استانبول . [ اِ تام ْ ] (اِخ ) (خلیج ...) خلیج قسطنطنیه . نام قدیم آن «خریسون کراس » آلتون بوینوز و به فرانسه کرن در
۞ یعنی شاخ زرّین میباشد. خلیج تنگ و درازیست که از یک سو در بین استانبول وایوب و از جانب دیگر در میان غلطه ، ترسانه ، و خاصکوی واقع شده و محفوظترین نقطه ٔ لنگرگاه استانبول میباشد. دهانه ٔ این خلیج در بین سرای برونی و توپخانه ٔ برونی جای دارد و رفته رفته تنگ گشته بشکل شاخی بسوی شمال غربی امتداد می یابد. طول آن قریب
6 هزار گز و عرضش در مدخل
1010 گز و پس از آنکه بتدریج تنگ میشود، بین دو پل تا
900 گز وسعت مییابد و سپس در بین امتداد بسوی مصب ّ کاغذخانه تدریجاً تنگتر میشود و در جلو اسکله ٔ ایوب آب آن بسیار کم عمق است ، در انتهای متمایل بشمال شرقی این خلیج ، رود کاغذخانه جریان دارد. درامتداد دو ساحل این آب چمنهای کاغذخانه جلوه گری میکند. اینجا زیباترین تفرّج گاههای استانبول است مخصوصاً در موسم بهار طراوت و خضارت خاصی دارد. یک کاخ سلطنتی و یک جامع و یک باغ بسیار عالی در این مکان هست .رود کاغذخانه از جانب جنگل بلگراد می آید و در مقابل مزرعه ٔ آیاس آغا نهر پاشا دره سی به وی می پیوندد که از سوی شمال این مزرعه جریان دارد، پس از ورود به چمن کاغذخانه نهر علی بک دره سی نیز بدو متصل میشود. در مواضع نزدیک به مصب این نهر، لایهای خوب و مناسب برای سفال پزی و آجرپزی جمع می شود و لذا در اطراف آن چند کوره ٔ سفال و آجر تأسیس شده است . زیبائی خلیج استانبول مشهور جهان است . شعرا و نقاشان معروف اروپا الهامات بسیار از این خلیج یافته و بمهارت صنعتکاری مجسم ساخته اند. جغرافی دانهای قدیم عرب تنگه ٔ استانبول را گاهی بنام «خلیج قسطنطنیه » یاد کرده اند ولی خلیج حقیقی همین است که ما ذکر کردیم . (قاموس الاعلام ترکی ).