احمد

احمد. [ اَ م َ ] (اِخ ) مسروق . فریدالدین عطار در تذکرةالاولیاء آرد که : آن رکن روزگار آن قطب ابرار آن فرید دهر آن وحید عصر آن عاشق معشوق شیخ وقت احمد مسروق رحمةاﷲ علیه . از مشایخ کبار خراسان بود و از طوس بود اما در بغداد نشستی و باتفاق همه از جمله اولیاءخدای بود و او را با قطب المدار رحمةاﷲ علیه صحبت بود و او خود از اقطاب بود ازو پرسیدند که : قطب کیست ؟ظاهر نکرد اما بحکم اشارت چنان نمود که جنید است و او چهل تن را از اهل تمکین و مشایخ مکین را خدمت کرده بود و فایده ها گرفته و در علوم ظاهر و باطن بکمال و در مجاهده و تقوی بغایت درجه و صحبت محاسبی و سری یافته و گفت : پیری بنزدیک من آمد و سخن پاکیزه همی گفت و شیرین سخن و خوش زبان بود و خاطری نیکو داشت و گفت : هر خاطری که شما را درآید با من بگوئید. مسروق گفت : مرا در خاطر آمد که او جهود است و این خاطر از من نمیرفت با جریری گفتم او را این موافق نیامد. گفتم : البته با وی بخواهم گفت . پس او را گفتم که تو گفته ای که هر خاطر که شما را درآید با من بگوئید اکنون مرا چنین در خاطر آمد که تو جهودی . ساعتی سر در پیش افکند پس گفت : راست گفتی و شهادت آورد آنگاه گفت : همه ٔ دینها و مذهبها نگه کردم گفتم اگر با هیچ قوم چیزی است با این قوم است . بنزدیک شما آمدم تا بیازمایم شما را برحق یافتم . و سخن اوست که هرکه بغیر خدای شاد شود شادی او بجمله اندوه بود و هرکه را در خدمت خداوند انس نباشد انس وی بجمله وحشت بود و هرکه در خاطر دل با خدای تعالی مراقبت بجای آورد خدای تعالی او را در حرکات جوارح معصوم دارد. و گفت : هرکه محصن شوددر تقوی آسان گردد بر وی اعراض از دنیا. و گفت : تقوی آن است که بگوشه ٔ چشم بلذات دنیا بازننگری و بدل در آن تفکر نکنی . و گفت : بزرگ داشتن حرمت مؤمن از بزرگ داشتن حرمت خداوند بود و بحرمت بنده بمحل حقیقت تقوی رسد. و گفت : هر کرا مودّت حق بود کس بر او غالب نتواند شد. و گفت : دنیا را بوحشت داغ کرده اند تا انس مطیعان خدای بخدای بود نه بدنیا. و گفت : خوف می بایدکه خوف پیش از رجاست که حق تعالی بهشت را بیافرید و دوزخ و هیچکس ببهشت نتواند رسید تا بدوزخ گذر نکند. و گفت : بیشتر چیزی که عارفان از آن بترسند خوف از فوت حق بود. و گفت : درخت معرفت را آب فکرت دهند و درخت غفلت را آب جهل و درخت توبه را آب ندامت و درخت محبت را آب موافقت . و گفت : هرگاه که طمع معرفت داری و پیش از آن درجه ٔ انابت محکم نکرده باشی بر بساط جهل باشی و هرگاه که ارادت طلب کنی پیش از درست کردن مقام توبه در میدان غفلت باشی . و گفت : زهد آن است که جز خدای هیچ سببی بروی پادشاه نگردد. و گفت : تا تو از شکم مادر بیرون آمده ای در خراب کردن عمر خودی . رحمةاﷲعلیه . رجوع به تذکرةالأولیاء چ لیدن ج 2 ص 115 شود.