سحابی نبولا میغ واره ابر واره ابرسان

سحابی یا میغ‌واره، به ابر عظیمی از غبار، گاز و پلاسما در فضاهای میان‌ستاره‌ای[۱] گفته می‌شود. (در لاتین؛ nebula یا nebulae در جمع) بخشی درخشان و متمایز از محیط میان‌ستاره‌ای است که می‌تواند از یونیزه شدن، هیدروژن به‌شکل خنثی یا مولکولی، و همچنین از غبار کیهانی تشکیل شده‌باشد. بیشتر سحابی‌ها مناطق ستاره ساز هستند، مانند «ستون‌های آفرینش» در سحابی عقاب. در این نواحی، تشکیلات گاز، غبار و دیگر مواد به هم می‌پیوندند و مناطق متراکم‌تری را تشکیل می‌دهند که به جذب مواد بیشتری می‌انجامد و در نهایت آن‌ها به اندازهٔ کافی متراکم می‌شوند تا ستاره‌ها را تشکیل دهند. سپس، تصور می‌شود که مواد باقی مانده سیارات و دیگر اجرام سامانه سیاره‌ای را تشکیل می‌دهند. بیشتر سحابی‌ها اندازهٔ بسیار وسیعی دارند. قطر برخی از آنها صدها سال نوری است. یک سحابی که از زمین برای چشم انسان قابل مشاهده است؛ با آن که از نزدیک بزرگتر به نظر می‌رسد، اما روشن‌تر نیست.[۲] سحابی شکارچی، درخشان‌ترین سحابی در آسمان و مساحتی دو برابر قطر زاویه‌ای ماه کامل را می‌توان با چشم غیرمسلح مشاهده کرد، اما اخترشناسان پیشین آن را نادیده گرفتند.[۷] اگرچه چگالی بیشتر سحابی‌ها از فضای اطراف آنها بیشتر است، اما چگالی بیشتر سحابی‌ها بسیار کمتر از هر خلاء ایجاد شده روی زمین است - یک ابر سحابی به اندازهٔ زمین جرم کلی آن تنها چند کیلوگرم خواهد بود. چگالی هوای زمین تقریباً ۱۹۱۰ مولکول در سانتی‌متر مکعب است. در مقابل، متراکم‌ترین سحابی‌ها می‌توانند دارای چگالی ۱۰۰۰۰ مولکول در هر سانتی‌متر مکعب باشند. بسیاری از سحابی‌ها به دلیل فلورسانس ناشی از ستارگان داغ تعبیه شده قابل مشاهده هستند، در حالی که دیگر سحابی‌ها به قدری پراکنده هستند که تنها با نوردهی طولانی و فیلترهای ویژه قابل تشخیص هستند. برخی از سحابی‌ها به‌طور متغیر توسط نور ستاره‌های متغیر تی ثوری روشن می‌شوند. در اصل، اصطلاح "سحابی" برای توصیف هر جرم نجومی پراکنده، از جمله کهکشان‌های فراتر از راه شیری استفاده می‌شد. به‌عنوان مثال، کهکشان آندرومدا زمانی به عنوان سحابی آندرومدا (و کهکشان‌های مارپیچی به‌طور کلی به عنوان "سحابی‌های مارپیچی") شناخته می‌شدند، قبل از اینکه ماهیت واقعی کهکشان‌ها در اوایل قرن بیستم توسط وستو اسلیفر، ادوین هابل و دیگران تأیید شود. ادوین هابل کشف کرد که بیشتر سحابی‌ها با ستاره‌ها مرتبط هستند و با نور ستاره‌ها روشن می‌شوند. او همچنین به دسته‌بندی سحابی‌ها بر اساس نوع طیف‌های نوری آنها کمک کرد.[۳] سحابی‌ها محل پیدایش و زادگاه ستارگان هستند. به نوعی می‌توان گفت سحابی‌ها هم گورستان و هم زایشگاه ستارگان هستند. دسته‌بندی[ویرایش] سحابی پراکنده[ویرایش] بیشتر سحابی‌ها را می توان به عنوان سحابی‌های پراکنده توصیف کرد، به این معنی که آنها با گسترشی که یافته‌اند دیگر مرزهای مشخصی ندارند.[۴] سحابی‌ها را بر پایهٔ نحوه و میزان درخشندگی‌شان به دسته‌های زیر بخش می‌کنند: • سحابی گسترده که در اثر نور ستارگان نزدیک به آن می‌درخشد. o سحابی گسیلشی یا نشری، که دارای خطوط گسیلشی هستند که از خود آن‌ها تابیده می‌شود. دو گونهٔ اصلی از این سحابی‌ها منطقهٔ اچ۲ (H II) و سحابی‌های سیاره‌ای هستند. o سحابی بازتابی که نورشان از بازتابش نور ستارگان نزدیک پدید آمده‌است. برای نمونه سحابی‌شدگی ان‌جی‌سی ۱۴۳۵ (NGC 1435) که در پیرامون خوشهٔ پروین جای گرفته‌است. • سحابی سیاره‌نما پوسته‌های فشردهٔ گاز هستند که در پیرامون یک ستارهٔ مرده قرار گرفته‌اند. • ته‌مانده‌های ابرنواختری معمولاً در حال دور شدن از ستاره مادر خود هستند و در پی برخورد به غبار و گاز کهکشانی آهسته‌رونده‌تر داغ می‌شوند. • سحابی انکساری که ذرات غبار نور را منعکس نمی‌کنند، بلکه متواری (پخش) می‌کنند. نور قرمز می‌تواند آسان‌تر از نور آبی از ابر غبار بگذرد، پس نور آبی بیشتر پراکنده می‌شود، این امر موجب آبی شدن آن ابر می‌شود. دلیل آبی بودن رنگ آسمان نیز همین می‌باشد. • سحابی تاریک بی‌نور و درخشش است. این سحابی‌ها زمانی آشکار می‌شوند که جلوی دیگر ستارگان یا سحابی‌ها را بگیرند. نمونه‌های معروف: سحابی سر اسب در صورت فلکی شکارچی و سحابی کیسه زغال در صورت فلکی صلیب جنوبی. • سحابی خارج کهکشانی توده‌های عظیم و پیوستهٔ گازی نیست، بلکه مجموعه‌ای است از ستارگانی شبیه ستارگان کهکشان. رصدهای انجام شده نشان می‌دهد خاصیت طیفی نوری که از این سحابی‌ها صادر می‌شود، بسیار شبیه به نوری است که از خورشید خود ما خارج می‌گردد؛ بنابراین درجهٔ حرارت متناظر با چنین صدور نوری نمی‌تواند با درجهٔ حرارت سطحی خورشید اختلاف فراوان داشته باشد و این درجه حرارت باید به چند هزار درجه برسد. اگر این سحابی‌ها واقعاً توده‌های غول پیکر گاز پیوسته‌ای بودند که درجهٔ حرارت سطحی آن‌ها همان درجه حرارت سطحی خورشید بود، ناچار می‌بایستی نوری که از آن‌ها صادر می‌شود با وسعت سطح یعنی با مربع یکی از ابعاد آن‌ها متناسب باشد. • سحابی تاریک سحابی تاریک ابری از گرد و غبار و گاز است که گازش نور میدان‌های ستارگان یا سحابی‌های تابان پشت سرش را که از این ابر می‌گذرند، جذب می‌کند. سحابی‌های تاریک، که به سحابی‌های جذبی نیز معروفند، هیچ تشعشعی از خود ندارند، ولی ممکن است نورهای جذب شده را به شکل امواج رادیویی یا انرژی مادون قرمز یا فرو سرخ دوباره بتابانند. شاید جرم سحابی‌های تاریک چندین هزار بار از جرم خورشید بیشتر باشد. اگر یک سحابی به اندازهٔ کافی جرم داشته باشد، در نقطه‌ای از زمان موادش فشرده شده و تبدیل به ستاره می‌شود. شاید سپس سحابی تاریک با ستارگان جوان گرم حرارت ببیند و به سحابی نشری درخشانی تبدیل شود. • سحابی سیاره‌ای ستارگان غول سرخ در اواخر عمرشان لایه‌های گازی بیرونی شان را به دور می‌اندازند. این لایه‌ها پوسته منبسط شونده‌ای از گازهای تابان را تشکیل می‌دهند که سحابی سیاره‌ای نامیده می‌شوند. علت این نامگذاری این است که ویلیام هرشل، منجم آلمانی الاصل (۱۸۲۲–۱۷۸۳)، تصور کرد که این پوسته‌ها شبیه سیاره‌اند. شاید از دید ناظر زمینی، این پوسته گازی به شکل ساعت شنی، حباب یا حلقه به نظر آید. این سحابی با سرعت تقریبی ۲۰ کیلومتر (۱۲ مایل) در ثانیه رو به بیرون حرکت می‌کند و بعد از ۳۵ هزار سال در محیط میان‌ستاره‌ای پراکنده خواهد شد. • امواج انفجاری موج‌های ضربه‌ای انفجار ابر نواختر با سرعت هزاران کیلومتر در ثانیه در محیط میان ستاره‌ای سیر می‌کنند. این موج‌های ضربه‌ای مواد میان ستاره‌ای را آشفته می‌کنند و شاید فرایند فروریزش گرانشی را که سرانجام باعث تشکیل ستارگان در ابرهای میان ستاره‌ای می‌شود، آغاز می‌کنند. از هنگام اختراع تلسکوپ، هیچ ابر نواختری در کهکشان ما کشف نشده‌است. اگر ابر نواختری به وجود می‌آمد، تا چندین ماه، در آسمان به تابناکی ماه می‌درخشید. اگر آن ابر نواختر فرضی به زمین بسیار نزدیک می‌بود، می‌توانست جو زمین را منهدم کند. • بقایای ابرنواختری هنگامی که ستاره به صورت ابرنواختر منفجر می‌شود، لایه‌های گازی بیرونی آن برای تشکیل بقایای ابر نواختری تابان، متلاشی شده و با سرعت از هسته‌اش فاصله می‌گیرند. برخی از انفجارات آنقدر شدیدند که حتی خود هسته نابود می‌شود. تقریباً ۹۰ درصد ته‌مانده‌ها کم و بیش کروی‌اند و بقیه بر اثر نیروی انفجار متلاشی می‌شوند تا انبوهی از شعله‌های گازی فاقد ساختار ظاهری را تشکیل دهند. در مرکز چنان بقایایی، پالسارها (ستاره‌های تپنده) شناسایی شده‌اند. سحابی‌های معروف[ویرایش] • سحابی سر اسب • سحابی نعل اسب • سحابی اسب تاریک • سحابی خرچنگ • سحابی جغد • سحابی اسکیمو • سحابی سه‌تکه • سحابی اومگا • سحابی رتیل • سحابی عقاب • سحابی پیچه‌ای • سحابی پروانه • سحابی پرده • سحابی شاه‌تخته • سحابی چشم گربه • سحابی شعله • سحابی حلقه • سحابی مرداب • سحابی دمبل • سحابی پشمک • سحابی پوماهی • سحابی پلیکان • سحابی پیله • سحابی آمریکای شمالی • سحابی گل‌سرخ • سحابی حباب • سحابی خرطوم فیل • سحابی دمبل کوچک • سحابی دوقطبی • سحابی زحل • سحابی ساعت‌شنی • سحابی شکارچی • سحابی عنکبوت قرمز • سحابی کالیفرنیا • سحابی قلب • سحابی مورچه • سحابی مخروطی • سحابی مک‌نیل • ان‌جی‌سی ۱۴۳۵ • سحابی هلالی • آی‌سی ۲۱۱۸ • ان‌جی‌سی ۶۰۴ • ان‌جی‌سی ۶۳۳۴ نگارخانه[ویرایش] • • • • • جستارهای وابسته[ویرایش] • سحابی ستاره‌ای • سحابی حلقه • سحابی بزرگ حلقه‌زده • سحابی گازی • سحابی شکستی • سحابی برون‌کهکشانی • سحابی سیاره‌نما • سحابی مربعی منابع[ویرایش] 1. ↑ فرهنگ لغت آریان‌پور 2. ↑ Howell, Elizabeth (2013-02-22). "In Reality, Nebulae Offer No Place for Spaceships to Hide". Universe Today. 3. ↑ "What is a nebula?". Space Center Houston. March 19, 2020. Retrieved June 27, 2021. 4. ↑ "The Messier Catalog: Diffuse Nebulae". SEDS. Archived from the original on 1996-12-25. Retrieved 2007-06-12. • هاج، پاول، ساختار ستارگان و کهکشانها، ترجمه توفیق حیدرزاده، تهران: سازمان گیتاشناسی، چاپ دوم ۱۳۷۲خ، ص۲۷۵. • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، "Nebula"، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. (نسخهٔ ۳۰ اوت ۲۰۰۶). نهفتن • ن • ب • و ستاره‌شناسی در دوران اسلامی ستاره شناسان سدهٔ هشتم • احمد نهاوندی • فضل پسر نوبخت • ابراهیم فزاری و محمد بن ابراهیم فزاری • ماشاالله بن اطهری • یعقوب بن طارق سدهٔ نهم • ابومعشر بلخی • ابوسعید جرجانی • ابن کثیر فرغانی • ابویوسف کندی • ابوعبدالله محمد بن عیسی ماهانی • حجاج بن یوسف بن مطر • حبش حاسب • علی بن عیسای اسطرلابی • بنوموسی • ابوالعباس ایرانشهری • خالد پسر عبدالمالک • محمد بن موسی خوارزمی • سهل بن بشر • ثابت بن قره • ابوسعید ضریر گرگانی سدهٔ دهم • عبدالرحمان صوفی • ابومحمود حامدبن خضر خجندی • ابوجعفر خازن خراسانی • ابوسهل بیژن کوهی • ابوالوفای بوزجانی • احمد بن یوسف • بتانی • القبیصی • ابوالعباس نیریزی • ابوحامد صاغانی • ابن یونس مصری • ابراهیم بن سنان • ابوالفضل هروی • حاسب طبری سدهٔ یازدهم • بونصر منصور • ابوریحان بیرونی • ابن زرقالی • ابن هیثم • ابن سینا • ابن صفار • کوشیار گیلانی • صاعد اندلسی • ابوسعید سجزی • ابوحاتم مظفر اسفزاری سدهٔ دوازدهم • بطروجی • بهاءالدین مروزی • خازنی • سموأل بن یحیی مغربی • ابی الصلت • انوری • ابن کماد • جابر بن افلح • خیام • شرف‌الدین طوسی سدهٔ سیزدهم • ابن بناء • ابن هائم • جمال‌الدین بخاری • محی‌الدین مغربی • خواجه نصیرالدین طوسی • قطب‌الدین شیرازی • شمس‌الدین سمرقندی • زکریای قزوینی • ابن ابی الشکر • مؤیدالدین اوردی • اثیرالدین ابهری • محمد بن ابوبکر فارسی سدهٔ چهاردهم • ابن شاطر • شمس‌الدین خلیلی • ابوالعقول • نظام‌الدین حسن نیشابوری سدهٔ پانزدهم • علی‌بن محمد سمرقندی (ملاعلی قوشچی) • بدرالدین عبدالواجد • غیاث‌الدین جمشید کاشانی • قاضی‌زاده رومی • الغ‌بیگ • سبط ماردینی • شهاب‌الدین بن مجدی • ابواسحاق کوبنانی سدهٔ شانزدم • مولانا عبدالعلی بیرجندی • شیخ بهایی • پیری رئیس • تقی‌الدین محمد بن معروف سدهٔ هفدهم • یانگ گوانگشیان (en) • احمد خانی آثار • عجایب‌المخلوقات • نام ستاره‌ها در زبان عربی • کتاب المناظر • رسائل اخوان الصفا • گاه‌شماری هجری قمری • نقشه آسمان • نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق • التفهیم زیج • زیج آلفونسو • سالنما • جدول نجومی • صورالکواکب • کاتالوگ ستاره‌ای • زیج تولد • توابع مثلثاتی • زیج ایلخانی • زیج سلطانی • سلم‌السماء ابزارها • آلیداد • رایانه قیاسی • روزنه • حلقه‌دار • اسطرلاب • ساعت نجومی • گلوب آسمانی • گلباد • قطب‌نما • صفحه جهت‌یاب • دیوپترا • حلقه استوایی • استوانما • کره جغرافیایی • کاغذ میلیمتری • ذره‌بین • سازال دیواری • اسطرلاب ناوبری • سحابی • جهان‌نمای مسطح • ربع (ابزار) • چارک • سدس • مقیاس ارتفاع • چرخه ستاره‌یاب • ساعت آفتابی • تلسکوپ • سه‌شاخ/ذات‌الشعبتین مفاهیم • مقنطر/دایرهٔ ارتفاع • اوج و حضیض • اخترفیزیک • انحراف محوری • سمت • مکانیک سماوی • کره‌های آسمانی • مدار دایروی • فلک تدویر • حرکت انتقالی زمین • حرکت وضعی زمین • خروج از مرکز مداری • دایرةالبروج • مدار بیضی • اکوانت • کهکشان • زمین‌مرکزی • انرژی پتانسیل • گرانش • خورشیدمرکزی • لختی • کیهان‌شناسی اسلامی • مهتاب • فرضیه چندجهانی • دیدگاه مسلمانان درباره ستاره‌بینی • انحراف محوری • اختلاف‌منظر • حرکت تقدیمی • حرکت ترقصی • قبله • اوقات شرعی • وزن مخصوص • زمین مدور • نور ستاره • کره تحت‌القمری • نور سفید خورشید • ابرنواختر • کرانداری زمانی • نوسان حرکت تقدیمی • مثلث‌سازی • جفت طوسی • گیتی مراکز • دانشگاه الازهر • دارالحکمه • بیت‌الحکمه • ستاره‌شناسی در دوران اسلامی • رصدخانه تقی‌الدین استانبول • مدرسه (اسلام) • رصدخانه مراغه • رصدخانه • بنیاد پژوهشی • رصدخانه الغ‌بیگ • مسجد اموی دمشق • دانشگاه قرویین تأثیرپذیرفته • ستاره‌شناسی بابلی • ستاره‌شناسی قبطی • ستاره‌شناسی یونانی • ستاره‌شناسی هندی تأثیرگذاشته • ستاره‌شناسی بیزانسی • ستاره‌شناسی چینی • ستاره‌شناسی اروپایی • ستاره‌شناسی هندی رده‌ها: • سحابی‌ها • فیزیک پلاسما • این صفحه آخرین‌بار در ‏۸ سپتامبر ۲۰۲۳ ساعت ‏۱۴:۰۷ ویرایش شده‌است.