دارواش

دارواش Mistletoe- دارواش Viscumalbum : نام علمی Loranthaceae : خانواده بومی منطقه : اروپا و غرب و جنوب آسیا دارواش در فارسی و گیلکی به معنی علف درخت است. ۴ گیاه شناسی گیاه دارواش به صورت درختچه ای همیشه سبز بر روی سایر درختان می روید و دارای سرعت رشدی
متوسط است . دارواش به علت داشتن سبزینه، نیمه انگلی محسوب می شود. یک گیاه نیمه پارازیت واپی فیت بوده که می تواند فتوسنتز نماید. دارواش فاقد ریشه است. ارتفاع این گیاه بین 60 تا 120 سانتیمتر بوده و گستردگی آن نیز به همین مقدار است. شاخه های آن بین 30 تا 100 سانتیمتر
طول دارند و دارای انشعابی 2 شاخه می باشند . ۵ گیاه شناسی برگهای گیاه همیشه سبز، چرمی، گوشتی، وبه شکل قاشق می باشد، برگها به صورت مخالف هم قرار میگیرند و بین 2 تا 8 سانتیمتر طول و بین 1 تا 2.5 سانتیمتر عرض دارند .رنگ برگهای این گیاه زرد مایل به سبز می باشد
. ۶ گیاه شناسی گیاه نیمه انگلی دارواش به صورت تک پایه (ماده یا نر ) وپس از چهار تا شش سال تولید گل می نماید، بعد از گل دهی شاخه های نر می میرند ولی شاخه های ماده پس از آنکه دانه آزاد شد، می میرند وبذر دارواش در شهریور ماه رسیده وکامل می شود. گل های دارواش
بسیار زیبا بوده و فصل شکوفایی آنها اواخر زمستان و اوایل بهار میباشد. ٧ گیاه شناسی گل های گیاه پنج ماه پس از گرده افشانی وتلقیح به میوه تبدیل می شوند، میوه آن گرد، سفید روشن (شبیه مروارید) و درشت است و در داخل آن بذر های بسیار چسبناکی قرار گرفته، به طوری که
در گذشته از دارواش در تهیه چسب آهن استفاده می شده است. ٨ دامنه پراکنش دارواش : تمام اروپا غیر از مناطق قطبی، آسیا و شمال آفریقا. ٩ پراکنش دارواش در ایران و جود دارد که بیشتر ( Viscum album ) در جنگلهای شمال، گونه دارواش اروپایی  به زالزالک حمله می کند. وجود
دارد که بیشتر به بلوط ( Loranthus europaeus ) در غرب گونه موخور  حمله می کند. ١٠ میز بان های دارواش در حدود 118 گونه درخت و درختچه هستند. در ایران بر روی سیب، تبریزی،گلابی، انجیلی، بادام، غان، ممرز، شاه بلوط، زالزالک، توت، فندق، گردو، کاج، اقاقیا و گاهی بید
دیده شده اند. ١١ نحوه استقرار وقتی که بذر دارواش بر روی ساقه یا شاخه میزبان قرار گرفت آنزیم هایی جهت نفوذ به گیاه تولید می کند وبعد از چند ماه جوانه زده وتولید هوستوریوم یا ریشک می نماید،این ریشک ها در امتداد سطح پوست رشد کرده تا اینکه به پای یک جوانه یا برگ
می رسند، سپس ریشک عریض شده ودر کنار پوست پهن می شود، در این هنگام هوستوریوم مکینه ریشه مانندی که از مرکز ریشک خارج شده را مستقیماً به داخل گیاه نفوذ داده وبه آوند های آبکش وکامبیوم می رساند وبا گیاه پیوند فیزیولوژیکی ایجاد می نماید. از این هوستوریوم سیستم
رشته ای طولی ومته های شعاعی که کلاً در کار جذب آب ومواد غذایی هستند به وجود می آید و به تدریج به شکل مکنده در آمده ودر بهار سال سوم دوبرگ اولیه انگل ظاهر می شود ودر وسط این برگ ها جوانه ای ملاحظه می گردد که در سال چهارم تولید شاخه های اولیه را می نماید وبعد
از آن تولید بذر نموده وسیکل جدیدی شروع می گردد. ١٢ تکثیر: از آنجایی که این گیاه انگلی است و به طور کامل روی درخت میزبان رشد می کند باید توت های گیاه را بر روی شاخه های درخت میزبان کوبیده شود . برای تکثیر گیاه بهتر است در اواخر پاییز و یا زمستان اقدام شود .
بر روی شاخه های پایین تر درخت ، تکثیر راحت تر صورت میگیرد. ١٣ نحوه خسارت گیاه نیمه انگلی دارواش فاقد ریشه بوده وروی گیاه میزبان مستقر شده وآب ومواد غذایی مورد نیاز خود را که در واقع خود باید از خاک تأمین نماید ، از شیره خام میزبان استحصال می کند. با جذب آب
ومواد غذایی به وسیله دارواش آن قسمت از ساقه که بالا تر از نقطه آلودگی قرار گرفته به مرور ضعیف شده وخشک می شود. علاوه بر آن موقعی که آلودگی شدید باشد، قدرت حیات تمام شاخه یا درخت به تحلیل می رود وتوازن هورمونی میزبان به هم خورده واین عدم تعادل باعث تحریک جوانه
های جانبی شده و شاخه های زیادی به وجود می آید. این گیاه نیمه انگل در موقع جوانه زدن تولید سمی می کند، که برروی گلابی روی آوند ها تاثیر کرده وشاخه های آن را می خشکاند. در آلودگی های شدید، دارواش درخت را ضعیف نموده وآماده برای حمله پاتوژن های پوسیدگی چوب،ریشه
و شکستگی وسرانجام مرگ درخت می نماید. ١۴ دیوس کوریدوس، پیش از میلاد مسیح، از دارواش به عنوان یک گیاه سمی و دارویی نام می برد و در سال 1682 در فرانسه به قدرت زیاد آن در صرع اشاره کرده اند، ولی استفاده از آن از سال 1900 میلادی رونق خاصی گرفت. قسمتهای دارویی :
برگهای پودر شده، سته های رسیده، شاخه های جوان ویا عصاره مایع در درمان استفاده می شود. شاخه و برگ های جوان گیاه داروش در فصل بهار و قبل از ظاهر شدن دانه های گیاه جمع آوری می شوند. طبع گیاه داروش : تلخ، شیرین، سرد، مرطوب ترکیبات شیمیایی گیاه داروش : برگ دارواش
علاوه بر اینکه دارای کلسیم، پتاسیم و منیزیم است یک نوع گلیکوزید و دو نوع ساپونین یکی با خاصیت اسیدی (ساپونوئید) و دیگری با خاصیت خنثی (ساپوتوکسین ) نیز دارد . همچنین استیل کولین، پروپیونیل کولین، کولین، رزین، تیرامین، الکل، مقدار کمی آرسنیک، نوعی آلکالوئید
یافت می شود. شیره تازه گیاه دارای آرژینین، آسپاراژین، پرولین و مقدار کمی هیدروکسی لیزین است. به دلیل داشتن ویسکوتوکسین گیاه سمی است.که خصوصیات مولکولی و فارماکولوژیکی ویسکوتوکسینها شباهت بسیار زیادی به زهر مار دارد. قسمت فعال گیاه، رزین(ویسین) است که در نتیجهء
عمل تخمیر، توده ای زرد رنگ، چسبنده و رزینی می شود. ١۵ زمان جمع آوری و نحوه خشک کردن دارواشها را معمولاً در بهار جمع آوری ودر هوا یا در کوره الکتریکی در دمای 106 درجه فارنهایت خشک می کنند. در اروپا بیشتر از روش تزریق و در ایالات متحده معمولا"از جوشانده یا از
تنتور(عصاره الکلی) استفاده می کنند. دز دارویی دارواش بسیار کم و مقادیر زیاد 5 گرم (نصف قاشق چایخوری) از پودر / آن می تواند سمی باشد.برای تهیه جوشانده دارواش، 2 کاملا" نرم شده را در یک فنجان آب سرد مخلوط نموده و به مدت 12 ساعت در دمای اتاق قرار می دهند، سپس
از صافی عبور داده و مصرف می نمایند. ماکزیمم مصرف روزانه 10 گرم 2 قاشق چایخوری) دارواش می باشد. ) ١۶ ١٧ خواص درمانی دارواش متخصصان علوم پزشکی دانشگاه آدلاید در استرالیا تاثیر سه نوع مختلف از عصاره این گیاه دارویی را با تاثیر شیمی درمانی روی سلولهای سرطانی روده
مقایسه کردند. هم چنین تاثیر دو روش فوق روی سلولهای سالم روده نیز مقایسه شد. آنها دریافتند که عصاره گیاه دارواش تاثیر فوق العاده ای در مبارزه با سلولهای سرطان روده دارد. این نوع عصاره گیاه دارواش حتی از شیمی درمانی برای مقابله با سلولهای سرطانی قوی تر و موثرتر
است. محققان دانشگاه بریستول متوجه شده اند گیاه دارواش می تواند اثرات منفی شیمی درمانی و رادیوتراپی از جمله خستگی، حالت تهوع، کمی وزن و تغییر خلق و خو و انواع عفونت ها را از بین ببرد. به نظر می رسد گیاه دارواش در تقویت سیستمی ایمنی و از بین بردن سلول های سرطانی
به ویژه سلول های سرطان پانکراس، ریه، سمفوم و خون موثر است و عوارض ثانویه هم ندارد. ١٨ در دانشگاه فردوسی مشهد به منظور برسی آثار آنتی دیابتی عصاره میوه دارواش مطالعاتی انجام گرفت.در این مطالعه 14 موش صحرایی توسط تزریق آلوکسان دیابتی شدند سپس به طور تصادفی به
2 گروه تجربی وکنترل تقسیم شدند. گروه تجربی از هفته صفر(تایید وقوع دیابت) تا هفته پنجم آب آشامیدنی حاوی عصاره دارواش و گروه کنترل در این مدت آب آشامیدنی معمولی دریافت کردند.نتایج آزمایشات نشان داد عصاره دارواش باعث کاهش معنادار غلظت گلوکز، اوره، تری گلیسرید
، کلسترول سرم خون و اسید استواستیک گروه تجربی شد.این نتایج بر این دلالت دارد که عصاره میوه دارواش دارای آثار آنتی دیابت است. خواص درمانی دارواش ١٩ در یونان بقراط از دارواش در درمان سرگیجه، صرع و تومرها استفاده می کرده است.  در قرون وسطی در اروپا از دارواش
در درمان نقرس استفاده می شده است.  در طب سنتی کره از دارواش در درمان سرماخوردگی و روماتیسم استفاده می شده است.  در طب سنتی چین از دارواش برای تقویت کلیه، استحکام استخوان، کاهش فشار خون، رفع التهاب کبد،  تسریع رشد مو و جلوگیری از سرطان استفاده می شد. در
طب سنتی هند از دارواش برای تهلیل ورم طحال و تقویت قلب استفاده می شد.  در طب سنتی ایران زکریای رازی، ابو علی سینا و ابوریحان بیرونی به آثار درمانی دارواش توجه کرده اند. و از دم  کرده برگ آن برای درمان خونریزی داخلی و محلول های شستشو استفاده می کردند. خواص
درمانی دارواش ٢٠ در مناطق غرب کشوربخصوص ایلام نیز از نرم شدهء برگ موخور(نوعی دارواش) برای خروج چرک از زخم و دمل استفاده می کنند و نیز برای کاهش درد ناشی از شکستگی استخوان،شاخه های تازه و سالم گیاه را بر روی محل شکستگی می گذارند. اخیرا از عصاره دارواش در درمان
ایدز استفاده می شود. همچنین دارواش دارای خاصیت ضد میکروبی و باکتریایی ، آنتی ویروسی، محرک سیستم ایمنی است و در سال 1998 از تزریق این عصاره برای بهبود پاسخ ایمنی استفاده گردید. خواص درمانی دارواش ٢١ منابع -1 پارکر،سی. و ریچز،سی. آر، 1376 ، علفهای هرز انگلی
جهان. ترجمهء سید محمد رضا موسوی و پرویز شیمی، انتشارات برهمند. -2 زاهدی،ص. ا،اراضی و ج. یاری، 1377 ، مطالعه اثر عصاره هیدرو الکلی میوه گیاه دارواش در پیشگیری از .27 -23 ، تشنج ناشی از نیکوتین در موش سوری، مجله علوم دانشگاه شهید چمران اهواز،شماره 4 -3 قوامی،م.
م، رسولی و ا. جهانسوز، 1381 ، بررسی فیزیولوژیک آثار آنتی دیابتی تجویز عصاره آبی میوه .45-52 ، دارواش در رت، دوماهنامه علمی- پژوهشی، شماره 38 -4 ناجی، ح.، 1381 ، تاثیر گیاه موخور بر ساختار چوب درخت بلوط غرب. چاپ نشده -5 ناجی، ح.،آ.مطلبی وج. قیصریان فرد، 1386
، دارواش گیاه دارویی ناشناخته. چاپ نشده 6-Al-Achi, A. (2005). "Mistletoe (Viscum album L.)." Us Pharm 30: 12-18. 7-Bussing, A. (2003). Mistletoe: the genus Viscum, CRC Press. 8-Deliorman, D., F. Ergun, et al. (2001). "Evaluation of antimycobacterial activity
of Viscum album subspecies." Pharmaceutical biology 39(5): 381-383. 9-Grossarth-Maticek, R., H. Kiene, et al. (2000). "Use of Iscador, an extract of European mistletoe (Viscum album), in cancer treatment: prospective nonrandomized and randomized matched-pair
studies nested within a cohort study." Alternative Therapies in Health and Medicine 7(3): 57-66, 68-72, 74-56 passim.