اجازه ویرایش برای هیچ گروهی وجود ندارد

اندیشیدن

نویسه گردانی: ʼNDYŠYDN
اندیشیدن . [ اَ دَ ] (مص ) فکر کردن و اندیشه کردن و خیال نمودن و پنداشتن . (ناظم الاطباء). فکر و خیال کردن . (از آنندراج ). تأمل کردن . سگالیدن . سگالش کردن . تصور کردن . تأمل .فکرت . ترویه . (یادداشت مؤلف ). تفکر کردن . پنداشتن .ظن بردن . گمان بردن . توهم کردن . یاد کردن . یاد آوردن . در فکر تهیه چیزی بودن . (از یادداشتهای لغت نامه ).تفکر. فکر. تفکن . تقدیر. تمئنه . (از منتهی الارب ) : اندیشیدم که اگر از من گنج نامه ای طلب کنند... (تاریخ بلعمی ). دل در آن بست که برمک را از بلخ بیاورد و وزارت خویش بدو دهد اندیشید که مگر هنوز گبرباشد پس بر رسید مسلمان زاده بود. (تاریخ بلعمی ).
نماند ببهرام هم تاج و تخت
چه اندیشد این مردم نیکبخت .

فردوسی .


عطارد دلالت کند بر قوت اندیشیدن . (التفهیم بیرونی ). اما یونانیان بر ستارگان خطها اندیشیدند. (التفهیم بیرونی ).
چنان بوده ست کاندیشید سلطان
بپرس از لشکر و اسپاهسالار.

فرخی .


اگر ندانی بندیش تا چگونه بود
که سبزه ۞ خورده بفاژد بهارگه اشتر.

لبیبی .


عیشی است مرا با تو چونانکه نیندیشی
حالیست مرا با تو چونانکه نپنداری .

منوچهری .


نه مردم بود هرکه نندیشد اوی .

اسدی .


بدانید که اگر دست نازده برویم اندیشد این پادشاه که ما بترسیدیم و بگریختیم و دم ماگیرد. (تاریخ بیهقی چ ادیب ص 623). جواب دادند که نیکو اندیشیده است و ما جمله تابع و فرمان برداریم . (تاریخ بیهقی ص 258). زمانی اندیشید پس گفت حق بدست خواجه بونصر است . (تاریخ بیهقی ص 397). گفت بجان و سر خداوند سوگند که هم وی اندر آن بیندیشید و دانست که خطاست آنرا پاره کرد. (تاریخ بیهقی ص 331).
این یکدم نقد را غنیمت می دان
از رفته بیندیش ز آینده مپرس .

خیام .


اندیشید که اگر کشیده بفروشم ... روزگار دراز شود. (کلیله و دمنه ). اندیشیدم که اگر از پس چندین اختلاف رای متابعت این طایفه گیرم ... همچنان نادان باشم که آن دزد.(کلیله و دمنه ). اگر در دل او [ دمنه ] آزاری باقیست ناگاه خیانتی اندیشد. (کلیله و دمنه ). گمان نمی باشد که شنزبه خیانتی اندیشد. (کلیله و دمنه ). از نوعی در حلاوت آن (شهد) مشغول گشت که از کار خود غافل ماندو نه اندیشید که پای او بر سر چهار مار است . (کلیله و دمنه ). پس در خواتیم کارها نظر عاقلانه واجب دید واندیشید که عصیان بر ولی نعمت خویش عاقبتی وخیم دارد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 39). اگر تو تدبیری اندیشیده ای یا مصلحتی دیده ای من تابع رای و متابع عزم تو خواهم بود. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 123). اندیشید که از جانب شمس الدوله با او غدری خواهد رفت . (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 391). به اتفاق یکدیگر حیلتی اندیشیدند که نصر را بدست آرند و خاطر از کار او فارغ گردانند. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 231).
ای که با شیری تو درپیچیده ای
بازگو رایی که اندیشیده ای .

مولوی .


تو که بیدردی همی اندیش این
نیست صاحب درد را این فکر هین .

مولوی .


خطیب اندرین لختی بیندیشید. (گلستان ).
سخندان پرورده پیر کهن
بیندیشد آنگه بگوید سخن .

(گلستان ).


بیندیش در قلب هیجا مفر
چه دانی که زان ِ که باشد ظفر.

(بوستان ).


عابدی را پادشاهی طلب کرد اندیشید که دارویی بخورم تا ضعیف شوم . (گلستان ).
در دایره ٔ قسمت ما نقطه ٔ پرگاریم
لطف آنچه تو اندیشی حکم آنچه توفرمایی .

حافظ.


|| ترس و بیم کردن . (آنندراج ). ترسیدن . هراسیدن . باک داشتن . پروا داشتن . احتراز کردن . اجتناب کردن . ملاحظه کردن . پرهیز کردن . خوف ؛ اندیشیدن از چیزی ، مهم شمردن آن یا محل نهادن بدان . (از یادداشتهای مؤلف ). از آن متوهم شدن :
چنان اندیشداو از دشمن خویش
چو باز تیز چنگال از کراکا ۞ .

دقیقی .


من ز خداوند تو نندیشم ایچ
علم ترا پیش نگیرم نهاز.

خسروی .


چه اندیشی از آن سپاه بزرگ
که توران چو میشند و ایران چو گرگ .

فردوسی .


دلاور که نندیشد از پیل و شیر
تو دیوانه خوانش مخوانش دلیر.

فردوسی .


همی گفت نندیشم از زال زر
نه از سام و نزشاه با تاج و فر.

فردوسی .


یکی کار پیش است فردا که مرد
نیندیشد از روزگار نبرد.

فردوسی .


ز بس عدل و ز بس داد چنان کرد جهان را
که از شیر نیندیشد در بیشه غزالی .

فرخی .


با چنین مذهب گو هیچ میندیش و مترس .

فرخی .


نتوان جست خلافش بسلاح و به سپاه
زانکه نندیشدشیر یله از یشک گراز.

فرخی (دیوان چ دبیرسیاقی ص 203).


دیدی تو زو مرنج و میندیش تا ترا
زان مالها بیا کند و پر کند چو نار.

فرخی .


دو چیزش برکن و دو بشکن
مندیش ز غلغل و غرنبه
دندانش بگاز و دیده به انگشت
پهلو بدبوس و سر بچنبه .

لبیبی .


بر روی پزشک زن میندیش
چون هست درست پیشیارت .

لبیبی .


هرچه بخواهی کنون بخواه و میندیش
کت برساند بکام و آرزوی خویش .

منوچهری .


تو گر حافظ و پشت باشی مرا
بذره نیندیشم از هر غری .

منوچهری .


برآن گفتار شیرین نرم گردد
نیندیشد کزان بدنام گردد.

(ویس و رامین ).


می اندیشم نباید که صورت بندد خوانندگان را که من از خویشتن می نویسم . (تاریخ بیهقی ص 567). من که بونصرم باری هرچه امیر محمد مرا بخشیده است از زر و سیم همه معد دارم که حقا از این روزگار بیندیشیده ام . (تاریخ بیهقی ص 259). احمد ینالتکین ... دوحبه از قاضی نندیشید. (تاریخ بیهقی ص 408).
چون بحرب آیی با دسته ٔ ریم آهن
مکن ای غافل بندیش ز سوهانم .

ناصرخسرو.


نندیشم از کسی که بنادانی
با من رسن بکینه کشان دارد
ابر سیاه را بهوا اندر
از غلغل سگان چه زیان دارد.

ناصرخسرو.


نیندیشم از ملوک و سلاطینش
دیگر کنم رسوم و قوانینم .

ناصرخسرو.


ای گاو چرا زشیر نرمی
بندیش که پیش او نپایی .

ناصرخسرو.


نومید مکن گسیل سائل را
بندیش زروزگار آن سائل
بندیش زتشنگان بدشت اندر
ای بر لب جوی خفته اندر ظل .

ناصرخسرو.


و چون این کار بکرد همه جوانب دیگر از وی بیندیشیدند و ملک او مستقیم گشت . (فارسنامه ٔ ابن البلخی ص 69). یا دینداری بودکه از عذاب بترسد یا کریمی که از عار اندیشد. (کلیله و دمنه ).
هرکه باشد عاشق جانان نپردازد زجان
هرکه باشد طالب گوهر نه اندیشد زآب .

عبدالواسعجبلی .


نیندیشد از فلک نخرد سنبلش بجو
برکهکشان و خوشه بود ریشخند او.

خاقانی .


میندیش اگر صبر من لشکری شد
دلت سنگ شد سنگ بر لشکر افکن .

خاقانی .


عیسی ز بر چرخ است از دار نیندیشد.

خاقانی .


پروانه چو شمع دید دیوانه شود
از سوختن آن لحظه کجا اندیشد.

(از نغثةالمصدور).


هرچه از وی شاد گشتی در جهان
از فراق او بیندیش آن زمان .

مولوی .


اگر ملول شدی یا ملامتم گویی
اسیر عشق نیندیشد از ملال و ملام .

سعدی .


ز کار بسته میندیش و دل شکسته مدار
که آب چشمه ٔ حیوان درون تاریکی است .

(گلستان ).


حریف سفله در پایان مستی
نیندیشد ز روز تنگدستی .

(گلستان ).


تشنه و سوخته در چشمه ٔ روشن چو رسید
تو مپندار که از پیل دمان اندیشد.

(گلستان ).


ترا غیر از تو چیزی نیست در پیش
ولیکن از وجود خود بیندیش .

شبستری .


امروز مکش سر ز وفای من و بندیش
زآن شب که من از غم بدعا دست برآرم .

حافظ.


ز مشکلات طریقت عنان متاب ای دل
که مرد راه نیندیشد از نشیب و فراز.

حافظ.


گرمن از سرزنش مدعیان اندیشم
شیوه ٔ مستی و رندی نرود از پیشم .

حافظ.


- براندیشیدن ؛ اندیشیدن . فکر کردن .
- || ترسیدن ؛ هراسیدن . پروا داشتن . و رجوع به همین ماده شود.
- دراندیشیدن ؛ اندیشیدن . فکر کردن .
- || ترسیدن ؛ هراسیدن . و رجوع به همین ماده شود.
واژه های قبلی و بعدی
واژه های همانند
۵ مورد، زمان جستجو: ۰.۰۹ ثانیه
[ اَ ] (مص ) فکر کردن. اندیشه کردن
دور اندیشیدن . [ اَ شی دَ ] (مص مرکب ) اندیشه ٔ آینده ٔ دور را کردن . تدبیر آینده نمودن . دوراندیشی . مآل اندیشی . تعمق ؛ دوراندیشیدن در کار و دور...
صلاح اندیشیدن . [ ص َ اَ دَ ] (مص مرکب ) خیرخواهی کردن . خیر اندیشیدن . تدبیر.نصیحت کردن . رجوع به صلاح اندیش و رجوع به صلاح شود.
قافیه اندیشیدن . [ ی َ / ی ِ اَ دَ ] (مص مرکب ) کنایه از به فکر فرورفتن است : قافیه اندیشم و دلدار من گویدم مندیش جز دیدار من .مولوی .
مصلحت اندیشیدن . [ م َ ل َ ح َ اَ دی دَ ] (مص مرکب ) درباره ٔ صلاح کار اندیشه کردن . فکر مصلحت و مقتضای زمان و مکان کردن : ای که گفتی به ...
نظرهای کاربران
نظرات ابراز شده‌ی کاربران، بیانگر عقیده خود آن‌ها است و لزوماً مورد تأیید پارسی ویکی نیست.
غزاله
۱۳۹۲/۱۰/۲۲ Iran
0
0

در توضیح این واژه و به کار بردن ابیاتی از شاعران در استفاده از این کلمه بیتی از حافظ به اشتباه عنوان شده است .
تصحیح شده ی آن بیت :
در دایره ی قسمت ما نقطه ی تسلیمیم
لطف آنچه تو اندیشی، حکم آنچه تو فرمایی

در نسخه ی اصلی دیوان حافظ کلمه ی پرگار استفاده نشده است و کلمه ی تسلیم صحیح است.


برای نظر دادن ابتدا باید به سیستم وارد شوید. برای ورود به سیستم روی کلید زیر کلیک کنید.