زنده دل . [ زِ دَ 
/ دِ دِ ] (ص  مرکب ) مقابل افسرده دل  و مرده دل . (آنندراج ). شاد و مسرور. مقابل  افسرده دل  و مرده دل . (فرهنگ  فارسی  معین ) 
: تنم  را در قناعت  زنده دل  دار
مزاجم را به  طاعت  معتدل  دار. 
نظامی .
من  بدو زنده دل  چو شب  به  چراغ 
او بمن  شادمان  چو سبزه ٔ باغ . 
نظامی .
عاشقان  زنده دل  بنام  تواند
تشنه ٔ جرعه ای  ز جام  تواند. 
عطار.
زلف  تو مرا بند دل  و غارت  جان  کرد
عشق  تو مرا زنده دل  هر دو جهان  کرد. 
عطار.
ذرات  را بوجد در آورد آفتاب 
یک  زنده دل  تمام جهان  را کفایت  است . 
صائب  (از آنندراج ).
 ||  پیری  که  دارای  هوا و هوس  جوانان باشد.  ||  صالح . متقی . (ناظم الاطباء) 
: دعای  زنده دلانت  
 ۞  رفیق  باد وقرین 
خدای  عالمیانت  نصیر باد و پناه . 
سعدی .
که  پیش  اهل  دل  آب  حیات  در ظلمات 
دعای  زنده دلانست  
 ۞  در شب  تاری .
سعدی .
دعای  زنده دلانت  
 ۞  بلا بگرداند
غم  رعیت  درویش  بر دهد شادی . 
سعدی .
 ||  روشن روان . روشن فکر. (فرهنگ  فارسی  معین ) 
: تن  زنده دل  خفته  در زیر گل 
به  از عالم  زنده  و مرده دل 
دل  زنده  هرگز نگردد هلاک 
تن  زنده دل  گر بمیرد چه  باک . 
سعدی  (بوستان ).
 ||  عارف . عاشق . شیفته ٔ عشق  
: ابنای  روزگار به  صحرا روند و باغ 
صحرا و باغ  زنده دلان  کوی  دلبر است . 
سعدی .
به  خاکپای  تو سوگند و جان  زنده دلان 
که  من  به  پای  تو در مردن  آرزومندم . 
سعدی .
جمال  کعبه  مگر عذر رهروان  خواهد
که  جان  زنده دلان  سوخت در بیابانش .
حافظ.