پهلوان خمیس ملکشاهی

عالیجاه توشمال پهلوان خمیس ملکشاهی رئیس ایل ملکشاهی در دوره های افشاریه و زندیه و از سرداران بزرگ سرحددار ایران بود. او فرزند امیر شه میر ملکشاهی رئیس اتحادیه ایل ملکشاهی چمشگزک در اواخر دوره صفویه و پدر پهلوان موسی خمیس گرزدین وند رئیس ایل ملکشاهی و پهلوان اول ایران در عهد فتحعلی شاه قاجار و سردار سپاه ایران در نبرد و پیروزی تاریخی بر امپراتوری عثمانی بود. عالیجاه توشمال پهلوان خمیس ملکشاهی دارای قدرت جسمی خارق‌العاده (معجزه آسا) بود و والی اسماعیل خان – والی لرستان و ایلام کنونی – وی را به فرماندهی نظامی منصوب نمود و حسن خان والی نوه اش را به نزد وی فرستاد تا قیام عشیره مالیمان (مال هومان) را سرکوب نماید. پهلوان خمیس ملکشاهی مردی رقیق‌القلب و انسان‌دوست بود و بعد از سرکوب کردن قیام عشیره مالیمان (مال هومان)، اجازه نداد سپاهیان نادرشاه افشار و اسماعیل خان والی «خورگه» پسر رئیس عشیره مالیمان (مال هومان) را به قتل برسانند و خورگه شهنشاهی را در حالی که بدون آب و غذا از سوی سپاهیان نادرشاه و اسماعیل خان والی در درون قبری زنده به گور شده بود از مرگ نجات داد. بدین گونه آوازۀ انسانیت و جوانمردی عالیجاه توشمال پهلوان خمیس ملکشاهی در غرب ایران و عراق نسل به نسل ماندگار شد. در وجه تسمیۀ نام خمیس چنین آمده است: خمیس پهلوانی که قدرت و نیرویی به اندازۀ یک لشکر دارد. [ خ َ ] (ع اِ) لشکر بدان جهت که پنج رکن دارد: مقدمه ، قلب ، میمنه ، میسره و ساقه . (منتهی الارب ) (از تاج العروس ) (از لسان العرب ) (از اقرب الموارد). منابع: الفیلی، نجم سلمان مهدی (۲۰۰۹)، الفیلیون؛ تاریخ، قبائل وانساب، فلکلور، تراث قومی، اربیل: دار ئاراس للطباعة والنشر.