یحیی نحوی . [ ی َح ْ یا ن َح ْ وی ] (اِخ )
۞ اسکندرانی . تلمیذ ساواری و اسقف یکی از کنائس مصر بود به مذهب نصارای یعقوبیه . سپس از قول به تثلیث بازگشت . اسقفها گرد آمدند و با او مناظره کردند و او در مناظره غالب گشت . اسقفها باز از او خواهش رجوع از عقیده ٔ نوین کردند و او ابا کرد، از این رو او را ازسمت اسقفی عزل و ساقط کردند و او تا زمان فتح مصر به دست عمروبن عاص زنده بود و پس از فتح نزد عمرو رفت و عمرو او را تجلیل و احترام کرد. و او در تفسیر مقاله ٔ چهارم از کتاب سماع طبیعی ارسطالیس در بحث از زمان گوید: «مانند امسال که سال سیصدوچهل وسه از تاریخ دقاطیانوس قبطی است ...» و این گفته ٔ او دلیل است که میان ما [ یعنی ابن ندیم و ظاهراً در سال
377 هَ . ق . ] و یحیی نحوی سیصد و اند سال است و محتمل است که این کتاب را در اول عمر خود یعنی زمان عمروبن عاص تفسیر کرده باشد. علاوه بر این ، کتب زیر از آثار اوست :
1- تفسیر و شرح عده ای از کتب ارسطو.
2- الرد علی برقلس .
3- فی ان کل جسم متناه فقوته متناهیه .
4- الرد علی ارسطالیس .
5- تفسیر مابال ارسطالیس العاشر.
6- مقاله ٔ رد بر نسطوروس .
7- تفسیر بعضی کتب طبی جالینوس و جز وی . (از الفهرست ابن الندیم ).