شاهرود

شاهرود مرکز شهرستان شاهرود در استان سمنان است. شاهرود تقریباً در میانهٔ راه تهران-مشهد می‌باشد به گونه ای که فاصلهٔ آن از تهران ۴۱۲ کیلومتر و از مشهد ۵۱۱ کیلومتر است.[۲][۶][۷] مردم شاهرود به زبان فارسی با لهجهٔ شاهرودی سخن می‌گویند، همچنین ایل الیکایی و مردم استان‌های گلستان و مازندران که در این شهر ساکن هستند نیز به زبان مازندرانی[۸][۹] سخن می‌گویند. شاهرود به دلیل در بر داشتن آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی و بایزید بسطامی، مهد عرفان ایران لقب گرفته است.[۱۰] محتویات ۱ موقعیت ۲ پیشینهٔ تاریخی ۲.۱ اشکانیان ۲.۲ صفویه ۲.۳ محلات قدیمی ۲.۴ زبان ۳ آب و هوا ۴ مختصات جغرافیایی ۵ قارهٔ کوچک (قارۀ خُردو) ۶ گردشگری ۶.۱ جاذبه‌های طبیعی شاهرود ۶.۲ جاذبه‌های تاریخی ۶.۳ موزه‌ها ۷ میراث معنوی ۸ ترابری ۸.۱ فاصلهٔ شاهرود با شهرهای بزرگ ۹ امکانات ۹.۱ اماکن اقامتی ۹.۲ بهداشت و درمان ۹.۳ بوستان‌ها ۱۰ مراکز آموزشی و علمی ۱۰.۱ دانشگاه‌ها ۱۱ صنعت ۱۱.۱ صنعت ۱۱.۲ معدن ۱۲ سوغات ۱۳ افراد سرشناس ۱۴ کشاورزی ۱۵ خواهرخواندگان ۱۶ نگارخانه ۱۷ منابع ۱۸ پیوند به بیرون موقعیت شهر شاهرود 51419 کیلومتر مربع مساحت دارد و جمعیت آن براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۱۵۰۰۰۰ نفر است.[۱۱][۱۲] شاهرود به دلیل قرار گرفتن در مسیر مشهد، بسیار پرتردد است. این شهر از سمت شمال به شهرهای آزادشهر، علی‌آباد، رامیان و گرگان در استان گلستان، از سمت شرق به شهرهای سبزوار و بردسکن در استان خراسان رضوی و شهر میامی در استان سمنان، از سمت جنوب به شهر طبس در استان خراسان جنوبی و شهر خور در استان اصفهان و از سمت غرب به شهر دامغان در استان سمنان محدود است.[۱۳] پیشینهٔ تاریخی شاهرود در نقشه سال ۱۲۳۹ خورشیدی ظاهراً کهن‌ترین نام شاهرود در وندیداد اوستا در ذکر اسامی شانزده سرزمین آریایی آمده که ضمن آن از چخره[۱۴] به عنوان سرزمین چهاردهم به دنبال یاد از راگاه(ری) و ورنه(گیلان) نام برده شده‌است[۱۵] مدارکی وجود دارد که نشان می‌دهد شاهرود یکی از شهرهای مهم چهاردهمین ایالت تاریخی، «چخره» (از تقسیمات شانزده‌گانهٔ اوستایی در دوران باستان) بوده[۱۶] که در دامنهٔ جنوبی رشته‌کوه البرز، توسط آریایی‌ها بنا نهاده شده‌است. برخی پژوهندگان واژهٔ چخره را شکل ابتدایی شاهرود دانسته‌اند.[۱۷] به لغت اوستایی چخرو-ایتی به معنی چرخ پیشه و چخرو-وَتی به معنی دانای چرخ است. این دو هیئت اوستایی این نام، حاوی نام شاهرود می‌باشند. این محل نیز گذرگاه نفوذ آریایی‌ها و به ویژه پارت‌ها به فلات ایران بوده‌است. آنچه مسلم است مرتفعات و بلندیهایی که اطراف شهر در جوار رود شاهرود واقع بوده، به خاطر مسائل استحفاظی، نظر ساکنین اولیه و مهاجران را به خود جلب کرده، بدین ترتیب هسته مرکزی و اولیه آبادیهایی همچون ری و شاهرود در میان قلعه‌ها شکل گرفته‌است. اشکانیان هستهٔ اولیهٔ شهر به منظور دفاع در برابر مهاجمان، بر فراز تپه‌های کم‌ارتفاع دامنهٔ کوه‌های شمالی و غربی رود بزرگ این منطقه بنا شد که به جهت بزرگی این رود، به تدریج نام شاهرود را به خود گرفت و به تدریج همراه با برقراری امنیت، رشد و توسعه یافت، به طوری که در کنار صددروازه، پایتخت اشکانیان که به باور بسیاری از پژوهشگران محل کنونی شهر دامغان است، در شمار شهرهای معتبر پارتی درآمد. به نوشتهٔ برخی پژوهشگران از جمله «اگورود نیکوف»، سومین آتش مقدس اهورامزدا که در اوستا آمده، آذرفرنبغ است که آتشکدهٔ بزرگ شاهرود بوده‌است.[۱۸]در دوران بعدتر، این شهر همراه با دامغان در ردیف مهم‌ترین شهرهای ایالت تاریخی کومِش قرار گرفت و به استناد برخی اشاره‌های تاریخی مندرج در متون و بعضی شواهد باستان‌شناسی شهر کنونی شاهرود محل عبور کاروان‌هایی بوده‌است که بزرگراه غربی-شرقی جادهٔ ابریشم را طی می‌کردند. صفویه شاهرود درعصر صفویه منطقه کوچکی بود و نخستین بنای قابل توجه آن دژی بوده که به هنگام هجوم افغان‌ها در این شهر ساخته شده‌است. با هرج و مرج دوره نادری و جنگ‌های آغاز تأسیس سلسله قاجار، این شهر از اهمیت افتاد، لیکن به علت موقعیت سوق الجیشی از زمان فتحعلی شاه دوباره رو به ترقی و پیشرفت گذاشت. محلات قدیمی از محلات قدیم شاهرود می‌توان به بیدآباد، کوچه راه دیزج، شیر و خورشید، شبدری، شهنما، باغ زندان، مصلی، آبتول، آب صاف، تل خاکستر، سرچشمه، پاچنار، آسیاب مندلی و محله مدرسه قلعه و کوزه‌گری اشاره نمود. زبان مردم شاهرود به زبان فارسی و لهجه شاهرودی سخن می‌گویند.[۱۹] آب و هوا در اکثر ماه‌های سال آب و هوای شاهرود معتدل سرد می‌باشد. شاهرود یکی از شهرهای به اصطلاح چهار فصل و خوش آب و هوای ایران است. آب و هوای شاهرود به نسبت پستی و بلندی و نزدیکی به کویر نمک و رشته کوه البرز متغیر می‌باشد. در این رابطه آب و هوای آن به دو منطقه تقسیم می‌گردد: قسمت مرکزی شامل شاهرود و دهستان‌های حومه، دهملا معتدل و قسمت جنوبی مانند طرود، بیارجمند و خوارتوران گرم معتدل است.[۲۰] قسمت مرکزی و نواحی شرقی شاهرود دارای آب و هوای معتدل و نواحی شمالی آن کوهستانی با آب و هوایی سرد و مرطوب است. قسمت جنوبی که در مجاورت کویر واقع شده آب و هوای نسبتاً گرم دارد. متوسط درجه حرارت سالانه در این شهر ۱۴ درجه سانتی گراد و میانگین بارندگی سالانه ۱۸۰ میلیمتر است. شاهرود به علت واقع شدن در دامنه کوه از لحاظ آب‌های سطحی به صورت رودخانه‌های دائمی، سهمی نداشته و رودخانه‌های سیلابی و فصلی در این شهر جاری می‌باشد. رود بزرگ شاهرود سالهای گذشته از داخل شهر شاهرود رد می‌شده‌است و بستر آن شاهرود را به دو قسمت تقسیم کرده‌است. مختصات جغرافیایی این شهر در حاشیهٔ شمالی دشت کویر و در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه البرز با موقعیت جغرافیایی ۲۵ دقیقهٔ و ۳۶ درجهٔ عرضی و ۵۸ دقیقهٔ و ۵۴ درجهٔ طولی با ارتفاعی معادل ۱۳۸۰ متر از سطح دریا در شمال خاوری واقع شده‌است؛ و اختلاف ساعت مرگز شهرستان با شهر تهران ۱۴ دقیقه است. قارهٔ کوچک (قارۀ خُردو) شاهرود به سبب اینکه در حدفاصل کویر و جنگل‌های شمال ایران واقع شده از طبیعت بسیار منحصر به فردی برخوردار است، به‌طوری‌که اگر از شاهرود به فاصلهٔ ۳۰ دقیقه به سمت جنوب حرکت کنید، به کویرهای وسیع طرود و نخلستان‌های آن می‌رسید و مردمی که از راه شترداری ارتزاق می‌کنند. همچنین به فاصلهٔ ۳۰ دقیقه از شاهرود به سمت شمال به طبیعت جنگلی شبیه طبیعت گلستان و مازندران می‌رسید یا اگر به سمت شرق شاهرود حرکت کنید به فاصلهٔ حدود یک ساعت به منطقه‌ای کاملاً سردسیر و برف‌گیر می‌رسید که طبیعت آن به آب‌وهوای کردستان و لرستان در غرب ایران می‌ماند یا اگر در جهت غربی حرکت کنید به فاصلهٔ کوتاهی به مجن، این روستا-شهر پلکانی زیبا می‌رسید که طبیعتی کاملاً متفاوت دارد[۲۱] گردشگری برج کاشانه بسطام جاذبه‌های گردشگری شهر شاهرود: چنار سوخته شاهرود تکیه گلشن مسجد شیخ علی‌اکبر تکیه بیدآباد مسجد آقاشاهرود مسجد جامع شاهرود مسجد اخیانی‌ها تکیه زنجیری تکیه برنجی مدرسه بید آباد مدرسه حضرت ولی عصر (مدرسه بازار) مدرسه علمیه امام صادق (مدرسه قلعه) مسجد امام‌حسن‌عسگری مسجد مدرسه قلعه امامزاده محمد دیزج جاذبه‌های طبیعی شاهرود طبیعت زیبای جنگل ابر روستای ابر پارک ملی توران آبشار مجن شاهرود جنگل ابر ، جنگل ابر یکی از معروف‌ترین و زیباترین جاذبه‌های طبیعی ایران است، این جنگل زیبا در ۴۵ کیلومتری شمال شاهرود و در مسیر شاهرود به آزاد شهر و در ۱۲ کیلومتری روستای ابر قرار گرفته‌است. جنگل ابر شاهرود از قدیمی‌ترین جنگل‌های دنیا و قسمتی از جنگل‌های هیرکانی به‌شمار می‌رود، این جنگل‌ها میلیون‌ها سال قدمت دارند و متعلق به دوران ژوراسیک می‌باشند. این جنگل در بیشتر روزهای سال با ابر پوشیده می‌شود و به دلیل وسعت زیادی که دارد گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی بسیاری در آن زندگی می‌کنند. جنگل اولنگ جنگل توسکستان منطقه قطری منطقه قطری از مناطق نمونه گردشگری روستای ابر است. حوزه آبریز منطقه مذکور قسمتی از سرشاخه‌های رودخانه زرین گل بوده و شامل چشمه‌های متعددی می‌باشد. این منطقه در حاشیه جنوبی رشته کوه البرز قرار گرفته و در قسمت شمالی شهرستان با استان گلستان هم‌مرز و به واسطه قرار گرفتن در منطقه کوهستانی دارای آب و هوای کوهستانی سرد و معتدل است. پارک ملی توران مجموعه «توران» از سه قسمت پارک ملی (۸٪) پناهگاه حیات وحش (۱۷٪) و منطقه حفاظت شده (۷۵٪) تشکیل شده‌است. این منطقه در قسمت جنوب جاده تهران – مشهد شمالی شرقی دشت کویر، غرب منطقه «خوارتوران» و شرق منطقه «طرود» واقع است. این مجموعه پس از پناهگاه حیات وحش «نایبندان» دومین منطقه بزرگ تحت حفاطت سازمان محیط زیست است. آبشار آلوچال و دالان بهشت جنگل ابر نخلستانهای خرما (روستای طرود) آبشار و چشمه نگارمن روستای نگارمن منطقه‌ای خوش آب‌وهوا در شهر شاهرود است که در تابستان‌ها هوایی معتدل و در زمستان‌ها هوایی سرد و خشک دارد. یکی از جاذبه‌های دیدنی این روستا چشمه‌ای با همین نام است که از میان سنگ‌های آهکی خارج می‌شود و آب گوارای آن قابل آشامیدن است. مقدار خروج آب از این چشمه معادل ۲۳ لیتر در هر ثانیه است و از آن برای آبیاری زمین‌های کشاورزی روستای نگارمن استفاده می‌شود. باغ گردشگری اورس روستای قلعه بالا (شاهرود) دشت آفتابگردان و شقایق کالپوش روستای رضاآباد شاهرود[۲۲] چشمه هفت رنگ مجن این چشمهٔ زیبا و بی نظیر در ۲۵ کیلومتری شمال شهر شاهرود و در میان دره‌ها ودامنهٔ قلهٔ شاهوار واقع شده‌است. آب این چشمه زلال و شفاف است گویی دست طبیعت زیباترین رنگ‌ها را برای به تصویر کشیدن این رودخانه به کار برده‌است. این زیبایی طبیعی ناشی از وجود مواد معدنی گوناگون در اطراف این چشمه است و به دلیل آب و هوای و اقلیم خاص منطقه گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری بسیاری در آن زندگی می‌کنند و با حیات خود به این منطقه جلوهٔ خاصی داده‌اند. آبشار تنگه داستان مجن فرحزاد شاهرود وجه تسمیه فرحزاد به دلیل سرسبزی مزارع و باغات منطقه است و وجه تسمیه چشمه هفت رنگ نیز به واسطه چشمه‌هایی است که با عبور از مواد معدنی گوناگون به رنگهای مختلف دیده می‌شود. منطقه لجنه تپه مریخی شاهرود تپه‌های مریخی شاهرود در نزدیکی روستای قهج ۴۰ کیلومتری شهرستان شاهرود قرار گرفته‌است. این تپه‌ها به دلیل شباهت بسیار زیاد آنها به سیاره مریخ، تپه یا دره مریخی نام گرفته‌اند آبشار و قندیل‌های یخی آوستا آبشار یخی آوستا را می‌توان جاذبه ای ناشناخته در شاهرود دانست، در فصل زمستان که برف سفید زینت بخش کوهستان می‌شود، آبشار آوستا نیز از جلوه گری غافل نمی‌شود و زیباترین چشم‌اندازهای این منطقه را به وجود می‌آورد. علاوه بر این آبشاراین منطقه با وجود یک قلعهٔ تاریخی و درختان اورس از یک غنای تاریخی و طبیعی نیز برخوردار است. صحرا جلالی[۲۳] کوه شاه‌وار شنهای روان (ماسه بادی)۶۰کیلومتری جنوب شاهرود (کلاته چاه جام) منطقه قطار زرشک[۳] منطقه خوش ییلاق پناهگاه حیات وحش «خوش ییلاق» به مساحت ۱۵۰۰۵۷ هکتار در شمال شرقی شهرستان شاهرود و در جنوب شرقی شهرستان علی‌آباد (استان گلستان) قراردارد. این منطقه از جمله نخستین مناطق مورد حفاظت در ایران بوده و از سال ۱۳۶۴ عنوان پناهگاه حیات وحش تغییر یافته‌است. اشاره کرد. جاذبه‌های تاریخی آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی ابوالحسن علی بن جعفر بن سلمان بن احمد خرقانی (زادهٔ ۳۵۲-درگذشتهٔ ۴۲۵ق) عارف و صوفی نام‌دار ایرانی بوده‌است. وی از انگشت شمار پیرانی است که پیرو حکمت خسروانی و پاسدار فرهنگ ایران بودند. آرامگاه وی در روستای قلعه نو خرقان از توابع شهرستان شاهرود و در ۲۵ کیلومتری جاده شاهرود به آزادشهر جاده ۸۳ قرار گرفته‌است. آرامگاه و عمارت امیر اعظم عمارت امیر اعظم جزء آثار ارزشمند و تاریخی شهر شاهرود می‌باشد. این بنا در اواخر دوره قاجاریه و در سال ۱۳۰۴ بر رو ی مقبره امیراعظم در ابتدای ورودی شهر شاهرود از سمت گرگان و مشهد احداث گردیده‌است. این بنای تاریخی مقبره امیراعظم حاکم مشروطه خواه استرآباد و قومس در دوره قاجار و در واقع شناسنامه فرهنگی منطقه قلمداد می‌شود. این عمارت در تاریخ ۲۱/۱۲/۹۷ و به شماره ۳۲۳۳۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۲۴] آرامگاه امیر اعظم در اتاق اصلی یا همان هال مرکزی می‌باشد پس از درگذشت نصرت‌الله خان امیر اعظم او را در باغ و خانه خودش به خاک می‌سپارند. این بنا که امروزه از باغ اصلی آن تنها قسمت‌هایی باقی مانده شامل یک حیاط در قسمت جلویی بنا می‌باشد که با تعدادی پله می‌توان وارد فضای تراس شد. بنا شامل سه اتاق که اتاق میانی به صورت سه دری می‌باشد. استفاده از آجرکاری بسیار زیبا در نمای آن جلوه ای با شکوه را برای بنا خلق کرده‌است. اتاق میانی با تناسبات مستطیل شکل که دارای دو شومینه و طاقچه بوده و در مرکز این فضا سه قبر مشاهده می‌شود. به ترتیب قبر مرکزی که در مدارک موجود است قبر نصرت‌الله خان امیراعظم حاکم شاهرود استرآباد و قومس و در کنارش، فرزندش یدالله عضدی (امیراعظم ثانی که این لقب به او در زمان احمد شاه قاجار به پاس قدردانی از زحمات پدر به او داده شد) که در سال ۱۳۴۰ به عنوان سفیر کبیری ایران در آرژانتین درگذشت و قبر آخر مربوط به بانو شمس الملوک عضدی دختر امیر اعظم بوده که در سال ۱۳۴۶ درگذشت. آرامگاه و صومعه بایزید بسطامی وا قع در بسطام آرامگاه ابن یمین فریومدی خانه یغمایی خانهٔ یغمایی‌ها یکی از خانه‌های تاریخی شاهرود است، این خانهٔ تاریخی و زیبا در حدود ۱۰۰ سال پیش توسط یک معمار یزدی به نام استاد مهدی حیدریان ساخته شده‌است و به همین دلیل عناصری از معماری یزد مانند بادگیر در آن دیده می‌شود. سبک معماری این بنا بی نظیر و فرم پلان آن به صورت حیاط مرکزی است. ورودی خانه در قسمت جنوبی با یک راهرو به حیاط مرتبط می‌شود و یک راه پلهٔ مارپیچ دالان را به بالاخانه مرتبط می‌کند. در ضلع غربی حیاط بادگیر، حوضخانه، اتاق‌های میهمان، ایوان و آب انبار قرار دارند و در ضلع شمالی آن نیز اتاق‌های زمستانه قرار گرفته‌اند. حیاط این بنا محوطه ای است که با گل‌های رنگارنگ و درختان آلبالو مزین شده‌است. این بنا در حال حاضر با تغییر کاربری به ادارهٔ میراث فرهنگی شاهرود تبدیل شده‌است و بازدید از آن رایگان می‌باشد. بازار شاهرود[۲۵] خانه عطاردی انه عطاردی در مجاورت باروی قدیم شهر در ابتدای کوچه رزازان واقع شده‌است. خانه ای زیبا که مساحت آن ۵۴۰ متر مربع و شامل دو بخش اندرونی و بیرونی است. فضاهای خانه شامل سردرب ورودی، دالان، انباری، بالاخانه، حیاط بیرونی، اتاق‌های میهمان، حیاط اندرونی، اتاق‌های نشیمن، مطبخ، آب انبار، تنورخانه است.[۲۶] بازار انارکی‌ها قلعه پارت‌ها گرمابه چهارسوق قلعه غول‌ها (روستای راهنجان) آرامگاه شیخ حسن جوری امامزاده محمد (دیزج) امامزاده پیرمردان و شاه اولیا (روستای طرود) حمام امیریه شاهرود تپه سنگ چخماق این تپه از دو برجستگی تشکیل شده‌است که حدود ۱۵۰ متر از یکدیگر فاصله دارند. پروفسور ایچی ماسودا در بررسی سال ۱۳۴۸ این تپه را مورد شناسایی قرار داد و در طی دو فصل حفاری در سالهای ۱۳۵۰ و ۱۳۵۲ آن را بررسی کرد. به اعتقاد کاوشگر ژاپنی این تپه باستانی متعلق به دوره نوسنگی و هزاره پنجم پیش از میلاد است. قبرهای تدفین کودکان با سفال‌های منقوش (هندسی) اشیاء سنگی و سفالی، تیغه تیشه، پیکرک انسان و حیوان و… از جمله آثار به دست آمده از این محوطه است. مجموعه کاروانسراهای شاه عباسی میاندشت مجموعه کاروانسراهای شاه عباسی در ۱۱۰ کیلومتری شرق شاهرود در جاده سبزوار به شاهرود قرار گرفته و از سه کاروانسرای متصل به یکدیگر تشکیل می‌شود. دو کاروانسرای این مجموعه یادگاری به جای مانده از دوران قاجاریه ودوران «شاه عباس اول» است. این کاروانسراها از آب انبار، حمام، چاپارخانه، تلگراف‌خانه تشکیل می‌شوند. بازار تاریخی شاهرود سردر ورودی.jpg کاروانسرای بدشت- شاهرود.jpg Shah Abbasi Caravanserai of Semnan 2018-10-17 18.jpg حمام امیریه شاهرود.jpg نمایی از صحن مقبره بایزید بسطامی که به یک امامزاده ختم می شود - panoramio.jpg Masjed-sheykh-ali-akbar shahrood.jpg موزه‌ها موزه باستان‌شناسی و مردم‌شناسی شاهرود[۲۵] ساختمان این بنا مربوط به ساختمان قدیمی شهرداری (بلدیه) شهر بوده و در دوره پهلوی اول بنا شده‌است و شامل دو بخش باستان‌شناسی و مردم‌شناسی است. در بخش باستان‌شناسی آثار ارزشمندی مربوط به دوره‌های پیش از اسلام و در قسمت مردم‌شناسی نیز مجموعه‌ای از ابزار و ادوات تولید پوشاک، زیورآلات، دست بافته‌ها، اسناد و قباله‌ها و نیز ابزاری از فنون سنتی زندگی مردم به نمایش گذاشته شده‌است. همچنین برخی از اشیای مکشوفه در تپه هشت هزار ساله سنگ چخماق بسطام و تپه سه هزار ساله بلوار شاهرود مانند ابزار استخوانی و سنگی کار مربوط به هزاره ششم قبل از میلاد، سفال‌های خاکستری و نیز در امامزاده قطری در موزه شاهرود به نمایش گذاشته شده‌است.[۲۷] موزه باستانشناسی شاهرود موزه شاهرود موزه حیات وحش شاهرود موزه حیات وحش شاهرود، درزمینی به مساحت ۲۰۰ متر مربع ساخته شده و از سال ۸۹ کار خود را آغاز کرده‌است. در این موزه ۴۲ گونه از جانوران اعم از پستانداران، خزندگان و پرندگان صورت تاکسیدرمی نگهداری می‌شوند که به غیر از تعدادی از پرندگان که منشأ دریایی دارند؛ سایر گونه‌های موجود بومی این شهرستان هستند.[۲۸] موزه آب این موزه اولین موزهٔ خصوصی آب در ایران است که در سال ۱۳۹۱ خورشیدی راه اندازه شده‌است. این موزه در یک ساختمان قدیمی به نام تکیه برنجی قرار دارد و در آن بیش از ۳۰۰ قطعه از لوازم مرتبط با آب، مانند شیرهای آب قدیمی، تاس اندازه‌گیری مدار آب وجهت یاب قنات و… به نمایش گذاشته شده‌اند. ساختمان موزهٔ آب متعلق به دوران قاجاریه است و در حال حاضر دارای سه تالار می‌باشد، در این تالارها علاوه بر اشیاء تاریخی در زمینهٔ آب به فرهنگ و تمدن کهن ایران زمین در مورد آب نیز توجه شده‌است.[۲۹] موزه عرفان شرق شاهرود موزه عرفان شرق در سال ۱۳۸۹ از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در مجموعهٔ تاریخی بسطام افتتاح شد. بنای این موزه معروف به گنبد غازان خان مربوط به سال‌های ۷۰۳–۶۷۰ ه‍.ق است. طبق نوشته کتب مختلف، غازان خان گنبدی برآرامگاه امام زاده محمد وگنبدی نیز برآرامگاه بایزید بنا کرده و در نظر داشته که جسد بایزید را بدانجا منتقل کند که گویا چون بایزید را در خواب از این کار ناراضی می‌بیند از تصمیم خود منصرف می‌شود. گنبد غازان خان مربع و به ضلع ۵/۷ که نمای شمالی و شرقی آن طاقنماهایی تعبیه شده که با ایجاد سایه روشن بنا را از یکنواختی کسل کننده درآورده است. بر فراز بنا، گنبد زیبا وجالب مخروطی شکل قرار گرفته که دارای پوششی از کاشی‌های فیروزه ای است. ایوان بنا در جنوب بقعه قرار دارد ودارای مقرنس‌های گچی ظریف است. در این موزه قرآن‌های خطی، ابزار روشنایی (شمعدان) و عکسهای قدیمی از مجموعه تاریخی بسطام به نمایش گذاشته شده‌است. اشیاء دیگری مانند پیه‌سوزهای سفالی، کشکول‌های چوبی، ظروف چینی دورهٔ صفویه، در منبت کاری شده و … در معرض دید علاقمندان قرار گرفته‌است.[۳۰] میراث معنوی رسم عیدانه در شاهرود آیین چلچلا در مجن گل هاکنی در مجن دست بافته‌های سنتی کلاته خیج نخل گردانی در شاهرود آیین طوق بندان (علم گردانی) در شاهرود شو خوانی (سحر خوانی) در شاهرود آیین شمع و چراغ در تکایای شاهرود تهیه آب دعا در شاهرود[۳۱] ترابری شهر شاهرود در مسیر جاده ۴۴ تهران -مشهد قرار گرفته، همچنین جاده ۸۳ که شاهرود را به آزادشهر و گنبد کاووس متصل می‌کند و ارتباط شمالی-جنوبی شرقی البرز است نیز در تقاطع جاده ۴۴ است. فرودگاه شاهرود راه‌آهن شاهرود شمالشرق ترمینال جنوب شاهرود ترمینال سرچشمه شاهرود فاصلهٔ شاهرود با شهرهای بزرگ نام شهر فاصله (کیلومتر) اصفهان ۶۹۶ اهواز ۱۱۴۶ تبریز ۱۰۴۰ مشهد ۵۰۰ کرمانشاه ۸۹۵ سنندج ۸۸۰ گرگان ۱۲۵ ساری ۲۵۰ آبادان ۱۴۰۰ تهران ۴۰۰ رشت ۷۳۳ شیراز ۱۰۶۸ کرمانشاه 895[۳۲] امکانات اماکن اقامتی هتل احمد هتل جهانگردی شاهرود هتل نادر متل آزادی هتل معلم شاهرود هتل پارامیدا هتل رویال هتل قصر بسطام مهمانپذیر اسلامی مهمانپذیر پارس بهداشت و درمان مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی امام حسین بیمارستان خاتم‌الانبیاء بیمارستان بهار بیمارستان امداد امام خمینی بیمارستان شهید احمدی درمانگاه خیریه کلینیک پاسارگاد درمانگاه شفا درمانگاه فرهنگیان درمانگاه امام حسین بوستان‌ها پارک آبشار شاهرود پارک شهدای محراب پارک کودک پارک بلوار پارک غفاری پارک دانشگاه پارک البرز شهر بازی پارک مادر کمپ الغدیر پارک انقلاب پارک ولیعصر جاده سلامتی پارک خطی شهدای گمنام پارک بهارستان بوستان گلها بوستان دالاهو باغ گردشگری اورس بوستان امیریه بوستان بزرگ کوثر مراکز آموزشی و علمی دانشگاه‌ها دانشگاه صنعتی شاهرود دانشگاه علوم پزشکی شاهرود دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود دانشگاه پیام نور شاهرود دانشگاه جامع علمی کاربردی شماره ۱ (آفرینش) شاهرود دانشکده علوم قرآنی شاهرود[۳۳] آموزشکده فنی و حرفه‌ای دختران شاهرود مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی و غیردولتی شاهرود مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی برآیند شاهرود دانشگاه جامع علمی کاربردی جهاد کشاورزی شاهرود دانشگاه جامع علمی کاربردی ذغالسنگ البرز شرقی حوزه علمیه امام صادق حوزه علمیه ولی عصر حوزه علمیه طاهریه صنعت صنعت شهرک صنعتی شاهرود به وسعت حدود ۴۲۰ هکتار و در ۲ فاز عملیاتی اجرا شده و دارای ۲۰۰ واحد صنعتی است که از این تعداد حدود ۹۵ واحد صنعتی با اشتغال زایی بیش از ۱۸ هزار نفر در حال فعالیت بوده و دارای پروانه بهره‌برداری می‌باشند. این شهرک دارای تأسیسات برق، مخابرات، روشنایی، گاز، آسفالت، تصفیه خانه فاضلاب و منابع آب است. از شرکت‌های مهم صنعتی شاهرود می‌توان موارد ذیل را نام برد. شرکت معادن زغالسنگ البرز شرقی با جمعیت کارگری و پرسنلی دوهزار نفره بزرگترین واحد صنعتی استان سمنان محسوب میشودکه با مدیریت صحیح و دقیق آقای مهندس شریف مدیرعامل شرکت مذکور، از یک شرکت غیرفعال، زیان ده و در حال انحلال، به یک شرکت پویا و فعال با سود دهی عالی تبدیل شد.[۳۴] و صنایع چوبی در دهستان دهملا که بالغ بر ۲۰۰واحد نجاری وجود دارد و روستایی بدون بیکار در کشور است نیروگاه شهید بسطامی شاهرود کارخانه سیمان شاهرود شرکت سیم و کابل مغان[۳۵] کارخانه قند شاهرود شرکت فولاد شاهرود شرکت توربوژنراتور شاهرود کارخانه کنسانتره میوه شاهرود معدن از مهمترین معادن شهرستان شاهرود می‌توان به معدن شرکت زغال سنگ البرز شرقی[۳۶] اشاره کرد؛ که با شهرستان دامغان و شهرستان آزادشهر و رامیان در استان گلستان مشترک می‌باشد.[۳۷] از دیگر معادن مهم شاهرود می‌توان به معادن کرومیت، مس، آهک، گچ و سنگهای تزئینی اشاره کرد.[۳۸] سوغات «سوغات و صنایع دستی شاهرود» برگه زردآلو، قیسی، (قیسی از مهم‌ترین صادرات شاهرود است) کشمش، ر یکی انگور، گیلاس، آلو، آلبالو خشک و … انواع کشک محلی. ماست گوسفندی. کره محلی، آبغوره، گرد غوره، آلوی خورشتی و … انواع نان، نان قندی، نان کاک، فتیر، انواع نقل و آبنبات. صنایع دستی از قبیل: گلیم، گلیچ، جاجیم، سفال، سرامیک و منبت... افراد سرشناس کورش یغمایی سید محمود هاشمی شاهرودی داوود میرباقری محمد فرهادی دانیال حکیمی آناهیتا نعمتی علی‌اکبر جلالی سید محمود حسینی شاهرودی علی سعیدی شاهرودی مهدی ملائی شاهرودی سید محمد حسینی شاهرودی محمدرضا نوری شاهرودی کشاورزی به خاطر تنوع آب و هوای شهرستان شاهرود، تولید میوه بسیار زیاد است به‌طوری‌که امکان تولید و پرورش سیب، انگور، خرما و پسته در مناطق مختلف این شهرستان فراهم و مهیا می‌باشد. از لحاظ تولیدات کشاورزی شاهرود در سطح استان مقام اول و در کشور جزء ۱۹ قطب کشاورزی است. مهم‌ترین محصولات باغی شاهرود که در ایران نیز زبانزد می‌باشند عبارتند از: انگور و زردآلو. میزان تولید زردآلو شاهرود ۱۰٪ تولید زردآلو ایران و بیش از ۱٪ تولید زردآلو دنیا می‌باشد. این زردآلو علاوه بر مصرف داخلی با تبدیل به برگه زردآلو به خارج کشور نیز صادر می‌شود. برگه زردآلو و قیسی شاهرود که شهرت جهانی دارد و از مهمترین صادرات این شهر است. میوه‌هایی نظیر زردآلو، گیلاس، انگور شاهرودی از لحاظ کیفیت در رتبه بالایی در منطقه خاورمیانه قرار دارند. انگور: بیش از ۵۰نوع انگور در شاهرود وجود دارد. انگور شاه بابا، انگور لعل، انگور شاهرودی، انگور سیاه، انگور کشمشی، انگور دیشویی و... انگور شاهرود به خاطر انواع منحصر به فرد انگور به سراسر کشورهای اطراف صادر می‌شود. در نتیجه شاهرود به شهر انگور معروف است. خواهرخواندگان ایران نیشابور، خراسان[۳۹] نگارخانه Old Caravanserai.jpg Frozen fall.jpg عمارت امیر اعظم شاهرود 03.jpg پارک آبشار شاهرود.jpg Tange Daastan Waterfall, Mojan, Shahroud, Semnan, Iran.jpg Welcoming monument Shahrud.jpg 2058340-shahvar.sharood 02.jpg Juniper in Shahrud, Iran.jpg بازار تاریخی شاهرود (4).jpg 2058340-shahvar.sharood 04.jpg Ya Abbas Ya Abbas ceremony in Shahrud 2019-09-06 08.jpg منابع آنجا که کویر به جنگل می‌رسد «سالنامهٔ آماری استان سمنان، سال ۱۳۹۱». معاونت برنامه‌ریزی و اشتغال استانداری سمنان (نتایج سرشماری سال ۱۳۹۰ به نقل از مرکز آمار ایران). بهمن ۱۳۹۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ اکتبر ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۶ مهر ۱۳۹۳. سالنامهٔ آماری استان سمنان ۱۳۸۶ MehrNews.com - Iran, world, political, sport, economic news and headlines https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/07/10/1535010 پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران - نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ موقعیت جغرافیایی استان سمنان گویش الیکایی، علیرضا شاه‌حسینی، انتشارات بوستان اندیشه، سمنان، 1384 http://www.bandpay.ir/گستره-زبان-مازندرانی-،-از-ایران-تا-افغا/ «شاهرود مهد عرفان/ هرکه در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید». خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency. ۲۰۱۲-۰۷-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۲-۲۷. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۳ اوت ۲۰۲۰. https://www.amar.org.ir/سرشماری-عمومی-نفوس-و-مسکن/نتایج-سرشماری/جمعیت-به-تفکیک-تقسیمات-کشوری-سال-1395 https://www.amar.org.ir/Portals/0/Geo/iran-map-shahrestan_1398.jpg «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲ ژوئن ۲۰۲۰. https://iranantiq.com/004724-folklore-of-shahrud-book لولویی، ۲۳۶ و Darmesteter, J. The Zend Avesta, Vol, Second Edition, London, 1895, pp. 253-8.(به نقل از: شریعت‌زاده، سید علی اصغر: فرهنگ مردم شاهرود، تهران، ۱۳۷۱.) پور داوود: تاریخ ایرانیان، قسمت اول صفحه ۱۳، پیش از آخر صفحه ۴۲ قصران. (به نقل از: شریعت‌زاده: فرهنگ مردم شاهرود) لولویی، ۲۳۷ و انصاف پور، غلام‌رضا: ایران و ایرانی. تهران: ۱۳۶۳، صفحهٔ ۳۱۱. پرتال ایران-سمنان بایگانی‌شده در ۱۰ فوریه ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ مه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۹ مه ۲۰۲۰. http://www.ion.ir/news/116626/ https://www.dana.ir/news/446133.html/رضا-آباد-شاهرود-مقصد-تورهای-کویر-نوردی-و-رالی-کویر http://wikimapia.org/4023324/fa/صحرا-جلالی http://www.irna.ir/news/83419727/ «جاذبه‌های تاریخی- فرهنگی». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ آوریل ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۱۲. http://www.mirassemnan.ir/ [۱] MehrNews.com - Iran, world, political, sport, economic news and headlines http://www.mirassemnan.ir/fa-IR/DouranPortal/5022/page/موزه-آب-شاهرود mirassemnan.ir/ https://www.mehrnews.com/news/3928733/آیین-های-نوروزی-شاهرود-میراث-معنوی-ماندگار-هستند «مسافت شهرهای ایران». ایرانگردی و جهانگردی. ۳ دی ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲۳ خرداد ۱۳۹۴. «سایت اصلی - دانشکده شاهرود». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۹ مه ۲۰۱۲. [۲] «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۴ ژوئن ۲۰۲۰. https://www.eacmco.ir/ http://www.eacmco.ir/ http://www.makanbin.com/semnan/?p=572 http://www.isna.ir/news/94012710602/شاهرود-و-نیشابور-خواهرخوانده-شدند لؤلوئی، کیوان. «شاهرود و مجموعه تاریخی بسطام». ایران شناخت. شمارهٔ پانزدهم، زمستان ۱۳۷۸. پیوند به بیرون فرمانداری شاهرود بایگانی‌شده در ۱ ژوئن ۲۰۲۰ توسط Wayback Machine شهرداری شاهرود فرودگاه بین‌المللی شاهرود بایگانی‌شده در ۱۹ اوت ۲۰۱۷ توسط Wayback Machine دانشگاه صنعتی شاهرود دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شاهرود دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود فرودگاه شاهرود توربوژنراتور شاهرود شاهرودشناسی شرکت زغال سنگ البرز شرقی /هتل پارمیدا نبو ایران شهرستان شاهرود نبو شهر شاهرود نبو استان سمنان نبو جاذبه‌های گردشگری شهر شاهرود رده‌ها: شاهرودشهرهای استان سمنانشهرهای شهرستان شاهرود این صفحه آخرین‌بار در ‏۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۲ ساعت ‏۱۱:۰۵ ویرایش شده‌است.