اقصی . [ اَ صا ] (ع ص ) شتر کرانه ٔ گوش بریده . (منتهی الارب ). و مؤنث آن قصواء است . || دور. ج ، اقاصی . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). || (ن تف )دورتر. (مهذب الاسماء) (آنندراج ) (غیاث اللغات ). به نهایت رسیده تر. (آنندراج ) (غیاث اللغات ). دورترین :
باقصای جهان از فروغ
۞ تیغش هر روز
همی صلح سگالد دل هر جنگ سگالی .
فرخی .
رسد دست تو از مشرق بمغرب
ز اقصای مداین تا بمدین .
منوچهری .
برآمد بادی از اقصای بابل
هبوبش خاره در و باره افکن .
منوچهری .
خردمند مردی در اقصای شام
گرفت از جهان کنج غاری مقام .
سعدی .
در اقصای عالم بگشتم بسی .
سعدی .
رفیقانم سفر کردند هر یاری باقصائی
خلاف من که بگرفتست دامن در مغیلانم .
سعدی .
-
اقصی الغایات ؛ منتهای مقاصد. (ناظم الاطباء).
-
اقصی الغایه ؛ به نهایت رسیده تر:
چو مرغی از مدینه بر پریده
باقصی الغایت اقصی رسیده .
نظامی .
حارث محاسبی ... در مجاهد و مشاهده باقصی الغایه بود. (تذکرة الاولیاء عطار).
-
محراب اقصی ؛ مسجد اقصی . رجوع به همین ترکیب شود
:بگردانم ز بیت اﷲ قبله
به بیت المقدس و محراب اقصی .
خاقانی .
آستان حضرتش را از شرف
صخره و محراب اقصی دیده ام .
خاقانی .
-
مسجد اقصی ؛ مسجدی است که آن را بیت المقدس گویند. بناکرده ٔ داود علیه السلام در ملک شام واقع است . (غیاث اللغات ). آن قبله ٔ یهود است . (آنندراج ). رجوع به مسجد شود.
-
مشرق اقصی ؛ خاور دور. دورترین جای از مشرق . در مقابل شرق ادنی .
-
مغرب اقصی ؛ باختر دور. دورترین جای از مغرب .