یزید ابن مزید شیبانی

بنیانگذار سلسله شروانشاهان یا حکام شروان، یزید بن مزید شیبانی والی آذربایجان و ارمنستان بود که در جنگ با طوایف خزر در این نواحی کسب شهرت کرد و ولایت شروان را از جانب خلیفه هارون‏الرشید به عنوان اقطاع خانوادگی دریافت داشت. ( 183 ﻫ/ 799 م ). از اعقاب او نوزده تن در آن ولایت حکمرانی سلاله یزدیان شیبانی را با نام شروانشاهان ادامه دادند.

بعد از وی پسرش خالد بن یزید هم در اواخر عمر از جانب واثق برای سرکوبی فتنه‏یی که در ارمنستان روی داد بدانجا عزیمت کرد و هم در بین راه وفات یافت. سپس نوه یزید بن مزید، محمد بن خالد، بنای حکومت خاندان را استحکام بخشید. محمد بن خالد چون گنجه را از دست کنار بیرون آورد ( 245 ﻫ / 859 م ) آنجا را هم با پاره‏یی نواحی مجاور به اقطاع خانوادگی افزود. بعد از وی برادرش هیثم بن خالد در توسعه قلمرو شروان کوشید و چون موضع امارت خود را در آن حوالی تحکیم کرد به تقلید حکام قدیم محل، خود را شروانشاه خواند چنان که برادر دیگرش، یزید بن خالد هم در ، که ناحیه‏یی کوچک در شمال شروان بود، خود را شاه لقب داد.

اختلاف آل یزید بن مزید، در ولایت شروان
اختلاف آل یزید بن مزید، در ولایت شروان نیز مانند آل هاشم در ولایت دربند تا اواخر عهد سالاریان تابع حکام آذربایجان بودند به همین سبب، در مواقع بحرانی که اختلاف این خاندان‏ها بالا می‏گرفت ، گه‏گاه یوسف ساجی یا مرزبان سالاری به این نواحی لشکرکشی می‏کردند و در رفع اغتشاشات اهتمام می‏ورزیدند.

قسمتی از این اغتشاشات ناشی از تحریکات فرمانروایان شروان بود که می‏خواستند نواحی دربند و سواحل غربی دریای خزر را هم ضمیمه قلمرو خویش سازند. هر چند به رغم تحریکات دائم که روابط حکام شروان و دربند را تیره می‏ساخت، گه‏گاه نیز پیوند دوستی و خویشی آنها را به اتحاد می‏کشاند که غالبا" ناپایدار بود.