پکینگ . [ پ ِ ](اِخ )
۞ پکن . خانبالیغ نام پایتخت سلسله سلاطین کین که با سلاطین سونگ در آخر قرن ششم هجری بر آسیای شرقی و سواحل اقیانوس کبیر یعنی دو مملکت کره و چین اصلی حکومت میکردند سلاطین کین رؤسای یک دسته از زردپوستان منچو بودند که بر ختا یعنی چین شمالی مسلط آمده و بر آن سرزمین حکومت میکردند و نسبت به چینیها قومی خارجی محسوب میشدند پایتخت این سلسله گاهی شهر پکینگ (پکن ) بود و گاهی شهر کائی فونگ در کنار نهر زرد (هوانگهو)
۞ . چنگیزخان در سال
612 هَ . ق . شهر پکینگ را مسخر کرد. قوبیلای قاآن پس از آنکه خود را قاآن و امپراطور خواند مقر سلطنت خود را در شهر قدیم پکینگ قرارداد و اسم آن را برگردانده خان بالیغ یعنی مقرّ خان گذاشت . هولاکو پس از تسخیر دارالخلافه نصف غنایمی را که از غارت آن شهر بدست آورده بود به خان بالیغ پیش برادر خویش قوبیلای قاآن بعنوان هدیه و پیشکش روانه داشت . (از تاریخ مغول اقبال صص
161-
163). پکن اکنون پایتخت هوپه
۞ است و
800 هزار تن سکنه دارد. رصدخانه و کتابخانه های عمومی و ابنیه ٔ زیبای آن مورد توجه است و آن سابقاً به چند قسمت تقسیم میشد شهر خارجی یا قسمت چینی و شهر داخلی یا قسمت تاتاری یا منچوئی و شهر زرد یا امپراطوری و شهر سرخ یا قسمت ممنوع که کاخ امپراطور در آنجا بود. صاحب قاموس الاعلام ترکی گوید: پکن یا پکینگ شهری بزرگ پایتخت دولت کین است و در میان دو رود «پی هو» و «یونگ تینگ هو» واقع است در کنار جنگلی و در
55 هزارگزی جنوب سد مشهور و
130 هزارگزی شمال غربی خلیج پیچیلی در
39 درجه و
54 دقیقه ٔ عرض شمالی و
114 درجه و
6 دقیقه ٔ طول شرقی واقع است طول این شهر از شمال به جنوب
8500 گز و عرض متوسط آن
7000 گز است و طول حصار این شهر
33000 گز باشد. لکن سکنه ٔ آن متناسب با وسعت این شهر نیست بیشتر اطراف اين شهر خالی از سکنه و قبرستان و باغچه ها و ویرانه هاست این شهر که سابقاً مردمش تخمیناً بچندین میلیون می رسیده است امروز شاید در حدود نیم میلیون جمعیت دارد و از دو قسمت یعنی شهر چینی و شهر تاتاری و
12 محله ٔ دیگر مرکب است . پکن تاتاری در قلعه ٔ درونی واقع است و پکن چینی در خارج آن است . مردم آنجا قسمی منچو و قسمی دیگر تاتارند و نزدیک صدهزار تن مسلمان و عده ای مسیحی باشند و ارباب حرف و صنایع بیشتر مسلمانانند و مسیحیان غالباً ساعت سازی دارند. باروهای اطراف این شهر نهایت مرتفع و وسیع است و دو کوچه ٔ وسیع آنجا هست لکن کوچه های دیگر بسیار تنگ است و هر کوچه دروازه ای دارد که به شب آنرا بندند و کوچه ها پیاده رو ندارد و خانه ها در یک ردیف و رسته ساخته نیست سفالها که بام سقفها را با آن پوشانند رنگارنگ است و هر صنفی از مردم آنجا را رنگی خاص است و شهر را دوازده دروازه است و بر حصار شهر عده ای کثیری برجها و باروهاست و پیرامون این شهر خندقی بعرض
18 متر است در زمستان این خندق از آب مملو شود و به تابستان کمی از آن برجای ماند و گنده گردد و هوای شهر را ناسالم کند بهترین ابنیه ٔ این شهر خانه ٔ حکمران و خانه های اعضاء حکومت است که در قسمت تاتارها واقع است .در قدیم اقامت چینیان و تاتارها در آنجا ممنوع بود لکن این منع امروز برداشته شده است و چینیان بدرون آن تجاوز کرده و تجارت را در دست گرفته اند و سرای حاکم و چند جنگل و تپه و دریاچه ٔ مصنوعی و باغچه ها و کوشک های متعدد در آنجا واقع است و در حقیقت جائی مزین ومفرّح باشد بر روی یکی از این دریاچه ها پلی به ده چشمه از مرمر کرده اند و در اطراف سرای حاکم چندین معبد بزرگ هست و در دیگر جوانب شهر نیز خانه های مزین و مهمانخانه ها و بت خانه های جسیم و پاره ای طاق نصرتها (خازه ) باشد. و مدرسه ٔ بزرگی برای آزمایشها و امتحانات علمی و آموزشگاهی برای آموختن زبانها و فنون جدیده و کتابخانه ٔ بزرگ از طرف یسوعیین و یک مطبعه و یک رصدخانه در آنجا دائر است و مسلمانان را چندین مسجد جامع هست بنابگفته ٔ چینیان شهر پکن در
1200 ق .م . تأسیس شده است و در
1125 م . چنگیزخان آنجا را تسخیر کرد ونبیره ٔ او قوبلای قاآن بر توسیع و تزیین شهر پرداخته است و در
1644 م . به ضبط قوم منچو درآمده و حکومت آن امروز در دست همین قوم است . در
1662 م . سیصد هزارتن از زلزله تلف شده اند و باز هفتاد سال پس از آن ده هزار کس بزلزله بمرده اند و در
1860 انگلیسها و فرانسویها متفقاً شهر را ضبط کرده و معاهده ای بجبر با امپراطور آنجا بنفع خود بستند نخستین کس از اروپائیان که این شهر را دیدار کرده است مارکوپولو است . - انتهی .