داده

داده . [ دَ / دِ ] (ن مف ) نعت مفعولی از دادن . مبذول . بخشیده . عطا کرده :
دل بمهر امیر دادستم
کس نگوید که داده باز ستان .

فرخی .

چون کریمان کز عطای داده نسیانشان بود
عفو حق را از خطای خلق نسیان دیده اند.

خاقانی .

آخر آن بوسه که روزی دادی
داده را روز دگر باز مگیر.

خاقانی .

بدارا نداد آنچه داد از نخست
همان داده را نیز ازو باز جست .

نظامی .

|| عطا. عطیه . بخشش :
ببایدش دادن بسی خواسته
که نیکو بود داده ناخواسته .

دقیقی .

خواسته ننهد و ناخواسته بسیار دهد
از نهاده ٔ پدر و داده ٔ دارنده اله .

فرخی .

داده ٔ خود سپهر بستاند
نقش اﷲ جاودان ماند.

سنائی .

داده ٔ تو نه زان نهادم پیش
تا رجوع افتدت به داده ٔ خویش .

نظامی .

قسمت حق است مه را روی نغز
داده ٔ بخت است گل را بوی نغز.

مولوی .

کلمه ٔ داده را در این معانی ترکیباتی است چون : آب داده ؛ گوهردار؛ تیزکرده .
- تاب داده ؛ با تاب ، پیچان :
لعلش چو عقیق گوهرآگین
زلفش چو کمند تاب داده .

سعدی .

- خداداده ؛ عطیه ٔ الهی . بخشش الهی :
بملک خداداده خرسند باش .

نظامی .

خداداده را چون توان بست راه .

نظامی .

خدادادت این چیره دستی که هست
مشو بر خدادادگان چیره دست .

نظامی .

چو شه دید گنج فرستاده را
چهار آرزوی خداداده را...

نظامی .

- دل داده ؛ عاشق . دلباخته :
دلداده را ملامت کردن چه سود دارد
میباید این نصیحت کردن بدلستانان .

سعدی .

- رنگ داده ؛ بارنگ . رنگین :
بیا ساقی آن رنگ داده عبیر...

نظامی .

- زهرآب داده ؛ آغشته به آب زهر.
زنهارداده ؛ در پناه گرفته شده .
- ناداده ؛ عطا نکرده . نبخشیده .
|| کنایه از نصیب و قسمت است :
تو مخروش وز داده خرسند باش
به گیتی درخت برومند باش .

فردوسی .

در کام اژدها و پلنگ آب خورده ایم
هر صبح و شام داده ٔ ما میرسد بما.

میرزا صدرالدین مشهدی (از آنندراج ).

|| پرداخته شده (پول ). (در اصطلاح بانک ).