معروف کرخی . [ م َ ف ِ ک َ ] (اِخ ) از بزرگان متصوفه و او طریقت را از فرقد سنجی و فرقد از حسن بصری و حسن از انس بن مالک فراگرفته است . (ابن الندیم ، یادداشت به خط مرحوم دهخدا). معروف بن فیروز کرخی ، مکنی به ابومحفوظ. (متوفی به سال
200 هَ . ق .) از زهاد و متصوفه ٔ بنام و از موالی امام علی بن موسی الکاظم بود. وی در کرخ بغداد ولادت و دربغداد پرورش یافت و در همانجا درگذشت . معروف در زهدو صلاح شهرتی داشت و مردم برای تبرک به سوی وی می رفتند. احمدبن حنبل از جمله کسانی بود که به محضر وی آمد و شد داشتند. (از اعلام زرکلی ج
3 ص
1056). و رجوع به وفیات الاعیان ج
2 ص
224). و صفة الصفوة ج
2 ص
179 و تذکرةالاولیاء چ لیدن ج
1 ص
269 و نفحات الانس چ مهدی توحیدی پور ص
38 و ریحانة الادب چ
2 ج
5 ص
45 شود
: کسی راه معروف کرخی نجست
که ننهاد معروفی از سر نخست .
سعدی .
نبینی که در کرخ تربت بسی است
بجز قبرمعروف ، معروف نیست ؟
سعدی .