نار. (اِ) انار. (انجمن آرا). مخفف انار است و آن میوه ای باشد معروف . (برهان قاطع) (آنندراج ) (از فرهنگ نظام ) (از شمس اللغات ). انار. رمان . (ناظم الاطباء)
: آن که نشک آفرید و سرو سهی
آن که بید آفرید و نار و بهی .
رودکی .
کفیدش دل از غم چو یک کفته نار
کفیده شود سنگ تیمارخوار.
رودکی .
بفرمود تا آب نار آورند
همان تره ٔ جویبارآورند.
فردوسی .
تن مسکین من بگداخت چون موم
دل غمگین من بشکافت چون نار.
فرخی .
تا نبود بار سپیدار سیب
تا نبود نار بر نارون .
فرخی .
مگر که نار کفیده است چشم دشمن تو
کزو مدام پریشان شده ست دانه ٔ نار.
فرخی .
نار ماند به یکی سفرگک دیبا
آستر دیبه ٔ زرد ابره ٔ آن حمرا.
فرخی .
دوالش نیمه ٔ نار است و زرش
بسان نار و گوهر دانه ٔ نار.
عنصری .
و آن نار بکردار یکی حقه ٔ ساده
بیجاده همه رنگ بدان حقه بداده .
منوچهری .
درخت نار و درخت خرما پدید آورد و به قدرت باریتعالی به بار آمد و نار به سیستان از آن گاه است . (تاریخ سیستان ).
رخ نار با سیب شنگرف گون
بدان زخم تیغ و بدین رنگ خون .
اسدی .
دل پراندوه تر از نار پر از دانه
تن گدازنده تر از نال زمستانی .
ناصرخسرو.
بدرد ترسم از بس غم که در اوست
بدردنار چون پرگرددش پوست .
ناصرخسرو.
گه شود چون نار تفته زهره ٔ جوشنده شیر
گه شود چون نار کفته مهره ٔ کوشنده مار.
عبدالواسع جبلی .
این را چو نار کفته ز بس خستگی جگر
و آن را چو نار تفته ز بس تشنگی زبان .
عبدالواسع جبلی .
به مهر تو دلم ای مبتدا و منشاء جود
بسان نار خجند است بند اندر بند.
سوزنی .
نار چو لعل تو است گر بدو نیمه کنی
از سر سرو سهی دانه ٔ نارخجند.
سوزنی .
چنانکه دانه بود در میان نار به بند
به بند و سلسله من در میانه ٔ نارم .
سوزنی .
خون است دل فتنه از شکوهت
چونانکه دل کفته نار باشد.
انوری .
گل نار است درخشنده چو یاقوتین جام
دانه ٔ نار چو لؤلؤ و چو درج است انار.
انوری .
باز شکافی به تیر سینه ٔ اعدا چوسیب
باز نمائی به تیغ دانه ٔ دلها چو نار.
خاقانی .
آب چون نار هم از پوست خورم
چون نیابم نم نیسان چکنم .
خاقانی .
نار همه دل و دهن دل همه خون عاشقی
سیب همه رخ و ذقن رخ همه خال دلبری .
خاقانی .
ز هر سو درآویخته سیب و نار
همه نار یاقوت و یاقوت نار.
نظامی .
دوپستان چون دو سیمین نار نوخیز
بر آن پستان گل بستان درم ریز.
نظامی .
ز نفخ صور همه اختران نورانی
ز نه سپهر بریزند همچو دانه ٔ نار.
عطار.
چشمه ٔ نور است روی او ولیک
آن دو لب یک دانه ٔ نار آمده ست .
عطار.
نار خندان باغ را خندان کند
صحبت مردانت چون مردان کند.
مولوی .
گر نار ز پستان تو باشد کِه و مِه ْ
هرگز نبود به از زنخدان تو به .
سعدی .
ندرد چو گل خرقه از دست خار
که خون در دل افتاده خندد چو نار.
سعدی .
گمان برند که در باغ عشق سعدی را
نظر به سیب زنخدان و نار پستان است .
سعدی .
از یکی آفتاب گیرد رنگ
خواه نارنج گیر و خواهی نار.
اوحدی .
درویشی در حضرت ایشان پاره ای نار آورده بود... حضرت خواجه انار را قسمت کردند. (انیس الطالبین ص
197).
شد نار ترش شحنه و نارنج میرآب
تا لانه لشکری شد و امرود میر گشت .
بسحاق .
سرو و گل و بید کشیده رده
نار و به و سیب بهم صف زده .
جلال فرهانی .
به خسرو مژده ٔ آن میدهد نار
که گردد گلبن بختش گرانبار.
وحشی .
وزیر از به بسی چون نار خندید
که درد خویشتن را زان بهی دید.
وحشی .
به و ناری برون آورد درویش
از آنها داشت هر یک را یکی پیش .
وحشی .
|| کنایه از پستان است
: کسی گر جز تو بر نارم کشد دست
بعشوه ز آب انگورش کنم مست .
نظامی .
دمی این نار او چیدی به دستان
دمی آن سیب این کندی به دندان .
وحشی .
- نار خجند و نار خجندی
: نار چو لعل تو است گر بدو نیمه کنی
از سر سرو سهی دانه ٔ نار خجند.
سوزنی .
به مهر تو دل اهل سمرقند
چنان کز دانه شد نار خجندی .
سوزنی .
-
نار کفته و نار کفیده ؛ انار ترکیده
: کفیدش دل از غم چو یک کفته نار
کفیده شود سنگ تیمارخوار.
رودکی .
-
نار نرگس افروز ؛ کنایه از پستان است
: بدان سیمین دو نار نرگس افروز
که رونق برده از نارنج نوروز.
نظامی .
|| کنایه از اشک خونین است . اشک گلگون .سرشکی که خونین باشد و همرنگ آب انار باشد. رجوع به نار افشاندن شود
: دو رخ رخشان تو گلنار گشت
بر رخ من ریخته گلنار نار.
منوچهری .