اجازه ویرایش برای هیچ گروهی وجود ندارد

تن زدن

نویسه گردانی: TN ZDN
تن زدن . [ ت َ زَ دَ ](مص مرکب ) خاموش بودن و خاموش شدن . (برهان ) (ناظم الاطباء). کنایه از ساکت شدن است . (انجمن آرا). خاموش شدن . (غیاث اللغات ). ساکت شدن . خاموش بودن . (از فرهنگ رشیدی ). خموش بودن . (شرفنامه ٔ منیری ) :
ای ابر بهمنی نه بچشم من اندری
تن زن زمانکی و بیاسا و کم گِری .

فرخی .


این معنی با... فرخ دربان و... اسکندر مخنث بنشاید کردن که دخترش بی رضای وی ببرند و نگاه دارند و او تن زند و بگوید شما دانید. (کتاب النقض ص 277). و این یکی که امام است با آنکه قوم بیشتر داشته و قبیله بسیارتر در خانه تن بزده ، منشور بر طاقها نهاده با اعداء دست در کاسه کرده . (کتاب النقض ص 345). پس این تاوان اولاً خدای راست و ثانیاً رسول را وثالثاً علی را که در خانه تن بزد و فرمان خدای بجای نیاورد. (کتاب النقض ص 370). و او در بغداد تن می زد تا کار دیگران می کنند. (کتاب النقض ص 370).
گفت هی هی ! گفت تن زن ای دژم
تا در این ویرانه خود فارغ کنم
چون در اینجا نیست وجه زیستن
اندر این خانه بباید ریستن .

مولوی .


زنده زین دعوی بود جان و تنم
من از این دعوی چگونه تن زنم ؟

مولوی .


ای زبان که جمله را ناصح بدی
نوبت تو گشت از چه تن زدی ؟

مولوی .


چونکه زاغان خیمه در گلشن زدند
بلبلان پنهان شدند و تن زدند.

مولوی .


تن زن ای ناصح پرگو که دل بازیگوش
جز به هنگامه ٔ طفلانه نگیرد آرام .

صائب (از آنندراج ).


میخواستم که آه کشم بازتن زدم
خنجر براو کشیدم و بر خویشتن زدم .

قاضی نوری (ایضاً).


تا دل بسوز سینه فکندیم و تن زدیم
خال عذار مجمره ٔ غم سپند ماست .

علی خراسانی (ایضاً).


با آنکه از سوز درون آتش به گلخن می زنم
با غیر چون بینم ترا می سوزم و تن می زنم .

علی خراسانی (ایضاً).


|| صبر و تحمل کردن . (برهان ) (ناظم الاطباء) : شاگرد برفت و آتش بیاورد و درودگر آفتابه ٔ پرآب بر آتش نهاد تا عظیم برجوشید و شیر در آن صندوق تن می زد تا آدمی چه کند. (اسکندرنامه ٔ قدیم نسخه ٔ سعید نفیسی ).
بسی از خویشتن بر خویشتن زد
فروخورد آن تغابن را و تن زد.

نظامی .


حسن رااین سخن سخت آمد اما تن زد تا یک روز که رابعه را دید و نزدیک آب بود، حسن سجاده بر سر آب افکند، گفت ای رابعه بیا تا اینجا دو رکعت نماز بگزاریم . (تذکرة الاولیاء عطار).
عشق آتش در همه خرمن زند
اره بر فرقش نهند و تن زند.

عطار.


هرچه آوردی تلف کردیش زن
مرد مضطر گشته اندر تن زدن .

مولوی .


چونکه لقمان تن بزد اندر زمان
شد تمام از صنعت داود آن .

مولوی .


تهلکه ست این صبر و پرهیز ای فلان
خوش بکوبش تن مزن چون دیگران .

مولوی .


|| انتظار بردن . درنگ کردن : و آنان که ره می خواستند خاموش گشته بودند و تن میزدند. گفتند نباید که رنجی رسد. (اسکندرنامه ٔ قدیم نسخه ٔ سعید نفیسی ).
حریف جنگ گزیند تو هم درآ در جنگ
چو سگ صداع دهد تن مزن برآورسنگ .
مولوی (دیوان شمس چ فروزانفر ص 143).
|| آسودن . (برهان ) (ناظم الاطباء) :
بر دل و دستت همه خاری بزن
تن مزن و، دست بکاری بزن .

نظامی .


|| درگذر کردن از امری . (آنندراج ). امتناع کردن . (حاشیه ٔ برهان چ معین ). اباکردن . (فرهنگ فارسی معین ). روی گرداندن . اعراض کردن :
تو هم نیز از راستی تن مزن
بمن لختی از راستی گو سخن .

شمسی (یوسف و زلیخا).


تن مزن پاس دار مر تن را
زآنکه بر سر زنند تن زن را.

سنائی .


بیخ دو غمازبرانداختند
اصل بشد فرع چه تن می زند
اسعد بیداد به دوزخ رسید
مخلص غَزّال چه فن می زند؟

انوری .


رو که چنین خواهمت که تن زنی ای وصل
تا بکند هجر هر جفا که تواند.

انوری .


کو به حسامت که برد، آب بت لات نام
کاین همه زیر نیام تن چه زنی ، لاتنم .

خاقانی (دیوان چ سجادی ص 263).


عمر تو چیست عطسه ٔ ایام جان ستان
پس تن مزن که عطسه سبک در گذشتن است .

خاقانی .


دلم از غم بسوخت دم چه دهی
غم تو دل ببرد تن چه زنی ؟

مجیر بیلقانی .


چو گردن کشد خصم گردن زنم
چو در دشمنی تن زند تن زنم .

نظامی .


آن دگر را خواند هم آن خوب خد
هم نداد آن را جواب و تن بزد.

مولوی .


بیش از این گفتن توان شرحش ولی
از سوی غیرت نشان آید همی
تن زنم زیرا ز حرف مشکلش
هر کسی را صد گمان آید همی .

مولوی (از حاشیه ٔ برهان چ معین ).


ظلم صریح خاصگیان را تن زدن است و عامیان را گردن زدن . (مجالس سعدی ص 20).
واژه های قبلی و بعدی
واژه های همانند
هیچ واژه ای همانند واژه مورد نظر شما پیدا نشد.
نظرهای کاربران
نظرات ابراز شده‌ی کاربران، بیانگر عقیده خود آن‌ها است و لزوماً مورد تأیید پارسی ویکی نیست.
برای نظر دادن ابتدا باید به سیستم وارد شوید. برای ورود به سیستم روی کلید زیر کلیک کنید.