حمام رنان
نویسه گردانی:
ḤMAM RNAN
«حمام رنان». اصفهان، خیابان اشرفی اصفهانی (کهن‌دژ)، خیابان مطهری، ابتدای خیابان ابوذر.|| کتیبه‌های تاریخ‌دار بنا: بر سردر حمام، کتیبه‌ای مربوط به تعمیرات ۱۳۵۱ش دیده می‌شود "آلبوم عکس حمام رهنان". بانیان: معروف است که این حمام همراه با مسجد و بازار مجاور آن را آقا محمد رنانی، حاکم شهر در دورۀ زندیه احداث کرده است "پروندۀ حمام رنان". در کتیبۀ موجود، نام حاج محمدتقی ظهرابی، متولی مخارج تعمیرات و غلامحسین حمدالله، خطّاط کتیبه آمده است "آلبوم عکس حمام رهنان". سیر تحول بنا: این بنا متشکل از دو حمام کوچک و بزرگ است و به دورۀ زندیه منسوب است. در دورۀ معاصر، بنا چندین بار مرمت شده است؛ از جمله، تعمیر سقف سربینه در ۱۳۴۹ش و تعمیر سقف گرم‌خانۀ حمام بزرگ در ۱۳۵۳ش در این دوره با احداث خیابانی در کنار حمام، بنای مجاور حمام تخریب و بخشی از حمام جوار خیابان با احداث دیواری آجری محافظت و سقف گرم‌خانۀ حمام کوچک مرمت شد. در همین زمان، با برداشتن لایه‌های اندود از فضای ورودی سربینۀ حمام بزرگ، آهک‌بُری با نقوش گل‌وبوته آشکار و پس از لایه‌برداری تحکیم و تعمیر شدند. این تزیینات مشابه آهک‌بُری‌های حمام وکیل شیراز و از نمونه‌های جالب هنر دورۀ زندیه است "پروندۀ حمام رنان". نکاتی دربارۀ معماری بنا: هر دو حمام، سربینه و گرم‌خانه دارند. سربینۀ حمام بزرگ که حدود نیمی از کل مجموعه را در بر گرفته از حیث تزیینات نیز از دیگر فضاهای این مجموعه شاخص‌تر است. این فضا با شانزده ستون سنگی برخلافِ سربینۀ حمام‌های دیگر که گنبد بزرگی در میانه دارند، شبیه شبستانی وسیع است که از ترکیب چهارطاقی‌های مشابه پدید آمده است. در این فضا، برخلافِ دیگر سربینه‌ها، سکوها در میانه قرار دارند و راه عبور به دور سربینه می‌گردد. حوض مربع وسط سکوها از چهار طرف امتداد یافته و با شکل چلیپایی خود فضا را به چهار بخش کوچک‌تر تقسیم کرده است. این بخش‌ها هریک حوضی کوچک‌تر در پایان پله‌های سکوها دارند که برای ورود به سکو باید از داخل آنها گذشت. میان‌دَر، در حد فاصل سربینه و گرم‌خانه، به شکل هشتی است و در امتداد محور فرعی گرم‌خانه، به آن راه دارد. گرم‌خانه فضایی قاعدۀ مستطیل و با چهار ستون در میانه است، که دو حوض مستطیل‌شکل در دو سوی آن قرار دارند. در دو انتهای محور اصلی گرم‌خانه، دو فضای عقب نشسته، چون شاه‌نشین‌های گرم‌خانه‌اند. مدخل خزینه بر محور فرعی گرم‌خانه و در برابر ورودی آن نشسته است. خزینه مدخلی هم از سمت خلوتِ گرم‌خانه دارد. خلوت، فضایی با قاعدۀ هشت‌ونیم‌هشت است که از گوشۀ گرم‌خانه راه دارد. سربینۀ حمامِ کوچک، فضایی با قاعدۀ مربع در میانه دارد که سقف آن بر چهار ستون سنگی استوار است. سکوهایی در چهار طرف این فضا واقع‌اند که در سه ضلع سربینه به هم مرتبط‌اند. سکوی ضلع چهارم (ضلع شمالی) با قاعده‌ای نیم‌هشت جدا نشسته و صورت شاه‌نشین یافته است. یک حوض هشت‌ونیم‌هشت در میانۀ سربینه و سه حوض دیگر بر محورهای این فضا و درون سکوها قرار دارند. در این حمام نیز، میان‌دَر به شکل هشتی است. گرم‌خانه که از میان‌دَر راه دارد، فضایی با قاعدۀ مربع است. چهار ستون در میانۀ این فضا، بخشی مرکزی برای آن پدید آورده‌اند. با عقب نشستن فضایی با قاعدۀ نیم‌هشت در یک سوی گرم‌خانه و عقب‌نشینی مشابهی در سوی مقابل آن در مدخل خزینه، وجود محوری در این فضا القا می‌شود. حوضِ مستطیل‌شکل گرم‌خانه نیز در مقابل فضای نیم‌هشت قرار گرفته و آن را شاخص کرده است. ورودی حمام‌های کوچک و بزرگ در دو ضلع مجموعه قرار دارند. حمام بزرگ سردری مرتفع با سقف کاربندی دارد و دو طاق‌نما در طرفین این سردر، صورت شاخصی بدان بخشیده‌اند. گذر جلوی این سردر مسقف بوده و امروزه فقط آثاری از طاق مقابل سردر باقی است. حمام کوچک سردری ساده دارد. فضایی با قاعدۀ شش در پشت این سَردَر واقع است که با دالانی به سربینه راه دارد. تون حمام در ضلع شرقی مجموعه، آب گرم دو حمام را تأمین می‌کرده است. این فضا امروزه موتورخانۀ حمام شده است. فضایی؛ شامل گاورو، مخزن، و چاه آب در گوشۀ شمالِ شرقی واقع شده که امروزه بی‌استفاده است. پیش از این، یک گاو در طول این فضا حرکت می‌کرد و در نتیجه، آب با سطل از چاه به مخزن و سپس از طریق مجراهایی به حوض‌ها و خزینه‌های دو حمام می‌ریخت .
واژه های همانند
هیچ واژه ای همانند واژه مورد نظر شما پیدا نشد.