شرف الدین فضل الله حسینی قزوینی

شرف‌الدین فضل‌اللّه حسینی قزوینی (660-740ق)، معروف به شرف قزوینی از ادیبان و مورخان و شاعران سده‌هاى هفتم و هشتم (روزگار ایلخانان مغول) بود و همزمان با کسانى؛ مانند رشیدالدین فضل‌الله و جوینى مى‌زیست. ولادت او در بحبوحه اقتدار مغولان و کمابیش در 660ق در قزوین به دنیا آمد و در دستگاه وزیران ایرانى عهد ایلخانان به خدمت‌گزارى سرگرم بود. او همچنین مدتى به اتابک نصرت‌الدین لُر خدمت رساند و در شعر خود، او و خواجه غیاث‌الدین محمد رشیدى را ستود. وى در 732ق در دشت اوجان با پایمردى غیاث‌الدین به دربار اولجاتیو راه یافت و همراه خواجه به تبریز رفت و در 684 در خدمت اتابک نصرت‌الدین بود. همچنین شعرهایى در ستایش غیاث‌الدین محمد و شمس‌الدین بغال و... در سروده‌هاى وى یافت مى‌شود. نسبت حسینی با فضل‌الله شیرازی شعر او را «متصنع» خوانده و عبدالله بن فضل‌الله شیرازى، نویسنده تاریخ وصاف را فرزند او دانسته و از این‌رو، برخى از تذکره‌نویسان شرف‌الدین را با عزالدین فضل‌الله شیرازى، پدر وصاف الحضره یکى شمرده‌اند. براى نمونه، ادوارد براون چنین پنداشته، اما با توجه به اینکه شرف‌الدین فضل‌الله قزوینى از سادات حسینى و عزالدین فضل‌الله، پدر وصاف الحضره از مردمان شیراز بوده است، سخن او را نمى‌توان درست دانست. افزون بر این، پدر وصاف الحضره در سى سالگى شرف‌الدین متولد شده است و بنابراین، هیچ نسبتى میان آن دو نیست و تنها در نام (فضل‌الله) و تخلص (شرف) به یک‌دیگر مى‌مانند. بارى، قزوینى در روزگار خود شاعرى پرآوازه بود؛ چنان‌که محمد بن بدر جاجرمى در مونس الاحرار او را «الامام الفاضل افتخار شعراء المتأخرین» خواند. وفات شرف‌الدین نزدیک به 740ق در هشتاد سالگى درگذشت. آثار الترسل النصرتیه، نوشته شده، پس از 727ق از آثار او به شمار مى‌رود؛ اما کتاب شهیر او المعجم فى آثار ملوک العجم است که اکنون «المعجم» خوانده مى‌شود. همچنین اثر دیگرى به نام ثعلب و مبرد (نام‌هاى دو نحوى معروف) به وى منسوب است. وابسته‌ها المعجم فی آثار ملوک العجم رده: زندگی‌نامه