قاضی عضد. [ ع َ ض ُ ] (اِخ ) (عضدالدین ایجی ) عبدالرحمان بن احمدبن عبدالغفار. امام علامه ٔ محقق مدقق شیرازی شافعی . وی به سال
700 یا
701 هَ . ق . متولد و به سال
756 وفات یافت
۞ . وی مؤلف المواقف و شرح مختصر ابن حاجب و الفوائد العیاشیه و جز اینها است . در ایج یکی از شهرهای اطراف شیرازبه دنیا آمد. از پیشوایان حکمت و عالمان اصول و مبانی عربی و دارای فنون مختلف و در کرامت نفس و اخلاق ، عالی و ممتاز بود. ثروت بسیار داشت و از دانشجویان وطلاب دستگیری مینمود. از استادان زمان خود علوم را فراگرفت و همنشین با شیخ زین الدین هیکی شاگرد بیضاوی و جز او بود. و متصدی منصب قضاء ممالک گشت . او را شاگردان بزرگی بود که در اطراف و اکناف شهرت یافتند ازجمله شیخ شمس الدین کرمانی و تفتازانی و ضیاء قربی را میتوان نام برد. تاج الدین سبکی گوید: وی بیشتر در شهر سلطانیه اقامت داشت و در روزگار ابوسعید قاضی ممالک گشت و سرانجام به ایج منتقل گردید و در زندان قلعه ٔ وریمیان وفات یافت . او راست :
1- آداب البحث : همه ٔ قواعد آن را در ده سطر بیان نموده است و این کتاب در ضمن مجموع من مهمات الفنون به چاپ رسیده .
2- الالهیات و السمعیات و التذییل از کتاب مواقف و در آن است بخشی از کتاب مواقف که نام برده میشود. این کتاب در لایپزیک به سال
1848 م . چاپ شده است ؛ با ملاحظاتی لاتینی از استاد سوارنزن .
3- الرسالة العضدیة در علم وضع و آن ضمن مجموعه ای است از مهمات الفنون و در مجموعه ٔرقم
101.
4- شرح القاضی العضد علی مختصر المنتهی تألیف ابن حاجب . این دو جزء است و در آستانه به سال
1307 هَ . ق . چاپ شده است .
5- العقائد العضدیة و آن مختصری است مفید و قاضی پس از
12 روز از پایان آن وفات یافته و آخرین تألیف اوست .
6- المواقف فی علم الکلام و تحقیق المقاصد و تبیین المرام . این کتاب را برای غیاث الدین وزیر خدابنده تألیف کرد و آن کتابی است گرانمایه و پرارزش که فضلاء بدان اهمیت میدهند. این کتاب با شرح سیدشریف جرجانی بر آن چاپ شده و بخشی ازاین تألیف به نام الالهیات و السمعیات و التذییل ازکتاب مواقف قاضی عضدالدین ایجی با شرح جرجانی سیدشریف میباشد. (معجم المطبوعات ج
2 ستون
1332 و
1333).