نصر. [ ن َ ] (اِخ ) ابن احمدبن اسدبن سامان خدا، وی به سال
250 هَ . ق . به جانشینی پدرش به حکومت فرغانه و سمرقند منصوب گشت و در سال
266 به فرمان المعتضد خلیقه ٔ عباسی به امارت سرتاسر ماوراءالنهر رسید و در سال
279 درگذشت و برادرش اسماعیل بن احمد سامانی جانشین وی گشت
۞ . (از تاریخ ادبیات در ایران ، دکتر صفا، ج
1 ص
204 و
205). مؤسس دولت سامانیان در ماوراءالنهر است ،اصل وی از خراسان است ، از خاندان ایرانی معروفی که نسبت به ساسانیان می رساندند، جد بزرگ وی سامان در خدمت ابومسلم خراسانی بود و پس از سامان پسرش اسد جانشین او شد و در عهد خلافت هارون الرشید درگذشت ، اسد را چهار پسر بود به نام های احمد و نوح و یحیی و الیاس . احمد به حکومت فرغانه رسید و نوح بر سمرقند و یحیی بر چاچ و اشروسنه و الیاس بر هرات امارت یافتند. احمدخوش رفتارترین برادران بود و چون به سال
250 در فرغانه درگذشت ، هفت پسر از او باقی ماند که از آن جمله نصر به جانشینی پدر فرمانروای سمرقند و چاچ و فرغانه شد و خلیفه ٔ عباسی المعتمد باﷲ امارت او را بر ماوراءالنهر به سال
261 تأیید کرد. بخارا و غزنه هم به قلمرو او افزوده گشت . وی پادشاهی بخرد و متدین و ادیب و شاعر بود. (از اعلام زرکلی ج
8 ص
337). و نیز رجوع به مقدمه ٔ ابن خلدون ج
4 ص
333 و الکامل ابن اثیر ج
7 ص
151و النجوم الزاهرة ج
3 ص
83 و تاریخ گزیده ص
377 شود.