احمد توکلی

احمد توکّلی (۱۳۳۰ – ۱ مرداد ۱۴۰۴) سیاستمدار ایرانی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام،[۶] رئیس پیشینِ مرکز پژوهش‌های مجلس و نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی بود.[۷] وی سخنگوی دولت محمدعلی رجایی و وزیر کار و امور اجتماعی مستعفی کابینه اول میر حسین موسوی بود.[۸] وی در دوره اول مجلس نماینده بهشهر و در دوره‌های هفتم تا نهم نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز بود. توکلی از ابتدای دورهٔ هفتم تا اوایل دورهٔ نهم، ریاست مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشت. وی در انتخابات ریاست‌جمهوری ششم و هشتم ریاست جمهوری کاندیدا بود که در هر دو دوره رقیب اصلی کاندیداهای پیروز (هاشمی و خاتمی) محسوب می‌شد و در رتبه دوم قرار گرفت. وی در انتخابات مجلس دهم با حضور در فهرست ائتلافی اصولگرایان تهران شرکت کرد[۹] و در نهایت با قرار گرفتن در مرتبه ۳۵ رأی لازم را به‌دست نیاورده و از راهیابی دوباره به مجلس بازماند.[۸] زندگی احمد توکلی در سال ۱۳۳۰ در شهر بهشهر زاده شد. نیای او تاجری اصفهانی بود که در اواخر حکومت تزاری با قفقاز و روسیه مراوده تجاری داشت و در پی تجارت به مازندران آمده بود که انقلاب بلشویکی درگرفت و وی که در پی این انقلاب ورشکست شده بود ساکن شمال شد.[۱۰] وی پسر دخترخالهٔ ناتنی علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی بود. همسر وی نیز دخترخاله برادران لاریجانی است. او هفت فرزند (پنج پسر و دو دختر) داشت. زهیر توکلی پسر احمد توکلی داماد صادق زیباکلام است.[۱۱] محمد توکلی پسر دیگر او، از طراحان به نام گرافیک ایران بود که به دلیل نارسایی کبد در سن ۳۴ سالگی درگذشت.[۱۲] تحصیلات توکلی در سال ۱۳۴۸ برای تحصیل در رشتهٔ برق وارد دانشگاه پهلوی (که پس از انقلاب دانشگاه شیراز نام گرفت) شد. او پیش از فارغ‌التحصیلی به دلیل اعتصاب از این دانشگاه اخراج شد.[۱۳] وی پس از طی دوره کارشناسی، مدرک دکترای اقتصاد را در سال ۱۳۷۵ از دانشگاه ناتینگهام انگلستان با پایان‌نامه‌ای با عنوان دلایل تورم در اقتصاد ایران، ۱۹۷۲–۱۹۹۰ با حمایت مالی وزارت فرهنگ و آموزش عالی ایران گرفت.[۱۴] توکلی استادیار گروه علوم سیاسی دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی بود و در سال ۱۳۹۲ بازنشسته شد.[۱۵] سوابق او به ترتیب رئیس شهربانی جمهوری اسلامی، کمیته انقلاب اسلامی، دادیار و دادستان انقلاب بهشهر بود.[۱۶] در زمان مسئولیت او بهشهر به خاطر اجرای دقیق حکم قصاص و قطع‌دست دزد، معروف بود.[۱۷] او در کابینه میرحسین موسوی، وزیر کار و سخنگو بود. پس از استعفا از این سمت، او روزنامه رسالت را بنیان‌گذاشت و سپس به انگلستان رفت و در آن‌جا مدرک دکترای اقتصاد خود را از دانشگاه ناتینگهام گرفت. وی پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۷۶ روزنامه فردا را بنیان‌گذاری کرد. این روزنامه پیش از روزنامه‌های مولود دوم خرداد، تجربه‌ای متفاوت و جدی از روزنامه‌نگاری مستقل و نخبه‌گرایانه را به ظهور رساند که پس از مدت کوتاهی به خاطر اصرار احمد توکلی بر استقلال روزنامه از حمایت کانون‌های قدرت به مشکلات مالی دچار و تعطیل شد.[۸] سعید حجاریان در گفتگو با هفته‌نامه شهروند امروز عنوان کرد که توکلی وام دریافتی برای راه‌اندازی روزنامه فردا را صرف خرید چاپخانه‌ای کرده بود. بعدها سعید حجاریان به‌خاطر نادرستی این ادعا رسماً از احمد توکلی عذرخواهی کرد. همچنین سعید حجاریان در آن نامه برای توکلی آرزوی توفیق در ادامهٔ راهِ مبارزه با فساد نمود و توکلی نیز از حجاریان تشکر و قدردانی کرد.[۱۸] توکلی در مجلس اول از زادگاه خود به عنوان نماینده انتخاب شد و در مجالس هفتم و هشتم و نهم به عنوان نماینده اصولگرای تهران انتخاب شد. وی دو دوره کاندیدای ریاست جمهوری شده که هر دو بار (به ترتیب پس از اکبر هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی) دوم شد. توکلی به عنوان رقیب هاشمی در انتخابات سال ۱۳۷۲ و در حالی‌که اکثر اصولگرایان از هاشمی رفسنجانی حمایت می‌کردند رقیب اصلی وی بود و صریح‌ترین انتقادات را به هاشمی انجام می‌داد. در انتخابات سال ۱۳۸۰ نیز زمانی که اکثر گروه‌های اصلی اصولگرایان در سکوت به‌سر می‌بردند توکلی رقیب اصلی و منتقد صریح و جدی سیاست‌های اقتصادی خاتمی بود.[۸] نهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری همچنین ببینید: شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی توکلی در انتخابات نهم ریاست جمهوری از کاندیداهای اولیه بود. اما بر اساس پیمانی میان کاندیداهای اصولگرا که بعدها هیچ‌کدام از آن‌ها جز احمد توکلی به آن وفادار نماند به نفع محمدباقر قالیباف کنار رفت. آنان پیمان بسته بودند که به نفع کاندیدایی که در نظرسنجی‌ها پیش افتاد انصراف دهند. توکلی نقل کرده بود که: "در ۵ تیر و دو روز پس از پیروزی آقای احمدی‌نژاد، در حالی‌که مؤکداً داوطلبی خود را برای ورود به کابینه رد کرده بودم، سه چهره برجسته اصولگرا را به آقای احمدی‌نژاد پیشنهاد کردم. وقتی آثار مثبت این کار را برشمردم، ایشان قبول کردند، اما احتمال پذیرش نمی‌دادند. پس از جلب رضایت آنان، آقای احمدی‌نژاد نیز استقبال کردند، ولی بعداً پیغام آمد که: «من در کابینه ژنرال نمی‌خواهم.» بنده هم پاسخ دادم: «دولت جای ژنرال‌هایی است که یک ژنرال ارشد آن‌ها را هماهنگ می‌سازد.»[۸] مؤسسات و نشریات وابسته وی مؤسس و نخستین مدیرمسئول وبگاه خبری الف بود. همچنین احمد توکلی مؤسس و رئیس هیئت مدیره دیده‌بان شفافیت و عدالت بود. وی همچنین رئیس هیئت امنای مجتمع فرهنگی آموزشی پسرانه معلم است که در ۱۷ شهریور ۱۳۶۹ تأسیس شد. احمد توکلی در عنوان ریاست سازمان دیده‌بان شفافیت و عدالت و در مدت مدیریت «دیناروند» رئیس پیشین سازمان غذا و دارو، بارها در جمع خبرنگاران علناً هشدار داده و از رانت و فساد در حوزه دارو سخن گفته بود. رانت و فسادی که درنهایت وی و تشکل مردم‌نهاد او را مجبور به شکایت از رسول دیناروند رئیس پیشین سازمان غذا و دارو کرد که با این شکایت مدیر متخلف عزل شد.[۱۹] درگذشت توکلی ۱ مرداد ۱۴۰۴ در ۷۴ سالگی درگذشت. او در بخش مراقبت‌های ویژه یکی از بیمارستان‌های تهران بستری بود.[۷] او در سال‌های پایانی عمر خود به بیماری پارکینسون مبتلا بود.[۲۰] علت اصلی درگذشت او سکته قلبی اعلام شد.[۲۱] حواشی ستار بهشتی وی در موضوع مرگ ستار بهشتی خواستار پیگیری موضوع توسط کمیسیون امنیت ملی مجلس شد. نطق میان دستور وی در مجلس چنین بود: «این اتفاق باعث شده است که رسانه‌های خارجی در روزهای اخیر موضع‌گیری‌هایی را در این خصوص داشته باشند. دولت‌های خارجی در این باره غوغا به پا کردند. چرا وزارت خارجه و دستگاه قضایی در این خصوص توضیح نمی‌دهند، مرگی اتفاق افتاده و باید توضیح داده شود. توصیه می‌کنم اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس و سیاست خارجه این موضوع را پیگیری کنند و گزارش آن را بدهند.»[۲۲][۲۳] ادعا دربارهٔ مدرک تحصیلی در مهر ۱۳۹۰ مدارکی از شیوه پذیرش و بورس دکترای او توسط ویگاه‌های نزدیک به احمدی‌نژاد منتشر شد که نشانگر برخی تخلفات مالی، تحصیلی و اداری در این مورد بود. در این مدارک نشان داده شد که او بدون مدرک کارشناسی ارشد اقدام به تحصیل در مقطع دکتری کرده است و مدرک دکتری وی، معادل است.[۲۴] البته ورود به مقطع دکترا از مقطع کارشناسی در سیستم آموزشی انگلیس مرسوم بوده و ایران تا سال ۲۰۱۰ مدارک دکترای اخذ شده پس از کارشناسی از دانشگاه‌های معتبر انگلیس را «معادل» ارزیابی نمی‌کرده است.[۲۵] ادعای گرفتن یک چاپخانه از دولت سعید حجاریان و مصطفی تاج زاده در سال ۱۳۸۹ در میزگردی که توسط نشریه شهروند منتشر شد، ادعا کردند که احمد توکلی چاپخانه گرانقیمتی را به صورت رایگان از طرف سید محمد خاتمی گرفته است. حجاریان در اینباره گفت: [خاتمی] برای روزنامه فردا که متعلق به احمد توکلی بود و فقط ۲۵ تا ۳۰ هزار تیراژ داشت، هم پول کاغذ مفت داد و هم چاپخانه. آن هم برای روزنامه‌ای با تیراژ کم. این ادعای حجاریان بعداً در نامه محمدرضا رحیمی نیز مورد اشاره قرار گرفت و معاون اول وقت دولت در نامه خود به توکلی نوشت: از ماجرای روزنامه شما و اخذ مجوز چاپخانه و ارز دولتی و فروش آن که بنا به نظر آقای سعید حجاریان «هم کاغذ مفت گرفته‌اید هم چاپخانه» می‌گذریم و شرح آن را به مجالی دیگر می‌سپاریم.[۲۶] این ادعا البته با واکنش توکلی هم مواجه شد و گفت: تهمت چاپخانه گرفتن من هم که به استناد گفته آقای سعید حجاریان تکرار شده است، قبلادر مجله شهروند پاسخ داده شد، که مطلقاً دروغ است. من تمام کمک‌های نقدی و غیرنقدی دولت را به روزنامه فردا در صفحه اول دو شماره آخر به اطلاع مردم رساندم که آنچه از آن‌ها باقی‌مانده بود، صرف بازپرداخت بدهی‌های ناشی از تأسیس روزنامه شد که بخشی از بدهی را نیز با کمک دوستانم تادیه کردم. اگر اینان راستگو بودند، اینجا هم به جای استناد به قول آقای سعید حجاریان که نمی‌دانم از کی برایشان مخبر صادق شده است، به اسناد وزارت ارشاد مراجعه می‌کردند.[۲۷] ۳ سال بعد از تکذیب دوباره توکلی، حجاریان طی نامه‌ای سرگشاده، از وی عذرخواهی کرد و در نامه‌ای به توکلی نوشت: به قطع می‌گویم که روزنامه فردا جز دستگاه لیتوگرافی ابزار دیگری دریافت نکرده است واز بابت این سهو پوزش می‌خواهم.[۲۸] دیدگاه‌های سیاسی عزل کُردان و افشای مدارک جعلی توکلی از چهره‌های مطرح اصولگرا بود که همواره دید انتقادی نسبت به اصولگرایان داشت. او اگر چه در ابتدا حامی دولت نهم بود اما به مرور تبدیل به منتقد سرسخت دولت نهم و دولت دهم در زمینه‌های مختلف و بالاخص زمینهٔ اقتصاد شد. همچنین او نخستین کسی بود که جعلی بودن مدرک علی کردان را در جلسه رای‌گیری مجلس گوشزد کرد. استعلام وبگاه الف از دانشگاه آکسفورد در مورد مدرک کردان و مشخص شدن عدم صحت آن نقطهٔ اصلی عزل کردان نبود. در مراسم رای اعتماد کابینه دولت دهم، وی به عنوان مخالف به سخنرانی نپرداخت. وی کامران دانشجو وزیر پیشنهادی احمدی‌نژاد برای وزارت علوم و برگزارکنندهٔ انتخابات دهم را متهم درجهٔ یک این درگیری‌ها خواند.[۲۹][۳۰][۳۱] انتخابات دهم ریاست‌جمهوری توکلی در انتخابات دهم ریاست جمهوری سکوت کرد و از فردی حمایت نکرد، ولی در جریان رخدادهای پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم از منتقدان دو طرف بود. در واقع وی مخالف رویهٔ معترضان و منتقد شیوهٔ برخورد و عمل حکومت و دولت با معترضان بود. در جریان پخش اعترافات متهمان دستگیرشده پس از انتخابات ۲۲ خرداد از سیما، وبگاه الف اعتراض شدیدی از خود نشان داد.[نیازمند منبع] حضور سپاه در امور عمرانی توکلی از معدود سیاست‌مداران ایرانی است که همواره نسبت به حضور نیروهای سپاه پاسداران در امور عمرانی کشور در زمان صلح انتقاد داشت و در اختیار داشتن منابع مالی عظیم در اختیار این گروه را عامل فساد و ضرر برای کشور معرفی می‌کرد. توکلی واگذاری شرکت مخابرات به سپاه پاسداران را از جمله این موارد می‌دانست که علی‌رغم تلاش فراوان توکلی در جلوگیری از این واگذاری، این فروش انجام شد. وی دیدگاه خود را این‌گونه عنوان کرد:[۳۲] امروز، زمانی است که حاکمیت باید دربارهٔ حضور نظامیان در اقتصاد تصمیم قاطعانه بگیرد. اگر تصمیم درست گرفته نشود، افرادی که قدرت نظامی دارند، دارای قدرت اقتصادی هم می‌شوند و به آنجا می‌رسند که قدرت سیاسی را هم در دست بگیرند و این روند با مردمسالاری سازگار نیست؛ با مشی امام و رهبری هم سازگار نیست. حمایت از دولت یازدهم وی در انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری از دادستان ابراهیم رئیسی حمایت و[۳۳] پس از پیروزی حسن روحانی از کلیت کابینه وی دفاع کرد. او در ۲۴ شهریور ۱۳۹۲ پس از انتصاب جعفر توفیقی به عنوان سرپرست وزارت علوم بیشترین اعضای وزارت علوم را طرفدار جریان اصلاح‌طلبی دانست و گفت:[۳۴] «برای این وزارتخانه نمی‌توان یک اصول‌گرا را انتخاب کرد، البته باید از اصلاح‌طلبی استفاده کرد که پایبند به انقلاب و اصول نظام باشد… آقای توفیقی با بر عهده گرفتن ریاست ستاد دکتر عارف قصد داشت تا در مقابل تحریم کنندگان انتخابات ایستادگی کند، چرا که او نظام و انقلاب را قبول دارد.» ماجرای رای دادن به احمدی‌نژاد توکلی که ابتدا حامی دولت نهم بود اما بعدها به منتقد سرسخت دولت نهم و دولت دهم تبدیل شد در ۲۹ خرداد ۱۳۹۳ یک سال پس از رفتن احمدی‌نژاد از دولت، با بیان اینکه فضای فساد از زمان احمدی‌نژاد گسترده و بی‌محابا شد در مورد وی گفت: یک بار بنده به خدمت مقام معظم رهبری رفتم و گفتم یک روز هم صدارت احمدی‌نژاد را قبول ندارم، اما اضطرارا به او رای می‌دهم زیرا پایگاه اجتماعی موسوی به گونه‌ای است که ظرفیت تحرک اجتماعی علیه رهبری را دارد و احمدی‌نژاد اگر هم بخواهد از چنین ظرفیتی برخوردار نیست و در نتیجه من اضطرارا و از سر اجبار به احمدی‌نژاد رای دادم. او همچنین گفت: در زمان احمدی‌نژاد، به شکل استبدادی تصمیماتی در کشور اتخاذ شد و به عنوان نمونه پروژه مسکن مهر که معتقدم یکی از بهترین طرح‌ها بود به خاطر افزایش مقیاس و چاپ پول از سوی بانک مرکزی سبب تورم و رشد نقدینگی شد. وضع کشور ما به لحاظ گسترش فساد خوب نیست و در واقع این امر سبب شرمندگی است که در یک حکومت دینی و اسلامی کار به جایی رسد که از این بلایا سخن به میان آید. از میان ۱۸۳ کشور، جمهوری اسلامی درجه ۱۴۴ فساد را به خود اختصاص داده و ریشه این امر سپردن قدرت به دست افراد و طرز برخورد حاکم با جامعه است. [۳۵] منابع 1. «احمد توکلی سخنگوی دولت شد». اطلاعات (۱۶۶۰۳): ۴. ۲۵ آذر ۱۳۶۰ – به واسطهٔ ویکی‌انبار. 2. «کابینه دولت مهندس موسوی از مجلس رأی اعتماد گرفت». اطلاعات (۱۶۵۶۷): ۳ و ۱۳. ۱۲ آبان ۱۳۶۰ – به واسطهٔ ویکی‌انبار. 3. «با استعفای وزرای بازرگانی و کار موافقت شد». اطلاعات (۱۷۰۷۳): ۱. ۱۱ مرداد ۱۳۶۲ – به واسطهٔ ویکی‌انبار. 4. رامین عبدالله‌شاهی (۱ مرداد ۱۴۰۴). «احمد توکلی درگذشت». خبرگزاری مهر. 5. عبدالمطهر محمدخانی (۱۷ مهر ۱۳۹۰). «پاسخی به ادعاهایی دربارهٔ سوابق تحصیلی احمد توکلی». فردا نیوز – به واسطهٔ عصر ایران. 6. «تغییرات مجمع تشخیص؛ ریاست هاشمی شاهرودی و عضویت رئیسی و قالیباف». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۳ مرداد ۱۳۹۶. 7. «احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی. ۱ مرداد ۱۴۰۴. دریافت‌شده در ۱ مرداد ۱۴۰۴. 8. «روایت حامیان مشایی از ارادت توکلی به هاشمی و خاتمی!». فردا. 9. ion، ایران آنلاین (۲۰۱۶-۰۲-۲۸). [www.ion.ir «توکلی:ائتلاف اصولگرایان یک ائتلاف جدی است»] مقدار |پیوند= را بررسی کنید (کمک). ایران آنلاین. دریافت‌شده در ۲۰۱۶-۰۲-۲۸. 10. «Account Suspended». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئن ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۶ سپتامبر ۲۰۰۹. 11. «پسر احمد توکلی: زیباکلام به خاطر حرمت محرم در مراسم شب یلدا شرکت نکرد». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ دسامبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۹ ژوئن ۲۰۱۳. 12. «"محمد توکلی" عکاس و هنرمند تجسمی درگذشت - اخبار تسنیم - Tasnim». خبرگزاری تسنیم - Tasnim. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۱۷. 13. «جایگاه انقلابی مهندس طاهری در شیراز از نگاه دکتر توکلی». سلمان. ۱۸ اسفند ۱۳۹۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ سپتامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۷-۲۳. 14. "Causes of inflation in the Iranian economy, 1972-1990". Nottingham ePrints (به انگلیسی). 2010-11-25. Retrieved 2015-12-15. 15. «اعضاء هیئت علمی دانشکده». دانشگاه شهید بهشتی. ۱۹ فروردین ۱۳۹۳. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۷-۲۳. 16. «روزنامه دنیای اقتصاد87/9/20: مصادره‌های اول انقلاب از زبان توکلی». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۷-۲۳. 17. «مرکز اسناد انقلاب اسلامی - خاطرات سیاسی احمد توکلی؛ مجاهدین خلق و بنی صدر». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۳ آوریل ۲۰۱۷. 18. «عذرخواهی حجاریان از توکلی و تشکر توکلی از حجاریان (+عکس)». عصر ایران. ۲۰۱۷-۰۸-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۸-۱۷. 19. «فرار به جلوی مافیای دارو به جای پاسخگویی دربارهٔ سرنوشت ارز دولتی». جامعه خبری تحلیلی الف. ۲۰۱۹-۰۸-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۲-۱۰. 20. «احمد توکلی خطاب به ابطحی: پارکینسون روی عقل تأثیر نمی‌گذارد/ کاسبان با غسل روحانیون برای خود کرامت می‌تراشند». رویداد۲۴. ۱۳۹۹-۱۱-۰۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۷-۲۳. 21. «درگذشت طراح طرح جنجالی تثبیت قیمت‌ها / احمد توکلی با سازمان «دیده‌بان شفافیت و عدالت» چه کرد؟». خبرآنلاین. ۲۳ ژوئیه ۲۰۲۵. دریافت‌شده در ۲۳ ژوئیه ۲۰۲۵. 22. «اظهارات احمد توکلی دربارهٔ مرگ ستار بهشتی». فرارو. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۷-۲۳. 23. «تشکیل کمیته ویژه بررسی مرگ ستار بهشتی/ احمد توکلی: مرگی اتفاق افتاده و قوه قضاییه باید توضیح دهد». کلمه. ۲۱ آبان ۱۳۹۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ آوریل ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۷-۲۳. 24. «تراژدی رانت‌خواری در نظام آموزشی/توکلی چگونه «دکتر توکلی» شد؟!». دولت ما. ۱۰ مهر ۱۳۹۰. 25. «پاسخی به ادعاهای مضحک دربارهٔ سوابق تحصیلی احمد توکلی». فردا نیوز. ۱۶ مهر ۱۳۹۰. 26. نامه سرگشاده دفتر رحیمی به احمد توکلی: ابهامات عجیب در تحصیل ثروت و دریافت مدرک معادل را چگونه توجیه می‌کنید؟ 27. توضیحات توکلی درباره مالکیت مجتمع وقفی، چاپخانه اش و بورسیه خانوادگی 28. متن نامه عذرخواهی حجاریان از احمد توکلی 29. «سایت الف برای افشای مدرک کردان فیلتر شده». بی‌بی‌سی فارسی. ۲۳ مرداد ۱۳۸۷. دریافت‌شده در ۱ مرداد ۱۴۰۴. 30. «برداشت اول افشاگری دولتی‌ها: مدرک توکلی + تصاویر». انتخاب. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۷-۲۳. 31. «واکنش توکلی به مدرک کردان و توقیف الف». جهان نیوز. ۲۰۰۸-۰۸-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۷-۲۳. 32. «احمد توکلی؛ پرتره یک اصولگرای منتقد». www.isna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۷-۲۳. 33. «حمایت "احمد توکلی" از حجت‌الاسلام رئیسی». مشرق نیوز. ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۶. 34. دفاع توکلی از وزارت توفیقی: وزیرعلوم باید اصلاح طلب باشد بایگانی‌شده در ۱۲ مه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine ابتکار نیوز 35. «توکلی: از سراجبار به احمدی‌نژاد رای دادم». عصر ایران. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۷-۲۳. پیوند به بیرون در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ احمد توکلی موجود است. مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به احمد توکلی در ویکی‌گفتاورد موجود است. کرسی پارلمانی عنوان جدید نمایندهٔ مجلس شورای اسلامی نمایندهٔ بهشهر ۱۳۶۰–۱۳۵۹ پسین: علی‌اصغر رحمانی خلیلی مناصب سیاسی پیشین: سید محمد میرمحمدصادقی وزیر کار و امور اجتماعی ۱۳۶۲–۱۳۶۰ پسین: مهدی معین‌فر سرپرست پیشین: بهزاد نبوی سخنگوی دولت ۱۳۶۲–۱۳۶۰ بدون متصدی تصدی بعدی توسط: سید عطاءالله مهاجرانی مناصب رسانه‌ای عنوان جدید صاحب امتیاز روزنامهٔ فردا ۱۳۷۷–۱۳۷۵ توقف انتشار مدیرمسئول الف ۱۳۸۷–۱۳۸۵ پسین: بیژن مقدم صاحب‌امتیاز الف ۱۳۹۹–۱۳۸۵ پسین: سجاد محمدی مناصب احزاب سیاسی عنوان جدید نایب‌رئیس دوم فراکسیون اصول‌گرایان ۱۳۸۵–۱۳۸۳ پسین: علاءالدین بروجردی سِمَت‌های علمی پیشین: حسن طایی سرپرست رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ۱۳۹۱–۱۳۸۳ پسین: کاظم جلالی سِمَت‌های سازمان‌های ناسودبَر عنوان جدید رئیس هیئت مدیره دیده‌بان شفافیت و عدالت ۱۴۰۴–۱۳۹۴ بدون متصدی • ن • ب • و وزیران کار و امور اجتماعی • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ن • ب • و هیئت دولت‌های میرحسین موسوی نخست‌وزیر ایران (۱۳۶۸–۱۳۶۰) • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • ن • ب • و نمایندگان حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • رده‌ها: • استادان دانشگاه شهید بهشتی • اصولگرایان اهل ایران • اعضای ائتلاف آبادگران ایران اسلامی • اعضای حزب جمهوری اسلامی • اعضای سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی • اهالی بهشهر • دادستان‌های اهل ایران • دادستان‌های بعد از انقلاب در ایران • دانش‌آموختگان دانشگاه شیراز • دانش‌آموختگان دانشگاه ناتینگهام • درگذشتگان ۱۴۰۴ • درگذشتگان ۲۰۲۵ (میلادی) • زادگان ۱۳۳۰ • زادگان ۱۹۵۱ (میلادی) • سخنگویان دولت ایران • سیاستمداران اهل بهشهر • فعالان ضدفساد • نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۷۲) • نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۰) • نمایندگان بهشهر در مجلس شورای اسلامی • نمایندگان تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر در مجلس شورای اسلامی • نمایندگان دوره اول مجلس شورای اسلامی • نمایندگان دوره نهم مجلس شورای اسلامی • نمایندگان دوره هشتم مجلس شورای اسلامی • نمایندگان دوره هفتم مجلس شورای اسلامی • وزیران دولت ایران • وزیران دولت سوم جمهوری اسلامی ایران • وزیران کار و امور اجتماعی جمهوری اسلامی ایران • این صفحه آخرین‌بار در ۲۸ سپتامبر ۲۰۲۵ ساعت ۰۱:۰۲ ویرایش شده است.