قسطا بن لوقا

قسطا بن لوقا بعلبکی، در بلاد شام زندگی می‌کرد و معاصر با یعقوب بن اسحاق کندی فیلسوف مشهور عرب (م حدود ۲۶۰ق) و پیرو دین مسیح (علیه‌السّلام) بود. قسطا در بسیاری از دانش‌های رایج آن روزگار از قبیل طب، فلسفه، هندسه، اعداد، موسیقی، نجوم، منطق و علوم طبیعی مهارت داشت و افزون بر آن به لغت یونانی، سریانی و عربی نیز کاملا آگاه بود و کتاب‌هایی را نیز ترجمه کرده است. او سفری به بیزانس داشت و از کتب رومیان سود فراوان برد. به گفته ابن ندیم، در این سفر کتاب‌هایی را به همراه آورد و ترجمه کرد.[۱] سپس به شام بازگشت و پس از آن به دعوت برخی از بزرگان راهی عراق شد و به ترجمه کتاب‌های گوناگون پرداخت. زمانی سنحاریب، پادشاه ارمنستان وی را به آن سرزمین دعوت کرد و او به آنجا رفت و تا پایان عمر در آنجا اقامت داشت. [۲] ابن ندیم با تاکید بر مهارت وی بر بسیاری از علوم، او را برتر از بزرگانی چون حنین بن اسحاق دانسته و افزون بر آن فصاحت وی را ستوده است. [۳] ۲ - وفات [ویرایش] چنان‌که گفته شد قسطا سال‌های پایانی عمر را در ارمنستان به سر برد و چون درگذشت به گرامی داشتِ او چونان که بر سر قبر پادشاهان و بزرگان گنبد بر‌می‌آوردند، بر سر قبر او نیز گنبد بر آوردند. [۴] سال مرگ وی در دست نیست، هر چند برخی متاخران وفات او را تخمین زده‌اند. خیرالدین زرکلی مرگ او را در حدود ۳۰۰ق[۵] و اتان کلبرگ در اوایل قرن چهارم آورده‌اند، [۶] ولی گویا برداشت اینان از گفته ابن ابی اصیبعه است که می‌گوید: قسطا در زمان حکومت مقتدر عباسی (۲۹۵-۳۲۰ق) می‌زیست. [۷] آنچه مسلّم است اینکه وی در نیمه دوم قرن دوم مترجمی مطرح و فعال بوده که یا در همین ایام و یا در اوایل قرن چهارم درگذشته است. ۳ - تالیفات [ویرایش] قسطا کتاب‌های بسیاری را ترجمه، اصلاح و یا شرح و تفسیر کرده است که عبارت‌اند از: الدم البلغم الصفراء السوداء المرایا المحرقه السحر السیاسه علة موت الفجاه الاعداد معرفة الخدر و علاجه ایام البحران علل الشعر الفصل بین النفس و الروح الباه العلة فی اسوداد الخیش و تغیّره من الرش المروحات المروحة و اسباب الریح الاوزان و المکاییل القرسطون ما یشترک فیه الاخلاط الاربعه المدخل الی المنطق الاستدلال بالنظر الی اصناف البول العمل بالکرة النجومیه نوادر الیونانیین شرح مذاهب الیونانیین المدخل الی علم الهندسه رسالة فی الخضاب رسالة فی قوانین الاغذیه الفصد شكوک کتاب اقلیدس المدخل الی علم النجوم الحمام الفردوس فی التاریخ رسالة فی استخراج مسائل عددیات من المقالة الثالثة من اقلیدس[۸] اوجاع النقرس الروائح و علل‌ها الاعداء الدخول الی علم الطب النبیذ و شربه فی الولائم الاسطقسات العطش القوة و الضعف الاغذیة علی طریق القوانین الکلیة النبض و معرفة الحمیات و ضروب البحرانات مراتب قرائة الکتب الطبیّه تدبیر الابدان فی سفر الحج که این کتاب را برای ابومحمد حسن بن مخلد بن جراح (وزیر معتمد و متوفای ۲۶۹ق) نوشته است دفع ضرر السموم آداب الفلاسفه الفرق بین الحیوان الناطق و غیر الناطق الحیوان الناطق الجزء الذی لا یتجزّا حرکة الشریان النوم و الرؤیا العضو الرئیس من البدن شکل الکرة و الاسطوانة الهیئة و الترکیب الافلاک حساب التلاقی علی جهة الجبر و المقابله الآلة التی ترسم علیها الجوامع و تعمل منها النتائج المتعه کتاب فی النجار ایساغوجی و مسائل فی الحدود علی رای الفلاسفة[۹] المدخل الی الهیئه، حرکات الافلاک و الکواکب، اختلاف الناس فی سیرهم و اخلاقهم و شهواتهم و اختیاراتهم[۱۰] العمل بالاسطرلاب هیاة الافلاک رسالة ذات الکرسی الآفاق و الفلاحة الیونانیه[۱۱] ترجمه بخشی از کتاب سماع طبیعی تصنیف ارسطو ترجمه بخش‌هایی از کتاب آراء طبیعیه تصنیف فلوطرخس و شرح برخی از مقالات کتاب مسائل عددیه تصنیف ذیوفنطس[۱۲][۱۳][۱۴] ترجمه تحریر المطالع حکیم استعلابیوس که یعقوب کندی ترجمه او را اصلاح کرده است[۱۵] و نیز کتاب تحریر اکر ثاوذوسیوس را به دستور مستعین عباسی (خلافت ۲۴۸-۲۵۲ق) به عربی برگرداند و ثابت بن قره حرانی (م ۲۸۸ق) آن را اصلاح کرده است. [۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲][۲۳][۲۴] ۴ - پانویس [ویرایش] ۱. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۰۳. ۲. ↑ قفطی، علی بن یوسف، تاریخ الحکماء، ص۲۰۰. ۳. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۵۶. ۴. ↑ ابن عبری، غریغوریوس بن اهرون، تاریخ مختصر الدول، ص۱۴۹. ۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۹۶. ۶. ↑ کلبرگ، اتان، کتابخانه ابن طاووس، ص۵۳۲. ۷. ↑ ابن ابی اصیبعة، احمد بن قاسم، عیون الانباء، ص۳۲۹. ۸. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۵۷. ۹. ↑ ابن ابی اصیبعة، احمد بن قاسم، عیون الانباء، ص۳۲۹-۳۳۰. ۱۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۳۱. ۱۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۹۶. ۱۲. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۱۴. ۱۳. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۱۴. ۱۴. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۳۵۷. ۱۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۳، ص۳۹۱. ۱۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۱. ۱۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۱۹۷. ۱۸. ↑ معین، محمد، فرهنگ معین، ج۶، ص۱۴۶۴. ۱۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۱، ص۸۳۵. ۲۰. ↑ سرکیس، یوسف الیان، معجم المطبوعات العربیه، ج۲، ص۱۵۱۰. ۲۱. ↑ دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱۱، ص۱۵۴۹۶. ۲۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۶، ص۲۲۷. ۲۳. ↑ تبریزی، محمدحسین بن خلف، برهان قاطع، ج۳، ص۱۵۳۰. ۲۴. ↑ سزگین، فؤاد، تاریخ التراث العربی، ج۴، ص۵۱۰. ۵ - منبع [ویرایش] • پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۲۶-۶۲۷، برگرفته از مقاله «قسطا بعلبکی». رده‌های این صفحه : پزشکان مسیحی قرن 3 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | فیلسوفان قرن 3 (قمری) | فیلسوفان مسیحی | مترجمان قرن 3 (قمری) | منجمان قرن 3 (قمری) | مولفان قرن سوم قسطا بن لوقا بعلبکی (۸۲۰–۹۱۲ م) پزشک، دانشمند و مترجم مسیحی بود که در نهضت ترجمه آثار بسیاری را به عربی ترجمه کرد. آثار • رساله فی عوجا النقرس ویرایش با ترجمه و تفسیر حکیم سید زیلرحمان، فرهنگستان طب و علوم قرون وسطی ابن سینا، علیگره، 2007 (ISBN 978-81-901362-8-0). • رساله فی النبیض (ترجمه عربی قسطا بن لوقا توسط روفوس. ویرایش با ترجمه و تفسیر حکیم سید زیلر الرحمن، فرهنگستان پزشکی و علوم قرون وسطی ابن سینا، علیگر، 2007 (ISBN 978-81-901362-7-3). • کتاب فی العمال بالکراه النجومیه (دربارهٔ استفاده از کره آسمانی؛ با برخی تغییرات در عنوان) که شامل ۶۵ فصل است و به‌طور گسترده از طریق حداقل دو تکرار عربی و همچنین لاتین و عبری منتشر شده‌است. ترجمه اسپانیایی و ایتالیایی. ترجمه لاتین توسط R. Lorch - J. Martínez ویرایش شده‌است: Qusta ben Lucae De sphera uolubili, in Suhayl, vol. 5 [1] • هیئت الافلاک (دربارهٔ پیکربندی اجرام آسمانی؛ کتابخانه بودلیان MS Arabic 879, Uri, p. 190) که یکی از اولین ترکیبات در نجوم نظری (حیاء) است. • کتاب مدخل العلم النجوم (مقدمه ای بر علم نجوم – طالع بینی) • کتاب المدخال الی الحیاء و حرکات الافلاک و الکواکب (مقدمه ای بر پیکربندی و حرکات اجرام آسمانی و ستارگان) • کتاب فی الاعمال بالاسطرلاب الکروی (دربارهٔ استفاده از اسطرلاب کروی؛ کتابخانه دانشگاه لیدن MS Or. 51.2: فهرست دستی، ص ۱۲) • کتاب فی الاعمال بی الکره ذات الکرسی (در مورد استفاده از کره آسمانی سوار شده). با کتاب فی الاعمال بی الکوره النجومیه که در بالا ذکر شد یکسان است. • مقدمه ای بر هندسه. • ترجمه و تفسیر Jan P. Hogendijk در سهیل، ج. ۸ [۲] تحقیقات جدید در ۲۰۲۱ نشان داده که او کاشف گردش خون ریوی می‌باشد.[۱] منابع 1. Mahlooji, Kamran; Abdoli, Mahsima; Tekiner, Halil; Zargaran, Arman (2021-03-23). "A new evidence on pulmonary circulation discovery: A text of Ibn Luqa (860–912 AD)". European Heart Journal. doi:10.1093/eurheartj/ehab039. ISSN 0195-668X. • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Qusta ibn Luqa». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۷. پیوند به بیرون در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ قسطا بن لوقا موجود است. داده‌های کتابخانه‌ای عمومی • ISNI • 1 • ویاف • 1 • 2 • ورلدکت (از طریق ویاف) کتابخانه‌های ملی • نروژ • اسپانیا • فرانسه (داده‌ها) • کاتالونیا • آلمان • ایتالیا • اسرائیل • ایالات متحده آمریکا • جمهوری چک • استرالیا • هلند • لهستان • سوئد • واتیکان • 2 واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای • آلمان پایگاه‌های دادهٔ علمی • مث‌سای‌نوت • zbMATH سایر • کاربرد چندوجهی اصطلاحات موضوعی • ریرو (سوئیس) • شناسه REROبرابر با A021812534 معتبر نیست. • شبکه‌های اجتماعی و محتوای بایگانی شونده • سوداک (فرانسه) • 1 • دانشنامهٔ اسلام • تروو (استرالیا) • 1 این یک مقالهٔ خرد زندگی‌نامه یک پزشک است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. رده‌ها: • اخترشناسان جهان اسلام قرون وسطی • پزشکان سده ۱۰ (میلادی) • پزشکان سده‌های میانه اسلامی • پزشکان سوری قرون وسطی • درگذشتگان ۹۱۲ (میلادی) • ریاضی‌دانان اسلام قرون وسطی • ریاضی‌دانان سوری قرون وسطی • زادگان ۸۲۰ (میلادی) • کاتولیک‌های یونانی ملکی لبنانی • مترجمان یونانی-عربی • این صفحه آخرین‌بار در ۲۶ مارس ۲۰۲۵ ساعت ۱۶:۳۸ ویرایش شده است.