زبانا

زبانا. [ زُ ] (اِخ ) نام منزل شانزدهم از منازل قمر و آن دو ستاره اندکه از آن دو شاخ پیشین برج عقرب است . (غیاث اللغات ). زبانا منزلی از منازل قمر که بیست و هشت منزل دارد. (کشف اللغات ). منزل شانزدهم بود از منازل بیست و هشت قمر و علامت او دو ستاره است بر دو کفه ٔ میزان هر دو از اکبر قدر ثالث ، یکی را که بر طرف جنوب است کفةالجوبیة... و عرب گویند که این دو کوکب بر زبانای عقرب واقعند یعنی بر دو قرن او. (فرهنگ نظام بنقل از شرح بیست باب ملامظفر). عرب اول و سوم را که بر دو کفه اند و روشن ترند دو زباناء عقرب خوانند یعنی دو سر او ۞ و آن منزل شانزدهم قمر است و بعضی گفته اند ایشان را زبانا از آن خوانده اند که از یکدیگر مندفعاند یعنی دور وزبن دفع بود ۞ . (ترجمه ٔ صور الکواکب ). چون قمردر نهایت عرض شمالی بود بمیان هر دو زبانا بگذرد. (ترجمه ٔ صور الکواکب ). پس در وسط دو زبانا تا او یازده درجه و پنج دقیقه باشد. (ترجمه ٔ صور الکواکب ). پس از میان زبانا تا وسط کواکب جبهه پانزده درجه و سی وپنج دقیقه باشد. (ترجمه ٔ صور الکواکب ) :
از منازل که برین چرخ برین دارد جای
آنچه نحسست همین است که گفتم حاشاک
شوله و اخبیه و نثره و صرفه دبران
بلده و ذابح واکلیل و زبانا و سماک .

خواجه نصیر (از کاشفی در لوایح ).

هنگام حلول قمر در زبانا از منازل برج میزان ... صالح است برای ساختن نبیذ و نوپوشیدن ... حذر کند از سفر دریا... (از لوایح القمر کاشفی فصل سوم از خاتمه ). زبانا دو ستاره است بر دو کفه ٔ میزان هر دو از اکبر قدر ثالث ، عرب آن دو را واقع بر زبانای عقرب دانند یعنی بردو قرن او. (تحفة الافلاک هدایت ص 431). رجوع به لوایح القمر کاشفی فصل 4 از خاتمه شود :
چارصفهای ملک در صفه های نه فلک
بر زبانا جای استسقای باران دیده اند.

خاقانی .

گریند بر تو جانوران تا بحد آنک
عقرب ز راه نیش و زباناگریسته .

خاقانی .

زان رمح مارسان زدم کژدم فلک
بیرون کند گره به زبانا برافکند.

خاقانی .

میزان چو زبان مرد دانا
بگشاده زبانه با زبانا.

نظامی .

ثریا چو در تاج مرجان صافی
زبانا چو در دیر قندیل راهب .

حسن متکلم .

رجوع به زبانان ، زبانی و زبانیان شود.