تشعشع. [ ت َ ش َ ش ُ ] (ع مص ) اندک ماندن از ماه . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء). سپری شدن روزهای ماه جز مقدار کمی از آن : تشعشع الشهر تقضی الا اقله . (از اقرب الموارد). || شعاع انداختن . پرتو افکندن . پرتوافکنی . درخشندگی . ج ، تشعشعات . (فرهنگ فارسی معین ). || (اصطلاح فیزیک ) در فیزیک تشعشع بمجموعه ٔ عناصری اطلاق میشود که همواره ایجاد موجی می کنند و با موج در فضا انتقال می یابند.
توضیح : از آنجا که اساس تشعشع بر موج است ، همواره دو تشعشع از یکدیگر- بر اثر فرکانسی که امواج آنها ایجاد می کنند - متمایز می گردند. اگر سرعت انتشار موج تشعشعی «
V» و طول موج آن «
l» و فرکانس آن
F باشد این رابطه بین آنها برقرار است :
l .F = V
در این رابطه
l طول موج است و
V برحسب آن و
Fتغییر می کند.
در تلفنهای بی سیم تشعشعات هرتزی ای
۞ بکارمی رود که با طول موجهای متغیر از چند دسیمتر تا دوهزار متر اندازه ٔ آن تغییر می کند و سرعت انتشار نور وتشعشعات الکترومغناطیسی با طول موج بلند سیصدهزار کیلومتر در ثانیه است و این سرعت برای اشعه ٔ
a صادر از پاره ای از اجسام رادیواکتیو در حدود بیست هزار کیلومتر در ثانیه می باشد و از آن اشعه ٔ که معمولاً بیشتر است و اشعه ٔ کاتودیک
۞ از
22000 کیلومتر تا
50000 کیلومتر در ثانیه تغییر می کند. همواره می توان با استفاده از منشوری بوسیله ٔ انکسار یا انحرافی در یک شبکه ٔ طیفی از یک دسته شعاعی نورانی
۞ که نور آن مونوکروماتیک
۞ نباشد بوجود آورد ووضع آن دسته ٔ شعاعی نو را مطالعه نمود و بهمین طریق ممکن است در سایر تشعشعات عمل کرد یعنی با استفاده از منشورهایی که جنس اجسام سازنده ٔ آن بخاصیتی است که کمتر تشعشعات آن را بخود می گیرد و یا با به کار بردن شبکه هایی بسیار ظریف و متناسب با طول موج تشعشع طیف تشعشع بوجود آورد و در آن مطالعه کرد. این عمل که اساس اسپکتروسکوپی
۞ نور است بتازگی برای تبیین وضع ساختمانی کریستالهایی بکارمیرود که از آن اشعه ای با طول موج بسیار کوتاه می گذرانند. میدانهای الکتریکی و مغناطیسی بر تشعشعات اثرمی گذارند و موجب میشوند که بتوانیم از آن بوسیله ٔ ثبت عکاسی طیفهایی بدست آوریم از روی کیفیت یک تشعشع همواره می توان شدت آن را ملاحظه کرد و این شدت بطریق فوتومتری - مستقیم و یا غیرمستقیم - قابل اندازه گیری است .