بانه

بانه . [ ن َ / ن ِ ] (اِخ ) یکی از بلوک کردستان سنه . (جغرافیای تاریخی غرب ایران ص 71 و 72). نام یکی از بخشهای شهرستان سقز است . این بخش در باختر شهرستان سقز واقع و حدود و مشخصات آن بشرح زیر است :
از طرف شمال به خطالرأس ارتفاعاتی که بین بخش بانه وبخش مرکزی سقز و مهاباد واقع شده است . از طرف جنوب به خطالرأس ارتفاعاتی که بین بانه و دره شیلر کشور عراق واقع شده و خطالرأس مذکور مرز ایران و عراق محسوب می گردد. از طرف خاور به خطالرأس ارتفاعاتی که بین دهستان سرشیو، میرده و بخش بانه واقع شده ، از طرف باختر به بخش سردشت از شهرستان مهاباد (قسمتی از رودخانه ٔ زاب کوچک حد طبیعی بین دو بخش محسوب می گردد).وضع طبیعی : بخش بانه محصور بکوههای مرتفعی است که دور تا دور آن را احاطه نموده و ورود و خروج از این بخش مستلزم عبور از گردنه های مرتفع میباشد؛ فقط در قسمت باختر ارتفاعات پست و قسمتی رودخانه ٔ زاب است . مرتفعات منشعب از کوههای خاور و شمالی تا باختر بخش ادامه داشته و دره هائی ایجاد نموده است که هر دره یکی از دهستانهای بخش محسوب میگردد. کلیه ٔ رودخانه های بخش از ارتفاعات خاور سرچشمه گرفته بطرف باختر جاری و به رودخانه ٔ زاب کوچک می پیوندد. کوهها مستور از اشجار جنگلی مانند بلوط، سقز و غیره است . ساکنین از جنگلهای بخش استفاده می نمایند و بیشتر درآمد آنها از این راه تأمین میگردد بهمین مناسبت به زراعت غلات چندان پای بند نیستند و گندم مورد نیاز خود را از سقز تأمین میکنند. صادرات مهم بخش عبارت است از مازوج قلقاف که در چرمسازی مورد استفاده است ، سقز، کتیرا، لبنیات ، چوب و زغال . بخش بانه از هفت دهستان تشکیل شده ، ذیلاً اسم هر دهستان و تعداد ده و سکنه ٔ آن ذکر می شود:
دهستان آلوت 10 آبادی 1300 نفر
" پشت آربابا 44 " 4000 "
" پهلوی دژ 30 " 3000 "
" دشت طال 26 " 2000"
" سبدلو 11 " 1000 "
" شوی 9 " 1500 "
" نمیشیر 22 " 2200 "
" قصبه ٔ بانه 1 " 5000 "
بنابر آمار فوق بخش بانه از یک قصبه و 154 ده کوچک تشکیل شده ، جمعیت آن حدود 20هزار تن است . (از فرهنگ جغرافیائی ایران ج 5).