طبریه . [ طَ ب َ ری ی َ ] (اِخ ) (دریاچه ٔ...) دریاچه ٔ بزرگی است در قسمت شمالی فلسطین در حدود دو ولایت بیروت و سوریه و از انتشار نهر اردن (به نام دیگر شریعه ) در دشت غور بعمل آید. مابین
32 درجه و
41 دقیقه و
21 ثانیه و
32 درجه و
53 دقیقه و
27 ثانیه عرض شمالی امتداد یافته ، و نقطه ٔ وسطی آن واقعه در خارج نهرالشریعه در
33 درجه و
15 دقیقه و
24 ثانیه واقع است . طولش از شمال به جنوب
21 و عرضش در بین
7 و
17 هزار گز میباشد.و منابع نهر مزبور که این دریاچه را منشق سازد،
562گز از مقابل دریا ارتفاع دارد. بحر لوط که منصب از اوست از محل مذکور
392 گز پستی دارد و سطح خود بحر طبریه نیز از سطح دریا
208 و نظر بحساب دیگری
230 گز پست تر است . علاوه بر نهر شریعه ٔ مزبور دو رود عین الزیتون و به نام دیگر وادی السلامه ، و وادی السمک هم وارد بحیره ٔ مزبور شود. ساحل شرقی آن از خود دریاچه بلندتر میباشد، گرداگرد وی را جبال مرتفع فراگرفته است . دشت وسیع و پهناور غور هم ساحلی از آن را تشکیل میدهدو در نتیجه ، منظره ٔ بسیار دلاویزی دارد. و از بعض آثار و علائم چنان استنباط میشود که در سوابق ایام این بحیره وسیعتر بوده ، در عهد رومیان سفائن بزرگ در این آب ایاب و ذهاب داشتند. در ادوار اسلامی هم بقول یاقوت حموی در قرن هفتم هجری سفائن بسیار در این دریاچه رفت و آمد میکردند، ولی در حال حاضر غیر چند زورق صیادی ماهیگیران چیزی مشاهده نمیشود. در سابق این ناحیه قصبات بسیار داشته است و فعلاً غیر از طبریه قصبه ٔدیگری نیست و چند دهکده هم در اطراف وجود دارد. (ازقاموس الاعلام ترکی ). و رجوع به سفرنامه ٔ ناصرخسرو شود. مؤلف حدود العالم ، از جمله ٔ دریاچه های هفت گانه ، دومین دریاچه را به نام دریای طبریه نام برده و گوید: درازای او دوازده فرسنگ اندر پهنای هشت فرسنگ . (حدود العالم ص
10). دریاچه ای است واقع در فلسطین ، و نهر اردن آن را از جنوب به بحیره ٔ لوط (بحرالمیت ) پیوندد.
۞ و صلاح الدین ایوبی قوم فرانگ را در سومین جنگ صلیبی در کنار این دریاچه بشکست . دمشقی در نخبةالدهر آورده که درازای دریاچه ٔ طبریه دوازده و پهنای آن شش میل است و کوهها از هر جانب این دریاچه را احاطه کرده است . و نهرالشریعة از این دریاچه بگذرد و به دریاچه ٔ زغر ریزد، و بر کنار این دریاچه سرچشمه هاست که آب آنها سخت گرم باشد، و آن سرچشمه ها را حمات نامند و آب این منابع نمکی و گوگردی است و آماس بدن و جَرَب را سودمند، و برای دفع زیان غلبه ٔ بلغم و افراط فربهی نافع است ، گویند قبر حضرت سلیمان علیه السلام در این دریاچه است . (نخبةالدهر ص
212). رجوع به حبیب السیر چ تهران ج
1 ص
37، عقدالفریدج
1 ص
273 و اخبارالحکماء قفطی چ اروپا ص
319 شود.