مضرب . [ م َ رِ ] (ع اِ) اسم مکان و زمان . (از محیط المحیط). یقال : اتت الناقة علی مضربها؛ یعنی به وقتی رسیده که گشن داده شود آن را. (منتهی الارب ) (از ناظم الاطباء). || جای زدن . (منتهی الارب ) (ناظم الاطباء) (آنندراج ).
۞ || اصل و نسب و شرف . (از منتهی الارب ) (از اقرب الموارد) (ناظم الاطباء) (از محیطالمحیط). || جای برپا کردن خیمه . (ناظم الاطباء).
-
مضرب خیام ؛ خیمه گاه
: ظاهر آن قلعه را مضرب خیام ظفرانجام ساخت . (حبیب السیر جزء دوم از جلد سوم ص
26).
|| (اصطلاح ریاضی ) حاصل ضرب عددی در عددی دیگر را مضرب
۞ هر یک از آن دو عدد نامند چون
56 که حاصل ضرب
7 و
8 است پس مضرب
7 و
8 نیز می باشد. بعبارت دیگر هرگاه عددی بر عدد دیگر قابل قسمت باشد آن عدد مضرب عدد دیگر است مانند
72 که مضرب
9 می باشد. و رجوع به ماده ٔ بعد و ذیل آن شود.
-
مضرب های مشترک دو عدد ؛ هر عدد مضربهای بی شمار دارد چنانکه مضربهای عدد
3 عبارت است از:
3،
6،
9،
12،
15،
18،
21،
24،
27،
30،
33،
36 و... و یا مضربهای عدد
4 عبارت است از:
4،
8،
12،
16،
20،
24،
28،
32 و
36 و... و میان مضربهای اعداد
3 و
4 یک عده مشترکند چنانکه عدد
12 و
24 و
36. از این روی اعداد
12 و
24 و
36 مضربهای مشترک اعداد
3 و
4 می باشند. و به عبارت دیگر هرگاه چند عدد بر دو عدد فرضی قابل قسمت باشند آن اعداد مضربهای مشترک آن دو عدد می باشند.و رجوع به ترکیب بعد شود.
-
کوچکترین مضرب مشترک ؛ مضربهای مشترک چند عدد نمی توانند از بزرگترین آن اعداد کوچکتر باشند. پس مابین مضربهای مشترک چند عدد یکی از همه کوچکتر است و آن را کوچکترین مضرب مشترک آن اعداد نامند. بعنوان مثال اعداد
105،
210،
315،
420،
525،
630،
735 و
840 بر اعداد
3و
5 و
7 قابل قسمت هستند و کوچکترین این اعداد
105 است که کوچکتر از این عدد نمی توان یافت که بر اعداد
3،
5 و
7 قابل قسمت باشند. پس عدد
105 کوچکترین مضرب مشترک اعداد
3،
5 و
7 است و عدد
12 کوچکترین مضرب مشترک اعداد
3 و
4 می باشد. و رجوع به ترکیب قبل شود.