پاول هرن

پاول هرن یا پاول هورن (به آلمانی: Paul Horn) (۱۴ ژانویهٔ ۱۸۶۳ در هاله آن دِر سال، آلمان – ۱۱ نوامبر ۱۹۰۸ در استراسبورگ، فرانسه) زبان‌شناس آلمانی و متخصص زبان‌های ایرانی و ترکی است. زندگی‌نامه او در سال ۱۸۸۳ تحصیلات خود را در زبان‌های سانسکریت، اوستایی، فارسی، و زبان‌شناسی تطبیقی در دانشگاه هاله در آلمان آغاز کرد. در این دانشگاه، در ۶ ژوئن ۱۸۸۵ مدرک دکتریِ خود را زیر نظر کریستیان بارتولومه (به‌ویژه در زمینهٔ اشتقاق اسمی در اوستا و کتیبه‌های فارسی باستان) دریافت کرد (تنها بخش نخست این رساله، «دسته‌ها بر روی اسپیرانت‌ها»، منتشر شد). سپس رسالهٔ شایستگی خود را در سال ۱۸۸۹ در دانشگاه کایزر ویلهلم در استراسبورگ نوشت و در سال ۱۸۹۲ اجازهٔ تدریس در رشتهٔ زبان‌شناسی تطبیقی هندواروپایی را دریافت کرد. در سال ۱۹۰۰ در همان دانشگاه به‌عنوان استاد همکار ارشدِ این رشته منصوب شد. پس از سال‌ها رنج، در ۱۱ نوامبر ۱۹۰۸، در ۴۵ سالگی درگذشت. مرگ زودهنگام او مانع تکمیل بسیاری از آثار ناتمامش شد، ازجمله فرهنگ فارسی نو و شرحی از فرهنگ فارسی بر اساس توصیف‌های موجود در شاهنامهٔ فردوسی. او در سال ۱۸۹۱ با هلنه شاوپ-هرن[الف] ازدواج کرد و یک سال بعد آن دو صاحب دختری به نام هلنه[ب] شدند. هرن پیرو مذهب کلیسای انجیلی حضرت پطرس بود و درجهٔ سرهنگ‌دومی پیاده‌نظام را داشت.[۱] با وجود سلطهٔ عظیم تئودور نلدکه و هاینریش هوبشمان (که هر دو استاد در استراسبورگ تدریس می‌کردند)، برای هرن دشوار بود که شهرت مشابهی کسب کند. هرن خود را یک پژوهشگر تاریخ و ادبیات فارسی می‌دانست و آثار زیادی در زمینهٔ مطالعات ایرانی (زبان‌شناسی و تاریخ ایران) منتشر کرد، اما تأکید او بیشتر بر زبان فارسی نو بود. فصل او در کتاب طرح کلی زبان‌شناسی ایرانی[پ] (۲ جلد، استراسبورگ، ۱۸۹۶–۱۹۰۴) همچنان توسط پژوهشگران جدید نادیده گرفته نشده است، چنان‌که چند سال پیش سی. جی. سرتی به آن اشاره کرد. کتاب اساس اشتقاق فارسی نو[ت] هرن (استراسبورگ، ۱۸۹۳) دوباره چاپ شد (در سال‌های ۱۹۷۴ و ۱۹۸۸) و به فارسی نیز ترجمه شد (توسط جلال خالقی مطلق، با نام اساس اشتقاق فارسی، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، ۱۹۷۷). او به تعدادی از زبان‌های باستانی و نو تسلط داشت و ازجمله امتیازات او، شناخت بسیار زودهنگام اهمیت منابع سیگیلوگرافی[ث] برای ایران‌شناسان بود. هرن سفرهایی به کشورهای مختلف داشت و در این سفرها فهرست‌های مهمی از دست‌نوشته‌ها تهیه کرد. او متون دست‌نوشت زیادی را ویرایش کرد و انتشار یادداشت‌های شاه طهماسب اول و فرهنگ لغت فُرس تحسین متخصصان را برانگیخت. در حوزهٔ مطالعات ترکی، هرن به‌عنوان یک مرجع شناخته‌شده در استراسبورگ شناخته می‌شد.[۲] هرن، در طول سال‌هایی که در استراسبورگ تدریس می‌کرد، تلاش کرد تا نتایج پژوهش‌های ایرانی‌شناختی را از طریق ضمائم روزنامه‌ها و گزارش‌های خلاصه‌شده به جامعهٔ علمی گسترده‌تری معرفی کند. اگر دانشگاه کایزر ویلهلم در استراسبورگ در دورهٔ پس از ۱۸۷۲ به یک مرکز مطالعات شرقی تبدیل شد، می‌توان گفت که هرن نقش مهمی در این فرایند ایفا کرده بوده است.[۳] هرن با دیگر ایران‌شناسان برجستهٔ زمان خود در تدوین طرح کلی زبان‌شناسی ایرانی، که خلاصه‌ای دایرةالمعارفی از زبان‌ها و تاریخ ایران فراهم کرد، مشارکت داشت. افزون بر فصل یادشده در جلد اول، او فصل هفدهم را دربارهٔ تاریخ ایران پس از فتح مسلمانان نوشت. او همچنین در تدوین سایر آثار مروری کمک کرد: «ادبیات‌های شرقی؛ فرهنگ معاصر»، که به ادبیات فارسی میانه، فارسی نو، و ادبیات ترکی پرداخته است؛ ادبیات‌های شرق در توصیف‌های جداگانه. هرن در این امر مقصر نبود که سهم وی در ریشه‌شناسی فارسی نو بعد از تغییر قرن (هجدهم به نوزدهم) با کشفیات تازهٔ متون و زبان‌های ایرانی میانه در آسیای مرکزی مورد توجه قرار نگرفت.[۴] یادداشت Helene Schaupp-Horn Helene Grundriss der iranischen Philologie Grundriss der neupersischen Etymologie Sigillographie پانویس Kettenhofen، «HORN, PAUL»، Encyclopædia Iranica، 476-477. Kettenhofen، «HORN, PAUL»، Encyclopædia Iranica، 476-477. Kettenhofen، «HORN, PAUL»، Encyclopædia Iranica، 476-477. Kettenhofen، «HORN, PAUL»، Encyclopædia Iranica، 476-477. منابع Kettenhofen, Erich (2004). "HORN, PAUL". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. XII. p. 476-477. Retrieved 11 January 2025. این صفحه آخرین‌ بار در ۲۷ اوت ۲۰۲۵ ساعت ۰۳:۴۶ ویرایش شده است.