گرز

گرز. [ گ ُ ] (اِ) پهلوی وزر ۞ ، اوستا وزرا ۞ ، معرب آن جُرز، ارمنی ورز ۞ ، هندی باستان وجره ۞ (گرز رعد [ ایندرا ]، کردی گورز ۞ . و رجوع به گرزه شود. (از حاشیه ٔ برهان قاطع چ معین ). عمود آهنین . (برهان ). کوپال و لخت . (از فرهنگ اسدی ). عمود باشد و گرز گاوسار گویند آن را که فریدون داشت . (اوبهی ). لت . دبوس :
سری بی تن و پهن گشته به گرز
تنی بی سر افکند بر خاک بُرز.

ابوشکور.

به تیغ طرّه ببرد ز پنجه ٔ خاتون
به گرز پست کند تاج بر سر چیپال .

منجیک .

یکی گرز زد ترک را بر هَباک
کزاسب اندرآمد همانگه به خاک .

فردوسی .

اگر خسرو آید به ایران زمین
نبیند بجز گرز و شمشیر کین .

فردوسی .

فروکوفتند آن بتان را به گرز
نه شان رنگ ماند و نه فر و نه برز.

عنصری .

تیغ او و رمح او و تیر او و گرز او
دست او و جام او و کلک او و پالهنگ .

منوچهری .

به یکی زخم شکسته سر هفتاد سوار
گرز هفتادمن قلعه گشای تو کند.

منوچهری .

همه تیغ بر پای و ناخن زنش
مر او را فکن گرز بر گردنش .

اسدی .

شب تار و شبرنگ در زیر من
که تابد بر گرز و شمشیر من .

اسدی .

به شیب مقرعه اکنون نیابت است ترا
ز گرزسام نریمان و تیغ رستم زال .

امیرمعزی .

شیر فلک از نهیب گرزت
چون گاو زمین جبان ببینم .

خاقانی .

گرز او در قلعه ٔ البرز زلزال افکند
چتر او درقبه ٔ افلاک نقصان آورد.

خاقانی .

گرز با خود از محاکاة پتک و سندان حکایت میکرد. (ترجمه ٔ تاریخ یمینی ص 161). || کنایه از قضیب هم هست که آلت تناسل باشد. (برهان ). || دسته ٔ هاون . (برهان ) (انجمن آرا). || چماق چوب . (برهان ).