نار. (ع اِ) آتش . (برهان قاطع) (دهار) (آنندراج ) (شمس اللغات ) (ناظم الاطباء). آتش . مؤنث است و گاهی مذکر. (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (اقرب الموارد). جوهری است لطیف نورانی سوزنده . (اقرب الموارد) (المنجد). آتش . آذر. ج ،انوار. نیران . نیرة. انوره . نور. نیار
: گر من بمثل سنگم با تو غرما سنگم
ور ز آنکه تو چون آبی با خسته دلم ناری .
ابوشکور.
تا چون رخ رنگین بتان و غم هجران
تابنده و رخشنده و سوزنده بود نار.
فرخی .
دل پژمان به ولیعهد تو خرسند کناد
این برادر که زد از درد تو اندر دل نار.
فرخی .
هر که اندر طعنه ٔ او یک سخن گوید شود
هر زمان او رازبان اندردهن سوزنده نار.
فرخی .
به برق آراسته میغند و دارند
به گرد موج دریا شعله ٔ نار.
عنصری .
شکسته زلف مشک افشان به گرد روی یار اندر
ز خوبی او به نور اندر ز عشقش من به نار اندر.
عنصری .
باده ٔ خوشبوی مروق شده ست
پاکتر از آب و قوی تر ز نار.
منوچهری .
و آن قطره ٔ باران ز بر لاله ٔ احمر
همچون شرر مرده فراز علم نار.
منوچهری .
به سر بریدن شمع است سرفراز نار. (از تاریخ بیهقی ).
نگه کن به لاله و به ابر و ببین
جدا نار از دود و از دود نار.
ناصرخسرو.
چون باز خاک تیره شود خاکی
ناچار باز نار شود ناری .
ناصرخسرو.
همچنان کاندر سخن جز قول احمد نور نیست
تیغ تیزی جز که تیغ میرحیدر نار نیست .
ناصرخسرو.
گه شود چون نار تفته زهره ٔ جوشنده شیر
گه شود چون نار کفته مهره ٔ کوشنده مار.
عبدالواسع جبلی .
این را چو نار کفته ز بس خستگی جگر
و آن را چو نار تفته ز بس تشنگی زبان .
عبدالواسع جبلی .
چنانکه دانه بود در میان نار ببند
ببند و سلسله من در میانه ٔ نارم .
سوزنی .
گر ابر سر تیغ تو بر کوه ببارد
آبستنی نار دهد مادر کان را.
انوری .
عشق هندو بهمه حال بود سوزانتر
که در انگشت بود عادت سوزانی نار.
انوری .
اگر کبریا بینی از نار شاید
ز کبریت هم کبریائی نیاید.
خاقانی .
بلی از زناشوئی سنگ و آهن
بجز نار بنت الزنائی نیابی .
خاقانی .
اگر در نور و گر در نار دیدی
نشان هجر و وصل یار دیدی .
نظامی .
مدتی در سیر آمد نور و نار
تا ز اول آمد و فی النار شد.
عطار.
نور و نار او بهشت و دوزخ است
پای برتر نه ز نور و نار او.
عطار.
نار بیرونی به آبی بفسرد
نار شهوت تا بدوزخ میبرد.
مولوی .
پسندی که شهری بسوزد به نار
اگرچه سرایت بود بر کنار.
سعدی .
گو نظر باز کن و خلقت نارنج ببین
ای که باور نکنی فی الشجر الاخضر نار.
سعدی .
سایه با نار بود همسایه .
جامی .
نور و نار آثار جنات و جحیم
باش از این جمله بی امید و بیم .
صهبای سیرجانی .
|| خرد. رای . (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ) (اقرب الموارد): لاتستضی ٔ بنار فلان ؛ لاتستشره . (اقرب الموارد) (المنجد). || کنایه از جهنم است . (اقرب الموارد). جهنم . دوزخ . جحیم . آتش دوزخ . آتش جهنم
: طاعت وعلم راه جنت اوست
جهل و عصیانت رهبر نار است .
ناصرخسرو.
اگر ناری سر اندر زیر طاعت
به محشر جانت بیرون ناری از نار.
ناصرخسرو.
به حقت که چشمم ز باطل بدوز
به نورت که فردا بنارم مسوز.
سعدی .
شنیدم که بگریستی شیخ زار
چو برخواندی آیات اصحاب نار.
سعدی .
|| داغ که بر ستور نهند. (شرح نصاب از شمس اللغات ) (مهذب الاسماء). نشان ستور. (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ). سمة. (اقرب الموارد). ما نار هذه الناقة؛ چه چیز است نشان این ماده شتر. (ناظم الاطباء). ای ماسمتها. (منتهی الارب ).