ابن باجه

ابن باجه . [ اِ ن ُ ج َ ] (اِخ ) ۞ ابوبکرمحمدبن باجه ٔ تجیبی ، و او را ابن الصائغ نیز نامند. حافظ و فیلسوف و طبیب و ادیب و عالم ریاضی و موسیقی است . مولدش سرقسطه و موطن به اشبیلیه بوده است . بیست سال وزارت ابوبکربن ابراهیم کرد و سپس بفاس رفت و بسعایت ابن زهر طبیب در 525 یا 533 هَ .ق . بجوانی مسموم و مقتول شد. دشمنان او و ازجمله فتح بن خاقان او را بکفر و الحاد نسبت میکردند. غالب کتب او ناتمام مانده و آنچه بانجام رسیده مباحث کوچکی است که با عجله و شتاب نوشته شده و متون آن نیز از میان رفته و تنها ترجمه های آن بعبریة و لاطینیة موجود است . ابن ابی اصیبعه او را هم رتبه ٔ فارابی و افضل از ابن سینا و دیگر حکمای اسلام شمرده است . یکی از شاگردان ابن باجه موسوم به ابوالحسن علی غرناطی منتخباتی از مصنفات او کرده و مقدمه ای بر مجموع نگاشته است . ابن باجه اولین کس است که فلسفه را در غرب اسپانیا نشر داد. او را رسائلی متعدد در منطق و شروح بر چند کتاب ارسطو، از جمله کتاب کائنات الجو و طبیعیات است . ابن طفیل از کتب ناتمام او رساله ای در منطق نام میبرد واین رساله هم اکنون در کتابخانه ٔ اسکوریال موجود است . و از کتب اوست : شرح کتاب السماع الطبیعی لأرسطوطالیس . قول علی بعض کتاب الاَّثارالعلویة لأرسطوطالیس . قول علی بعض کتاب الکون و الفساد لأرسطوطالیس . قول علی بعض المقالات الاخیرة من کتاب الحیوان لأرسطوطالیس . کلام علی بعض کتاب النبات لأرسطوطالیس . قول ذکر فیه التشویق و ماهیته . رسالةالوداع . کتاب اتصال العقل بالانسان . قول علی القوة النزوعیه . فصول تتضمن القول علی اتصال العقل بالانسان . کتاب تدبیرالمتوحد. کتاب النفس . تعلیق علی کتاب ابی نصر فی الصناعة الذهبیه . فصول قلیلة فی سیاسةالمدنیة و کیفیة المدن و حال المتوحد فیها. نبذ یسیرة علی الهندسة و الهیئة. تعالیق حکمیه . جواب لما سئل عن هندسة ابن سید المهندس و طرقه . کلام علی شی ٔ من کتاب الادویة المفردة لجالینوس . کتاب التجربتین علی ادویة ابن واقد که با ابوالحسن سفیان بالاشتراک نوشته اند. کتاب اختصارالحاوی للرازی . کلام فی الغایة الانسانیه . کلام فی البرهان . کلام فی الاسطقسات . کلام فی الفحص عن النفس النزوعیه و کیف هی و لِم َ تنزع و بماذا تنزع . کلام فی المزاج بما هو طبی . مونک گوید مهمترین ِ کتب ابن باجه تدبیرالمتوحد است که اصل آن موجود نیست ولیکن در فهرست کتابخانه ٔ بودلئین (ج 1 قسمت اول ص 257) ترجمه ٔ عبری آن موجود است . کتاب دیگر او موسوم به رسالةالوداع بلاتینی ترجمه شده و به طبع رسیده است .