بختیاری

ایل بخیتاری به دو دسته بزرگ هفت لنگ و چهارلنگ تقسیم می گردد که محلیان هرکدام را خود "ایل" می نامند. اگر هر کدام از اینها را ایل جداگانه ای بدانیم هر کدام از آنها به چند طایفه بزرگ تقسیم می گردند و سپس هر طایفه خود به تیره های متعدد، هر تیره به چند "تش " و هر تش به چند "کربو" و هر کربو به چند خانوار تقسیم می گردد. ایل – طایفه(باب) – تیره – تش – کربو (اولاد) – خانوار هفت لنگ شامل چهار باب دورکی، دینارانی، بابادی و بهداروند است. دورکی خود به شعب زراسوند، اسیوند، موری، قند علی، بابااحمدی، عرب، آسترکی تقسیم می شود. دینارانی خود به شعب اورک، و طوایفی که در مال امیر سکنا دارند، تقسیم می شود. بابادی که اصالتا عرب می باشند(طبق کتاب سیری در قلمرو بختیاری) خود به شعب عالی انور، عکاشه، راکی، کله، ململی تقسیم می شود. بهداروند که اصالتا عرب می باشند(گفته های کتاب سیری در قلمروبختیاری) خود به شعب بختیاروند، عالی جمالی، جانکی سردسیر تقسیم می شود. طایفه دینارانی یکی از چهار باب هفت لنگ بختیاری است. گرمسیر طایفه دینارونی باب در شهرستان ایذه و بخشهای تابع آن می باشد و سردسیرشان در دینارون و کوه سفید است. که شامل طایفه های زیر می باشد: اورک، شالو ، سهید ، گورویی ، سرقلی ، بویری ، نوروزی ، سادات سلطان ابراهیم ، عالی محمودی طایفه اورک شامل طوایف زیر است: چهار بنیچه - جلالی - علی صاد - شیران - خواجه -لندی - سادات موسوی -غریبی - سادات حسینی - شهپیری - آل داوودی - گل بامکی - خدابخشی - زندی - قلعه سردی - موزرمی - کیشخالی - عرب - اولاد حاج علی - ممسنی - غلام - ورناصری - گوزلکی - اورک شالو - لجم اورک - هلوسعد (تیره های لجم اورک بشرح زیر:آر احمدی - سخندری - کری -گپی - جیره - درویش ممون -) بندونی باب (تیره های بندونی باب: رفنی - بوگری - بنی سر تنگی - سوتکی - سراوکی - بنی مسن - شیاسی - - قائدان شیاسی - قنبری - شیران.) مردم طایفه اورک بیشتر در شهرهای ایذه،دهدز،اردل،اهواز،بوشهر،اصفهان و شهرهایش مثل لنجان و شاهین شهر و ... زندگی می کنند. طایفه نوروزی شامل تیره های: بامیروند - کمالوند - یارعلی وند - ابراهیم وند - خورشید وند - غلام وند طایفه اورک یکی از طوایف دینارونی و یکی از بزرگترین طوایف بختیاری چه از نظر تاریخی و ایلیاتی و همینطور از نظر جمعیت و وسعت اراضی ایل است. نیمی از آنها در خوزستان و نیمی در چهار محال زندگی می کنند. این طایفه در طول تاریخ شامل خان ها و کلانتران زیادی بوده و مردمان مهمان نوازی دارد. طایفه اورک شامل طوایف زیر است: چهار بنیچه - جلالی - علی صاد - شیران - خواجه -لندی - سادات موسوی -غریبی - سادات حسینی - شهپیری - آل داوودی - گل بامکی - خدابخشی - زندی - قلعه سردی - موزرمی - کیشخالی - عرب - اولاد حاج علی - ممسنی - غلام - ورناصری - گوزلکی - اورک شالو -لجم اورک (تیره های لجم اورک بشرح زیر: اسیوند (محمودی بردزردی )آر احمدی - سخندری - کری -گپی - جیره - درویش ممون -) بندونی باب (تیره های بندونی باب:رفنی - بوگری - بنی سر تنگی - سوتکی - سراوکی - بنی مسن - شیاسی - هلوسعد - قائدان شیاسی - قنبری - شیران.) مردم طایفه اورک بیشتر در شهرهای ایذه،دهدز،مسجدسلیمان،اردل،اهواز،بوشهر،اصفهان و شهرهایش مثل لنجان و شاهین شهر،مینادشت و ... زندگی می کنند. طایفه اورک در نزد مردم به اورک ۲۴ تیره مشهور است. تیره هایی بنام اورک در طایفه بهداروند و جود دارد که قبلا خانواد ه هایی از طایفه اورک بوده اند اما بدلیلی کوچ کرده اند و در کنار طایفه بهداروند زندگی کرده اند و اکنون جزو یکی از تیره های بهداروند محسوب می شوند. همینطور هم چند خانوار از طایفه اورک به کنار طایفه ممصالح چهارلنگ رفتند و اکنون جزو آن طایفه مسوب می شوند. اما اصلیتشان جزو طایفه اورک ۲۴ تیره بوده. و همچنین بعضی از خانواده ها و تیره های این طایفه از طوایف دیگر بختیاری بوده اند که بخاطر دلایل مختلف مانند نزاع ایلی و... به درون این طایفه آمده اند و جزو اورک محسوب می شوند اما هنوز هم بع از چند سال بعضی از آنها به طایفه اصلی شان آمد و رفت نیز دارند و فامیل های خود در طایفه قبلی را می شناسند.که این کوچ کردن در میان بختیاری ها بسیار زیاد بوده(بخاطر منازعات فراوان ایلی) و امری است طبیعی. بابادی یکی از ۴ طایفه بزرگ هفت لنگ بختیاری است و طبق کتاب سیری در قلمرو بختیاری اصالتا عرب می باشند که دارای زیر شاخه های بابادی عالی انوری، آرپناهی، عکاشه، گله، پبدنی، احمد محمدی، راکی، شهنی، نصیر، ململی و ایل گمار تشکیل شده که محل سکونت اصلی آنها در کوهرنگ بختیاری، مسجد سلیمان، ایذه، اردل، لالی و شوشتر می باشد. ریاست طایفه بابادی به عهده مهدی خان بابادی فرزند بزرگ تقی خان بوده است. بابادی ها نیز مانند سایر بختیاری ها به ییلاق و قشلاق (سردسیر و گرمسیر) کوچ می کردند. ییلاق شان در استان چهار محال بختیاری شامل پردنجان، گوجان و شهرستان کوهرنگ است. ریاست این مکان ها را نیز مهدی خان بر عهده داشت. قشلاقشان در استان خوزستان شامل مهدی آباد،تراز؛ دشت ده، قلعه میدان، جاستون شه، کالک شوران؛دره بوری ؛ در حومه شهرستان لالی می باشند. منطقه مهدی آباد را به نام ایشان نام نهاده اند. در جریان اصلاحات ارضی در دوره محمدرضا شاه پهلوی اراضی گوجان و پردنجان را از خان ها گرفته و در بین رعیت ها تقسیم نمودند. این واقعه در زمان نوادگان مهدی خان اتفاق افتاد. شیرعلی خان دژی واقع در دشت ده بنام دز قلعه میدان (استان خوزستان) داشته اند که آثاری از آن به جا مانده و اکنون محل اقامت اولادمهری بابادی می باشد. شیرهای سنگی بر مزار مهدی خان و پدر او تقی خان در پردنجان به عنوان آثار باستانی ثبت شده اند. بعد از وفات مهدی خان فرزند بزرگش محمدکریم خان و نوه ایشان علیدوست خان زمامداری امور را بر عهده گرفتند در این دوران ایل آرپناهی از دادن مالیات به علیدوست خان سر پیچی نمودند و به دستور علیدوست خان ایل آرپناهی را غارت نمودند و بعد از مدتی فردی ناشناس از این ایل به صورت پنهانی وی را کشت و به دستور محمدکریم خان بر اساس حس انتقام جوئی و قصاص خون علیدوست خان چندین نفر از ایل آرپناهی را کشتند و سر انجام پس از فوت محمد کریم خان ریاست به جهانگیر خان و فرامرز خان که از نوادگان برادر مهدی خان بودند رسید. طایفه چهار لنگ به چهار شاخه بزرگ تقسیم می شود.که عبارتند از محمود صالح - موگویی - مهیوند و ذلکی. طایفه مهیوند چهارلنگ خود به دستهای بزرگی تقسیم می شود که مهمترین انها عبارتند از: حاجیوند - عبدالوند - فولادوند - سالاروند. طایفه حاجیوند بزرگترین این طوایف است که تاریخی داشته است لبریز از شجاعت ودلاوری . طایفه حاجیوند خود به تیره های متعددی تقسیم می شوند که عبارتند از : قاسمعلی - قالبی - هیل هیل - رشیدی والیاسی. سردسیر یا ییلاق طایفه حاجیوند دامنه کوههای اشترانکوه است. یکی دیگر از طوایف مهم بختیاری طائفه کائد یا قائد می باشد. که درمنطقه گتوند استان خوزستان ساکن بوده اند که به دلائل مختلف از این منطقه کوچ نموده وبه استانهای لرستان و سیستان و بلوچستان مهاجرت نموده اند.که عده ای از آنها هم اکنون با نام خانوادگی مختلف از جمله تقوی سالاروند حیدری محمدی بهزادی وسلیمانی درروستاهای اطراف شهرستان دورودروستای تی دره اسپر وسراوند درنزدیکی دریاچه گهر ساکن هستند .از بزرگان این طایفه می توان کاهادی٬ کابندعلی٬ کاشمسعلی وکایکشنبه وکاصفر رانام برد.محل زندگی سردسیری این طایفه روستاهای فوق الذکر ومحل زندگی گرمسیری آنها پرویزکوه وآب بید وگلمبه می باشد .ازخصوصیات بارز این طایفه آزادگی شجاعت ودلاوری می باشد.