نشانه . [ ن ِ ن َ
/ ن ِ ] (اِ) علامت . (ناظم الاطباء). آیت . (ترجمان القرآن ). نشان . نمودار. دلیل . امارة. امارت . سمة
: قلم نشانه ٔ عقل است و تیغ مایه ٔ جور
یکی چو حنظل تلخ و یکی چو شهد شهی .
ناصرخسرو.
|| آنچه که بعنوان نشانی و علامت و به قصد بازشناختن بر جائی نهند
: ای دل نهان ز غیر چه بوسی زمین دوست
لختی ز جان نشانه بر آن بوسه گاه نه .
طالب آملی (از آنندراج ).
-
نشانه ٔ فرسنگ ؛ مراد میل فرسنگ است . (آنندراج )
: یکچند پای خود به رهت لنگ می کنم
همراهی نشانه ٔ فرسنگ می کنم .
یحیی کاشی (از آنندراج ).
|| هدف . آماج . بوته . غرض . برجاس . نشان
: گشاده برت باشد و دست راست
نشانه بنه ز آن نشان کت هواست .
فردوسی .
خدنگی بپیوست و بگشاد دست
نشانه به یک چوبه درهم شکست .
فردوسی .
نشانه نهادند در اسپریس
سیاوش نکرد ایچ با کس مکیس .
فردوسی .
زمین هست آماجگاه زمان
نشانه تن ما و چرخش کمان .
اسدی .
چنانکه سهم تو افتد سوی نشان عدو
نشانه را نزند تیر هیچ تیرانداز.
قطران .
چو تیر سخن را نهم پرّ حجّت
نشانه شود ناصبی پیش تیرم .
ناصرخسرو.
گویم چرا نشانه ٔ تیر زمانه کرد
چرخ بلند جاهل بیدادگر مرا.
ناصرخسرو.
بر دوستی عترت پیغمبر
کردندمان نشانه ٔ بیغاره .
ناصرخسرو.
تیر فرمانش بر نشانه ٔ قصد
سخت سوفار و تیزپیکان باد.
مسعودسعد.
این سخن بر دل قباد همچنان کارگر آمد کی تیرکی بر نشانه زنند و ساعتی نیک فروشد. (فارسنامه ٔ ابن بلخی ص
87). و هر آینه آن کس که زشتی کار بشناسد اگرخویشتن در آن افکند نشانه ٔ تیر ملامت باشد. (کلیله ودمنه ).
کجا دو تیر گشاید گه نشانه زدن
بود بحکم ز سوفار این نشانه ٔ آن .
سوزنی .
هرکه بر تو گشاد تیر سؤال
اگر اعمی بود اگر اعمش
به نشانه رسد درست و صواب
همچو از شست و قبضه ٔ آرش .
سوزنی .
نمی افتاد فرصت در میانه
که تیر خسرو افتد بر نشانه .
نظامی .
زنم چندان تظلم در زمانه
که هم تیری نشانم بر نشانه .
نظامی .
مرد کز صید ناصبور افتد
تیر او از نشانه دور افتد.
نظامی .
خدنگ غمزه زدی بر نشانه ٔ دل من
خدنگ چون بنشان از نشانه بازآورد.
خاقانی .
تیرم همه برنشانه شد راست
هرچند کمان به چپ کشیدم .
خاقانی .
اگرچه غالبی از دشمن ضعیف بترس
که تیر آه سحر برنشانه می آید.
سعدی .
گر سنگ فتنه بارد فرق منش سپر کن
ور تیر طعنه بارد جان منش نشانه .
سعدی .
که ای تیر ملامت را نشانه .
حافظ.
ای تیر غمت را دل عشاق نشانه .
شیخ بهائی .
هر چند به تیری نتوان زد دو نشانه .
صائب (آنندراج ).
-
تیر نشانه ؛ تیری که راست رود بر نشانه خورد
: بس بگرانی روی گهی سوی مسجد
سوی خرابات همچو تیر نشانه .
ناصرخسرو.
|| نشانی . خبر. اثر. نشان
: گریان همه اهل خانه ٔ او
از گم شدن نشانه ٔ او.
نظامی .
یا وصل ترا نشانه بایستی
یا درد مرا کرانه بایستی .
خاقانی .
با تو از دل نشانه یافته ام
خبر از دزد خانه یافته ام .
صائب (از آنندراج ).
|| نشانی . آدرس
: گفتی به طلب رسی به کوی ما
خود کوی ترا نشانه بایستی .
خاقانی .
من آن نیم که به قاصد دهم نشانه ٔ خویش
که سازدش ز پی مدعا بهانه ٔ خویش .
کمال خجندی (از آنندراج ).
|| سرمشق . مصداق . (یادداشت مؤلف )
: بکوشید تا رنج ها کم کنید
دل غمگنان شاد و خرم کنید
بر این گفتها برنشانه منم
سر راستی را بهانه منم .
فردوسی .
|| نمونه . علامت
: فرزند امیرسعید را با تو بفرستیم ساخته با تجملی بسزا، تا وی نشانه ای بود و تو به کدخدائی قیام کنی . (تاریخ بیهقی ص
398). || عَلَم . (ترجمان القرآن ) (دهار). مشارٌبالبنان . انگشت نما. سرشناس . مشهور. شهره
: بباشی ، اگر دل بدانش نشانی
به اندک زمانی به دانش نشانه .
ناصرخسرو.
نشانه کردم خود را به گونه گونه گناه
نشانه ٔ چه که بر جای تیر خذلانم .
سوزنی .
خداوندا بزرگانند پیش تخت تو حاضر
نشانه بوده در هر فضل و فتنه گشته در هر فن .
شهاب سمرقندی .
کم باش نشانه در هنر ز آنک
تیر فلکی نشانه جوی است .
عمیدالدین بلخی .
|| حلیة. (ترجمان القرآن ). نشان . زیور. رجوع به نشان شود. || وصف . صفت . نعت . (یادداشت مؤلف ) رجوع به نشان شود. || تخمی از تخمهای مرغ خانگی که برنگیرند و بجای مانند تا مرغ جای تخم کردن گم نکند. (یادداشت مؤلف ). || قرطاس . (یادداشت مؤلف ). || عُرضَة. (یادداشت مؤلف )
: چون شب به نشانه ٔ خود آید
هر مرغ به خانه ٔ خود آید.
نظامی .