ابوجعفر طوسی

ابوجعفر طوسی . [ اَ ج َ ف َ رِ ] (اِخ ) محمدبن الحسن بن علی الطوسی ، ملقب به شیخ الطائفه . رئیس فقهای شیعه و چنانکه علامه ٔ حلّی گوید: رئیس الطائفه ، جلیل القدر، عظیم المنزله ، عین ، صدوق ، عارف باخبار و رجال و فقه و اصول و کلام و ادب است و جمیع فضائل بدو بازگردد و او مصنف در همه ٔ علوم اسلام و پیرایشگر عقاید در اصول و فروع و جامع کمالات در علم و عمل است . مولد وی به سال 385 هَ . ق . و از شاگردان شیخ مفید محمدبن محمدبن نعمان است ، ابوجعفر در سال 408 به عراق شد و در بغداد میزیست و در محرم 460 به هفتادوپنج سالگی در نجف اشرف درگذشت . او در اول طریقه ٔ وعیدیه داشت و عفو از کبائر را بی توبه روا نمی شمرد سپس از این عقیدت بازگشت و از خوف فتنه ها که در سال 448 میان شیعه و اهل سنت به بغداد برخاست و در این فتن خانه ٔ او ببات کرخ و کتب خانه و منبری که بر آن مجلس می گفت بسوختند، بمشهد امیرالمؤمنین علی علیه السلام هجرت کرد. و چنانکه صاحب لؤلوءةالبحرین گوید وی ابتدا نزد مفید و پس از مرگ او پیش سید مرتضی به تحصیل علوم وقت پرداخت و مشایخ دیگر نیز او را بوده است مانند ابن الغضائری و جز او. شیخ را در کتب مختلفه ٔ او مسلکهای مختلف است چنانکه در کتاب نهایه بطریقه ٔ اخباری صرف و در مبسوط مجتهد بحث مینماید. او راست : کتاب تفسیر کبیر موسوم به تبیان در بیست مجلد. کتاب المبسوط. کتاب الخلاف . کتاب النهایه . کتاب الجمل و العقود. کتاب التهذیب . کتاب الاستبصار. کتاب الفهرست در رجال . کتاب الایجاز در میراث و کتاب یوم و لیلة در عبادات یومیه . کتاب العدة در علم اصول . کتاب الابواب المرتب علی الطبقات من اصحاب رسول اﷲ الی العلماء الذین لم یدرکوا احداً من الائمة علیهم السلام . کتاب الاختیار و آن تهذیب معرفةالرجال کشی است . کتاب تلخیص الشافی در امامت . کتاب المفصح در امامت . کتاب ما لایسع المکلف الاخلال به .کتاب مایعلل و مایعلل . شرح جمل العلم و العمل و ما یتعلق منه بالاصول . کتاب فی اصول العقاید کبیر. هدایةالمسترشد و بصیرةالمتعبد. کتاب مصباح المتهجد. کتاب مختصرالمصباح و مناسک الحج مجرد العمل و الادعیه . کتاب المجالس و الاخبار. کتاب مقتل الحسین علیه السلام . کتاب اخبارالمختار. کتاب النقض علی ابن شاذان فی مسئلة الغار و مسئلة فی العمل بخبر الواحد و مسئلة فی تحریم الفقاع . مسائل الرحبیة فی آی القرآن . المسئلة الرازیه فی الوعید. المسائل الجیلانیه . المسائل الدمشقیه . المسائل الالیاسیه . المسائل الحائریه . المسائل الحلبیة. مسائل فی الفرق بین النبی و الامام . مسائل ابن براج . کتاب انس الوحید. کتاب الغیبه . کتاب شرح الشرح فی الاصول و این کتاب ناتمام مانده است . قبر او معروف و مزار است و مسجد و آثار او در نجف اشرف تا امروز برجای است .