . [ ش ِ ک َ دَ ] (مص مرکب ) عجله کردن . تعجیل نمودن . شتافتن . تَکَمُش . خَوء. ذَاب . صَمَیان . فَرط. اِقلیلاء. (منتهی الارب ). مقابل درنگ کردن . تعجیل به کار بردن :
نکرد ایچ رستم به رفتن شتاب
بدان تا برآمد بلند آفتاب .

فردوسی .

به پشت نهنگان گذشتن در آب
به ْ آمد که در کار کردن شتاب .

فردوسی .

چو شدگرسنه تیز پران عقاب
سوی گوشت کردند هر یک شتاب .

فردوسی .

مکن هیچ بر جنگ جستن شتاب
به جنگ تو خود آید افراسیاب .

فردوسی .

به غاراندرون دیو رفته به خواب
به کشتن نکرد ایچ رستم شتاب .

فردوسی .

ز بس شتاب که جود تو بر خزینه کند
درم همی نکند در خزانه ٔ تو درنگ .

فرخی .

شتاب کن در ارسال جواب این نبشته بسوی امیرالمؤمنین . (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 314). از آنجا سلطان را نامه ای رسیده که ترکمانان را به چه حیلت فروگرفتند، شتابی کند و تنی چند را فرماید تا به هرات فروگیرند. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 406). خردمند در جنگ شتاب نکند. (کلیله و دمنه ).
اول مجلس که باغ شمع گل اندرفروخت
نرگس با طشت زر کرد به مجلس شتاب .

خاقانی .

باد بهاری فشاند عنبر بحری به صبح
تا صدف آتشین کرد به ماهی شتاب .

خاقانی .

دور بگردان و شتابی بکن
چند کند عمر شتاب ای غلام .

عطار.

شها به خون عدو ریختن شتاب مکن
که خود هلاک شود از حسد به خون شکم .

سعدی .

چون غلط بشنوی شتاب مکن
که نباید که خود غلط باشی .

سعدی .

صبح است ساقیا قدحی پر شراب کن
دور فلک درنگ ندارد شتاب کن .

حافظ.

ایجاف ؛ شتاب کردن در رفتار. (ترجمان القرآن ). تَخَرلُج ؛ شتاب کردن در مشی . دَغمَشَه ؛ شتاب کردن در رفتار. دَمص ؛ شتاب کردن در هر چیز. کَعتَرَه ؛ شتاب کردن در رفتار. مَعل ؛ شتاب کردن در کار. مَهک ؛ شتاب کردن در چیزی . (از منتهی الارب ).
- شتاب کردن بر کسی یا کسانی ؛ آنان را به شتاب واداشتن : چهل مرد را گرفت از خوارج و بند برنهاد و به بست فرستاد که کارشان فرمایید و تا مرا آنجا سرای بنا کنند و بر ایشان در کار کردن شتاب کنید. (تاریخ سیستان ).