بالاوند

بالاوند ایلی از لرهای کلهُر است . خاندان اسفندیاری بالاوند از کهن ترین خوانین ایرانی در منطقه پشت کوه در دشت هلیلان بوده اند . این خاندان از تیره های قدیمی و بومی منطقه و از اعقاب طوایف ساسانیان و بهرام گور هستند . خاندان بالاوند اصالتا ایلی از شاخه کلهُر
در لرستان اند ، که از گذشته های دور به کرمانشاهان مهاجرت کردند . در دوران صفویان، اولین رهبر ایل ، زین الدین میرزا نام داشت . فرزند او میر باله یا بالاخان نام داشت که پس از او در این منطقه حکومت کرد ، و به نظر می رسد که طایفه نام خود را از او گرفته باشد. تیره
های مختلف ایل بالاوند نیز نام بالاوند را پذیرفتند و کلاً به صورت ایل واحد در آمده به ایل بالاوند شهرت یافتند. خاندان اسفندیاری بالاوند از زمان فرمانروایی کریم خان زند بر این منطقه تسلط یافتند ، و تا اواخر قاجاریه و اوایل پهلوی حاکمان این منطقه بوده اند. بالاوند
از کلهرهای ساکن ناحیهٔ زردلان در استان ایلام و کرمانشاه هستند .واژهٔ بالا‌وند از دو بخش «بالا» و پسوند نسبت «وند» ترکیب یافته است، بالا (باله ) را نام نیای بزرگ خاندان اسفندیاری و بنیادگذار طایفهٔ بالاوند دانسته‌اند. بالاوندها در دهستان زردلان و منطقه سرفیروزآباد
پراکنده‌اند. دهستان زردلان در حاشیه رودخانهٔ سیمره واقع است منطقهٔ زردلان از شرق و جنوب به آب سیمره از غرب به کوه استوار کرام بزان، از شمال به تپه‌های بین جلالوند، هلیلان و از شمال شرقی به سفید کوه احمدوند شیرازی محدود است. لطفعلی خان بالاوند فرزند اسفندیار
از نوادگان بالا خان؛ جد طایفه مذکور از مقتدرترین سران این ایل بود . چریکف که در اوایل پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار در ایران به سر می‌برده است، در سیاحت‌نامه اش از لطفعلی خان با عنوان حاکم هلیلان نام می‌برد که با طایفه‌اش اقامت داشته‌اند . لطفعلی خان باعث به
وجود آمدن پیوندهای سیاسی میان ایل بالاوند و خاندانها و سران طوایف منطقه شد که به ثبات و اقتدار ایل بالاوند و منطقه انجامید . گویش مردم این ایل ، لکی است و مردم ایل ها و طوایف لکِ ناحیهٔ سلسله و دلفان و طایفه‌های پیشکوه نیز به آن گویش سخن می‌گویند . مذهب بالاوندها
شیعه است . تیره هایی از سایر طوایف مختلف از دیگر لرها به مرور به ایل بالاوند پیوسته اند ، برخی آنان رو بالاوند معرفی میکنند ، اما اصالتا بالاوند نیستند ، از جمله این تیره ها زنگنه وند ، میرها،  ، خلفوند، بهمنیاروند ، پیراحمدوند ، و داجیوند و...... هستند.