غنم

غنم . [ غ َ ن َ ] (ع مص ) غنیمت گرفتن و بغنیمت رسیدن . غَنم . غُنم . غنیمة. غُنمان . (منتهی الارب ) (المنجد). || (اِ) گوسفند. (مهذب الاسماء) (ترجمان علامه ٔ جرجانی تهذیب عادل ). اسم جنس است . ج ، اَغْنام . (مهذب الاسماء). گله ٔ گوسفند. (دزی ج 2). گوسپند. از لفظ خود واحد ندارد. یکی آن شاة است ، و غنم اسم جنس مؤنث است که هم به نر و هم به ماده یا بهر دو اطلاق شود، و در اراده ٔ دو گله غَنَمان گویند، و در گله ها اَغنام و غُنوم و اَغانِم . یقال : خمس من الغنم ذکور، فتؤنث العدد اذا قلب من الغنم و ان عنیت الکباش . (از منتهی الارب ). جمع غنم ، اغانیم هم آمده است . (دزی ). ضأن . (تذکره ٔ ضریر انطاکی ). بز و گوسفند. (غیاث اللغات ). غنم یا شاة شامل مَعَز (بز) وضَأن (میش ، خلاف گوسفند) است ... و عرب گویند: راح علی فلان غَنَمان ؛ یعنی دو گله که هر گله چراخور و چوپانی جداگانه دارد. و مصغر غنم ، غُنَیمة است زیرا اسم جمعهایی که از لفظ خود واحد ندارند هرگاه غیر انسان باشند تأنیث آنها لازم است . و گویند: غنم مُغَنَمةٌو مُغَنَّمةٌ؛ یعنی گوسپندان بسیار. (از اقرب الموارد). غنم اعم است از معز بمعنی ذوات الشعر، و ضأن یعنی ذوات الاصواف ، مذکر باشند یا مؤنث : و من البقر و الغنم حرمنا علیهم شحومهما. (قرآن 146/6).
کجا نبرد بود درفتد میان سپاه
چو گرگ گرسنه کاندرفتد میان غنم .

فرخی .

ملک خراسان تراست در کف اغیار غصب
موسی ملکت توئی گرگ شبان غنم .

خاقانی .

از خلال ملکان فرق بکن
تاعصاکان ز شبان غنم است .

خاقانی .

دگر خلاف نباشد میان آتش و آب
دگر نزاع نباشد میان گرگ و غنم .

سعدی .

شعله را ز انبوهی هیزم چه غم
کی رمد قصاب ز انبوهی غنم .

مولوی .

|| مقلد چون گوسفند. آنکه تقلید دیگران را درآورد. (دزی ج 2 ص 229).