اصفر. [ اَ ف َ ] (ع ص ، اِ) زرد. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (غیاث ) (ناظم الاطباء) (مؤید الفضلاء) (مهذب الاسماء). آنچه رنگ صُفْرة داشته باشد یعنی همچون زعفران و زر زردرنگ باشد. (از اقرب الموارد) (از قطر المحیط)
: سر کلک او بر تن کلک او
سر اسودی بر تن اصفری .
منوچهری .
شب را نهند حامله خاورچراست زرد
کآبستنی دلیل کند روی اصفرش .
خاقانی .
شاید که ناورم دل مجروح در برت
زیبد که ننگرم برخ اصفر آینه .
خاقانی .
وز بیم خوارداشت که بر زر رسید ازو
در کان همی کند رخ زر اصفر آفتاب .
خاقانی .
بروی اطلس نازک مزاج زد آن گرز
چنانکه گونه ٔ والا ز ترس شد اصفر.
نظام قاری (دیوان ص 18).
-
یاقوت اصفر . رجوع به یاقوت و الجماهر بیرونی ص
52 و
74 -
76 شود.
|| سیاه . (منتهی الارب ) (مهذب الاسماء) (آنندراج ). آنچه برنگ صُفْرة یعنی سیاه باشد. ضد است . (از اقرب الموارد) (قطر المحیط). ج ، صُفْر. (مهذب الاسماء) (منتهی الارب )(اقرب الموارد) (قطر المحیط). مؤنث : صَفْراء. (مهذب الاسماء) (قطر المحیط) (اقرب الموارد). || ذهب یا زر. (نشوءاللغة ص
103). || مرغ بسیاربانگ . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء). || کوه . ج ، اصافر. (منتهی الارب ). || اسب زردرنگ : فرس اصفر. (آنندراج ) (ناظم الاطباء). زرده و آن قسمی اسب است . اسب زرده . (مؤید الفضلاء). اسب زرین . صاحب نفائس الفنون گوید: اسپان چهارند: ادهم ، کمیت ، ابیض و اصفر و نقل است که ملکی از ملوک عجم را اسبی بود زرد خالص که پیوسته برو نشستی و بجنگ رفتی تا بر همه ٔ ممالک مستولی شدی . (نفایس الفنون ، در علم خواص حیوانات ). و بحتری در ابیاتی که درباره ٔ مدائن گفته است در توصیف کسری انوشیروان گوید:
والمنایا مواثل وانوشیروان یزجی الصفوف تحت الدرفس
فی اخضرار من اللباس علی اصفرتختال فی صبیغةورس
و این اسب زرد که صاحب نفائس بدان اشاره می کند گویا همین باشد که بحتری ازآن نوشیروان داند. (شعر از دیوان بحتری نقل شد).