زنجیره بلوکی

زنجیرهٔ بستکی[۱] یا زنجیرهٔ بلوکی[۲] (به انگلیسی: Blockchain)[۳][۴] سیستمی برای ثبت و ضبط داده‌ها است. این داده‌ها می‌توانند برای نمونه تراکنش‌های بانکی باشند یا اسناد مالکیت، قرارها، پیام‌های شخصی یا دیگر اطلاعات. ویژگی زنجیرهٔ بلوکی این است که کار ذخیرهٔ این داده‌ها بدون وجود یک مدیر و صاحب‌اختیار مرکزی امکان‌پذیر است و نمی‌توان با تخریب یک نقطهٔ مرکزی داده‌های ذخیره‌شده را تحریف یا نابود کرد. معروف‌ترین کاربرد زنجیرهٔ بلوکی، رمز ارز بیت‌کوین است. زنجیرهٔ بلوکی معاملات آنلاین امن را تسهیل می‌کند.[۵] زنجیرهٔ بلوکی یک کتابخانه دیجیتالی غیر متمرکز و توزیع شده‌است که برای ضبط معاملات در میان رایانه‌های بسیاری استفاده می‌شود تا بتوان بدون تغییر تمام بلوک‌های بعدی و بدون همکاری شبکه مقادیر ثبت شده را با استفاده از پس‌انداز تغییر داد.[۶][۷] این امر به شرکت کنندگان اجازه می‌دهد تا به بررسی و حسابرسی معاملات ارزان بپردازند.[۸]اصالت‌سنجی آن‌ها توسط همکاری جمعی توسط اشتراک منافع جمعی خود تأیید می‌شوند.[۹] نتیجه، یک گردش کار قوی است که عدم قطعیت شرکت کنندگان در مورد امنیت داده‌ها یک امر حاشیه‌ای است. استفاده از یک زنجیرهٔ بلوکی ویژگی مشخص تکثیر بی‌نهایت از یک دارایی دیجیتال را حذف می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که هر واحد ارزش تنها یک بار منتقل می‌شود، و مشکل دیرینهٔ هزینه‌های دوگانه را حل کرده‌است. زنجیرهٔ بلوکی به عنوان یک پروتکل رمزنگاری ارزش‌گذاری تعریف شده‌است.[۱۰] این مبادله بر مبنای زنجیرهٔ بلوکی می‌تواند سریع تر، امن‌تر و ارزان‌تر از سیستم‌های سنتی تکمیل شود.[۱۱] زنجیرهٔ بلوکی می‌تواند حقوق عنوان را اختصاص دهد، زیرا رکوردی را فراهم می‌کند که باعث ارائه و پذیرش می‌شود. زنجیرهٔ بستکی پایگاه داده توزیع شده و مبتنی بر اجماع است که به صورت مستمر فهرستی از رکوردها (رده‌ها) را که هرکدام به گزینه‌های قبلی فهرست ارجاع می‌دهند حفظ می‌کند و بدین وسیله در مقابله با تضعیف یا بازنگری غیرمجاز تقویت می‌شود. زنجیره بلوکی خود زیربخشی از فناوری‌های دفترکل توزیع شده (Distributed Ledger) است.[۱۲] زنجیره بلوکی گونه ای از معماری‌های داده مورد استفاده در فناوری دفاترکل توزیع شده است که در آن سوابق تراکنش‌ها در زنجیره‌های متصل به یکدیگر ذخیره می‌شوند.[۱۳][۱۴] در این فناوری با وجود کاربران متعددی که به‌طور هم‌زمان داده‌هایی را ثبت و اصلاح می‌کنند و ممکن است که آن داده‌ها با هم تداخل داشته باشند، شبکه قادر به حفظ یکپارچگی محتوای پایگاه داده است. با توجه به ساختار داده‌ای رمزنگاری شده که بلاک چین دارا می‌باشد یکپارچگی بدون کنترل‌کنندهٔ مرکزی حفظ می‌شود.[۱۵]در دفاتر کل توزیع شده مربوط به بیت کوین برای مرتب کردن تراکنش‌ها و ممانعت از تناقض یک مسئلهٔ ریاضی مطرح می‌شود که حل کردنش سخت است اما پس از حل مسئله تأیید درست بودن راه حل، آسان است به این سازوکار، «اثبات کارکرد»(Proof of work) می‌گویند. در روش زنجیرهٔ بلوکی بیت‌کوین کسی می‌تواند تراکنش‌های هر مرحله را مرتب کند که جواب این سؤال سخت را پیدا کرده باشد و هم‌زمان تغییراتی که قصد اعمال آن را دارد (بلوک جدید) با مراحل قبلی زنجیره تناقض نداشته باشد. شیوهٔ کشف عدم تناقض به این صورت است که تراکنش‌های هر بلوک وارد تابع هش می‌شوند و پاسخ آن تابع هش را همه دارند اگر کسی که تراکنش‌ها را مرتب و اضافه می‌کند حتی یک تغییر جزئی در تراکنش‌های قبلی تأیید شده ایجاد کند جواب هش تراکنش‌ها تغیر می‌کند و بدون اینکه افراد نیاز باشد بدانند کدام بخش تغییر کرده می‌توانند با تغییر غیرمجاز مخالفت کنند.[۱۶] محتویات ۱ تاریخچه ۱.۱ تمرکززدایی ۱.۲ شفافیت ۲ کاربردهای فناوری زنجیره بلوکی ۲.۱ ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی با استفاده از زنجیره بلوکی ۲.۲ مدیریت زنجیره تأمین ۳ مسائل حقوقی فناوری زنجیره بلوکی ۴ پیش‌بینی‌ها ۵ منابع تاریخچه مبادلات بیت‌کوین (ژانویه ۲۰۰۹ تا سپتامبر ۲۰۱۷) اولین کار روی زنجیره بلوک رمزنگاری شده امن در سال ۱۹۹۱ توسط استوارت هابر و اسکات استورنتا توصیف شد.[۱۷] در سال ۱۹۹۲، بایر، هابر و استورنتا درخت درهم‌سازی را به طراحی متصل ساختند، که باعث بهبود کارایی آن شده و اجازه می‌داد که چندین سند در یک بلوک جمع‌آوری شوند.[۱۸][۱۹] یک پایگاه داده زنجیره بلوکی که به‌طور خودمختار مدیریت می‌شود از یک شبکه همتابه‌همتا و یک سرور زمانبندی توزیع شده‌استفاده می‌کند. اولین زنجیره بلوک توسط یک فرد ناشناس یا گروهی شناخته شده به نام ساتوشی ناکاموتو در سال ۲۰۰۸ معرفی شد. یک سال بعد به عنوان یک جزء اصلی از بیت‌کوین (ارز دیجیتالی) اجرا شد، جایی که آن به عنوان سرفصل عمومی برای همه معاملات در شبکه عمل می‌کرد.[۶] با استفاده از یک زنجیره بلوکی، بیت کوین اولین ارز دیجیتال بود که برای حل مشکل دوجانبه بدون نیاز به یک سرپرست قابل اطمینان و الهام بخش بسیاری از برنامه‌های اضافی بود.[۲۰][۲۱] تمرکززدایی با ذخیره داده‌ها در سراسر شبکه، زنجیره بلوکی خطراتی را که با ذخیره داده‌ها به‌طور مرکزی نگه داشته می‌شوند حذف می‌کند.[۶] زنجیره بلوکی غیر متمرکز ممکن است از ارسال پیام اَد هاک و شبکه توزیع شده‌استفاده کند. شبکه آن دارای نقاط متمرکز آسیب‌پذیری است که کراکرهای کامپیوتر می‌توانند از آن استفاده کنند؛ به همین ترتیب، هیچ نقطه مرکزی از شکست وجود ندارد. روش‌های امنیتی زنجیره بلوکی شامل استفاده از رمزنگاری کلید عمومی است.[۲۰] شفافیت به دلیل ماهیت غیرمتمرکز بلاک چین بیت کوین، همه معاملات را می‌توان با داشتن یک گره شخصی یا با استفاده از جستجوگران بلاک چین که به هر کسی امکان می‌دهد معاملات بصورت زنده را ببیند، به‌طور شفاف مشاهده شود؛ هر گره کپی مخصوص خود از زنجیره را دارد که با تأیید و اضافه شدن بلوک‌های جدید، به روز می‌شود. این بدان معنی است که اگر بخواهید، می‌توانید بیت کوین را به هر کجا که برود ردیابی کنید.[۲۲] کاربردهای فناوری زنجیره بلوکی اولین و معروف‌ترین استفاده از فناوری زنجیره بلوکی در دفتر کل تراکنش‌های بیت‌کوین اتفاق افتاده‌است که الهام بخش ایجاد دیگر ارزهای رمز پایه (cryptocurrencies[۲۳]) و پایگاه‌های داده توزیع شده مستحکم شده‌است[۲۴] فناوری زنجیره بلوکی خدمات مبتنی بر تراکنش را دگرگون خواهد کرد و در زمینه‌های زیر بکار گرفته خواهد شد:[۲۵] پول دیجیتال (Digital Currency) قرارداد هوشمند (Smart Contracts) اوراق بهادار (Securities) ثبت و نگهداری سوابق (Record Keeping) اینترنت اشیا (Internet of things) این فناوری در گستره وسیعی از کاربردهای مالی و غیر مالی قابل استفاده است برای استفاده از زنجیره بلوکی در صنعت، بورس اوراق بهادار، بیمه و بانکداری، پزشکی، مطالعات و پروژه‌های متعددی در جریان است. اینترنت اشیا توزیع شده، زیرساخت امنیتی بدون کلید، خادم‌های نام توزیع شده، دفاتر اسناد رسمی، ذخیره‌سازی توزیع شده و سیستم‌های آموزشی[۲۶] بعضی از کاربردهای این فناوری به‌شمار می‌آیند. ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی با استفاده از زنجیره بلوکی ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی عمدتاً در کنار خانه‌های افراد قرار گرفته‌است؛ بنابراین وقتی خانه را به سمت محل کار ترک می‌کنند، شارژر بلااستفاده می‌ماند. با استفاده از فناوری زنجیره بلوکی می‌توان یک پلتفرم بدون واسطه طراحی کرد که به صاحبان خودروهای برقی امکان کسب درآمد می‌دهد. رانندگان از طریق این فناوری دستگاه‌های شارژر را از صبح تا عصر به اشتراک می‌گذارند و از این طریق کسب درآمد می‌کنند. به این شکل تعداد ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی در کالیفرنیا از چند عدد به چند صد عدد رسیده‌است.[۲۷][منبع نامعتبر؟] مدیریت زنجیره تأمین برای مدیریت زنجیره تأمین، فناوری بلاک چین مزیت‌های مانند قابلیت ردیابی و به صرفه بودن را به همراه دارد. بلاک چین می‌تواند برای دنبال کردن حرکت کالاها، مبدأ آن‌ها، تعداد و … به کار رود. در نتیجه سطح جدیدی از شفافیت را برای اکوسیستم B2B به ارمغان می‌آورد. همچنین ساده کردن فرایندهایی مانند انتقال مالکیت، بیمه، فرایند تولید و پرداخت از دیگر مزایای استفاده از زنجیره بلوکی است.[۲۸] مسائل حقوقی فناوری زنجیره بلوکی مراکز سیاست پژوهی مختلف دنیا در تلاش برای درک فرصت‌ها و تهدیدهای فناوری زنجیره بلوکی برای منافع ملی خودشان هستند. همه کشورهای عضو شورای امنیت منجمله، روسیه، چین، فرانسه، ایالات متحده آمریکا و انگلیس در مراکز سیاست پژوهی پارلمانی و دولتی خود در حال ارزیابی این فناوری و راه‌های به‌کارگیری آن هستند. ارزیابی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد که بسیاری از قوانین و مقررات مصوب در ایران که زمانی نسبت به فناوری خنثی تصور می‌شدند امروزه به صورت‌های متنوعی قابل اجرا خواهند بود، یعنی قانون گذاران از یک طریقه اجرای قانون که با فناوری آن عصر قابل اجرا بوده‌است حمایت کرده‌اند و فناوری زنجیره بلوکی در صورت عملیاتی شدن می‌تواند تغییر بسیاری از قوانین کشور ایران را ممکن سازد. تغییر ساختار از متمرکز به توزیع شده یکی روندهایی است که این فناوری در اجرایی سازی آن کمک خواهد کرد. استفاده از این فناوری در انتخابات و رای‌گیری که نیازمند همکاری دو دستگاه شورای نگهبان و وزارت کشور است نیز قابل بررسی ذکر شده‌است.[۱۶] گرچه مخاطرات امنیتی بکارگیری این فناوری در بعضی منابع مورد بررسی قرار گرفته‌است.[۲۹] پیش‌بینی‌ها گزارش مجمع جهانی اقتصاد از سپتامبر ۲۰۱۵ پیش‌بینی کرد که تا سال ۲۰۲۵، ده درصد تولید ناخالص داخلی جهان بر روی تکنولوژی زنجیره بلوکی ذخیره خواهد شد.[۳۰][۳۱] منابع فرهنگستان برای بلوک در مخابرات بستک را تصویب کرده‌است («بستک» [مهندسی مخابرات] هم‌ارزِ «بلوک» (block)؛ منبع: گروه واژه‌گزینی. جواد میرشکاری، ویراستار. دفتر سوم. فرهنگ واژه‌های مصوب فرهنگستان. تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی. شابک ۹۶۴-۷۵۳۱-۵۰-۸ (ذیل سرواژهٔ بستک ۱)) . حمیدرضا افشار، سید شمس‌الدین حسینی، محمدرضا موحدی صفت. «ارائه مدل مفهومی فرصت‌ها و تهدیدات به‌کارگیری و توسعه فناوری زنجیره بلوکی در جمهوری اسلامی ایران». https://journals.sndu.ac.ir/article_1026.html. از پارامتر ناشناخته |نام مجله= صرف‌نظر شد (کمک); پیوند خارجی در |وبگاه= وجود دارد (کمک) Morris, David Z. (15 May 2016). "Leaderless, Blockchain-Based Venture Capital Fund Raises $100 Million, And Counting". Fortune. Retrieved 2016-05-23. Popper, Nathan (21 May 2016). "A Venture Fund With Plenty of Virtual Capital, but No Capitalist". New York Times. Retrieved 2016-05-23. iFour-Team (4 October 2016). "Blockchain - Secured way of transaction". iFour Technolab Pvt. Ltd. Retrieved 2016-11-15. Economist Staff (31 October 2015). "Blockchains: The great chain of being sure about things". The Economist. Retrieved 18 June 2016. The technology behind bitcoin lets people who do not know or trust each other build a dependable ledger. This has implications far beyond the crypto currency. Armstrong, Stephen (7 November 2016). "Move over Bitcoin, the blockchain is only just getting started". Wired. Retrieved 2016-11-09. Catalini, Christian; Gans, Joshua S. (23 November 2016). "Some Simple Economics of the Blockchain". doi:10.2139/ssrn.2874598. SSRN 2874598. Tapscott, Don; Tapscott, Alex (8 May 2016). "Here's Why Blockchains Will Change the World". Fortune. Retrieved 16 November 2016. Bheemaiah, Kariappa (January 2015). "Block Chain 2.0: The Renaissance of Money". Wired. Retrieved 13 November 2016. Tucci, Michele (29 November 2015). "Can blockchain help the cards and payments industry?". Tech in Asia. Retrieved 16 November 2016. Distributed Ledger Technology: beyond block chain (Report). UK Government, Office for Science. January 2016. https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/492972/gs-16-1-distributed-ledger-technology.pdf. Retrieved 29 August 2016. «بلاکچین چیست و چگونه کار می‌کند؟». خبرآنلاین. ۲۰۲۰-۰۴-۰۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱. «منظور از توزیع شده در بلاکچین چیست ؟». میهن بلاکچین. ۲۰۱۹-۰۹-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱. attila, Juri; Seppälä, Timo; & Holmström, Jan. (2016). Product-centric Information Management: A Case Study of a Shared Platform with Blockchain Technology. Industry Studies Association Conference. UC Berkeley: Berkeley Roundtable on the International Economy. Retrieved from: http://escholarship.org/uc/item/65s5s4b2 ابوالقاسم رجبی، روح‌الله فریور. «آشنایی با فناوری راهبردی زنجیره بلوکی و کاربردهای آن». Haber, Stuart; Stornetta, W. Scott (January 1991). "How to time-stamp a digital document". Journal of Cryptology. 3 (2): 99–111. Retrieved 4 July 2017. Narayanan, Arvind; Bonneau, Joseph; Felten, Edward; Miller, Andrew; Goldfeder, Steven (2016). Bitcoin and cryptocurrency technologies: a comprehensive introduction. Princeton: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-17169-2. Bayer, Dave; Haber, Stuart; Stornetta, W. Scott (March 1992). "Improving the Efficiency and Reliability of Digital Time-Stamping". Sequences. 2: 329–334. Retrieved 4 July 2017. Brito, Jerry; Castillo, Andrea (2013). Bitcoin: A Primer for Policymakers (Report). Fairfax, VA: Mercatus Center, George Mason University. http://mercatus.org/sites/default/files/Brito_BitcoinPrimer.pdf. Retrieved 22 October 2013. Popper, Nathan (21 May 2016). "A Venture Fund With Plenty of Virtual Capital, but No Capitalist". New York Times. Retrieved 2016-05-23. «بلاک چین چیست، چگونه کار می‌کند و چه کاربردی دارد». آکادمی مالی نیکخوی. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۱۲-۲۹. «ارز دیجیتال (Cryptocurrency) چیست؟ - میهن بلاکچین». میهن بلاکچین. ۱۳۹۷-۰۲-۳۰T13:36:42+00:00. دریافت‌شده در 2018-09-03. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)[پیوند مرده] "40 Banks Trial Commercial Paper Trading in Latest R3 Blockchain Test - CoinDesk". CoinDesk. Retrieved 2016-03-21. «کاربردها | بلاک چین منتورز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ دسامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۲-۰۱. «5 دلیل که بلاک چین در سیستم آموزش عالی تحول ایجاد خواهد کرد». ایران کریپتوکارنسی. ۲۰۲۰-۰۶-۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۱۹. «اتصال ایستگاه‌های شارژ خودروهای برقی در کالیفرنیا از طریق فناوری زنجیره‌بلوک». «۱۷ کاربرد مهم فناوری بلاک چین - میهن بلاکچین». میهن بلاکچین. ۱۳۹۷-۰۲-۲۲T10:12:58+00:00. دریافت‌شده در 2018-09-03. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)[پیوند مرده] «رای‌گیری مبتنی بر بلاک چین؛ آینده انتخابات یا تهدیدی برای دموکراسی؟». زومیت. ۲۰۱۹-۱۲-۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۰۱. Marr, Bernard. "How Blockchain Technology Could Change The World". Forbes. Retrieved 2017-01-06. "Deep Shift: Technology Tipping Points and Societal Impact, Survey Report" (PDF). World Economic Forum. September 2015. p. 24. Retrieved 7 November 2017. ویکی