آئین ازدواج در هند

آداب و رسوم ازدواج در کشور هند مجموعه: فرهنگ زندگی رسوم مردم هند, مراسم سنتی هند هند کشوری است با هزاران سنت و آداب و رسوم منحصر بفرد از جمله انواع مراسم سنتی و جشن‌ها و آیین‌ها و اعیاد و تعطیلات که دارای تقویم خاص هستند. براساس سال قمری مهمترین اعیاد در هند جشن دیوالی است. از دیگر مراسم هندیان جشن روشنایی است که قریب به 8 میلیون هندی لامپ‌های کوچک و بزرگی را در این شب روشن می‌نمایند. از دیگر مراسم هندیان آیین دویسرا در اولین روز ماه هندی (آشوین) که در آن مردم انواع رنگ‌ها را بر سر و صورت خود و دیگران می‌پاشند که در اصل با اینکار فصل تابستان را آغاز می‌نمایند. ازدواج در آیین هندو ازدواج دو خانواده و نه فقط دو فرد. در"سیخ فیت"(sikh faith) در شرق هند برخی ازدواج‌ها از قبل تعیین‌شده و برخی بر اساس عشق و علاقه است. وقتی دو نفر خواهان ازدواج با هم هستند این بدین‌معنا است که دو خانواده با هم ازدواج می‌کنند و نه فقط آن دو فرد. عروس نیز طبق سنت قرمز می‌پوشد (سفید در فرهنگ هند بیانگر مرگ است) و داماد کت کرم‌ رنگی را که "اتچکین"نامیده می‌شود همراه با عمامه قرمزرنگی می‌پوشد. پدر دختر، عروس و داماد را از طریق قراردادن یک گوشه از لباس عروس در دستان داماد به یک دیگر منتقل می‌کند. داماد چهار مرتبه با کمک برادران عروس و سه عمو‌ها عروس را به دور کتاب مقدس می‌چرخاند. بعد از اتمام چهارمرتبه چرخش آن دو زن و شوهر محسوب می‌شوند. کشیش را یا دعای خیرشان را نثار آن دو می‌کند و بعد به زوج نصیحت می‌کنند که چگونه زندگی کنند و چگونه در زندگی جدید مشترکشان عشق بورزند. این زوج دو بدن با یک روح هستند. در هند سنت‌های ازدواج متفاوتی وجود دارد و در نواحی مختلف هند سنت‌های متفاوتی وجود دارد و با این حال در تمام نواحی ازدواج عمل بزرگی در زندگی هر فرد در هر مکان و با هر سنتی می‌باشد. ازدواج در هند تنها ایجاد ارتباط بین دختر و پسر نیست بلکه ایجاد ارتباط دو خانواده با یکدیگر می‌باشد و معمولاً خانواده‌ها که با هم وصلت می‌کنند در یک قشر قرار دارند و یکی از شرایط ازدواج جهاز است که خانواده‌ها برای آن بر سر گفتگو می‌نشینند و از دیگر شرایط ازدواج مشاوره با اخترشناسی است که از طریق آن متوجه شوند این دختر و پسر در زندگی زناشویی خود توافق دارند و در صورت مثبت بودن روز ازدواج هم به همین منوال تعیین می‌شود. در ازدواج‌های مذهبی هند دعای خیر پدر و مادر و رضایت آنها بسیار مهم است و خانواده دختر است که وعده غذایی شب عروسی را تدارک می‌بینند و مهمان‌ها را دعوت می‌کنند. گرچه در مورد اعتقاد به سنت ازدواج و رسومات آن، نظرات گوناگونی در هند وجود دارد، اما نهاد ازدواج در میان تمامی هندوها و سایر ادیان از درجه اهمیت واحدی برخوردار است و در همین ارتباط ازدواج در اکثر متون مذهبی هند به مثابه یک فریضه مذهبی آمده است. متون مذهبی «وداها»، «حماسه‏ها»، «یورانا» و همچنین متون مذهبی «بودائیسم» و«جِینیسم» ازدواج را یک فریضه مذهبی قلمداد می‏کنند. ازدواج که در لغت هندو «ویواه» خوانده می‏شود، به عنوان یک وظیفه اساسی برای هر «هندو» محسوب می‏گردد. بر اساس اعتقادات مذهب هندوئیسم، هر انسان بایستی پنج قربانی بزرگ انجام بدهد. انجام این پنج قربانی تنها زمانی ممکن است که فرد ازدواج کرده باشد. بنابراین زن یا مرد تا زمانی که ازدواج نکرده باشد نمی‏تواند این پنج فرض بزرگ را انجام دهد. زندگی مشترکی که زن و مرد تشکیل می‏دهند در هندوئیسم، «گرهیاستا» خوانده می‏شود و پنج قربانی مذکور تقدیم به خالق هستی «براهما» خدایان هندو، اجداد، عناصر و همنوعان می‏گردد. بنابراین دختر و پسر هر دو، جایگاه خاصی در مذهب هندوئیسم دارند. هندوها برای تولد فرزند پسر، اهمیت ویژه‏ای قائل‏اند، زیرا معتقدند که تولد فرزند پسر منجر به رستگاری یا آزادی می‏شود. بر اساس اعتقادات هندوئیسم، زنان خلق شده‏اند که وظیفه مادری را به عهده بگیرند و مردان آفریده شده‏اند که بتوانند پدر شوند. ازدواج در هندوئیسم از لحاظ نظری یکی از مراسم مذهبی چندگانه مبنی بر «اهدای بدن» یا «قربانی بدن» است که زن و مرد هندو بایستی در یک مقطع از زندگی‏شان آن را انجام دهند. رسوم مردم هند, مراسم سنتی هند بر اساس اعتقادات مذهب هندوئیسم، باید دختر را به محض رسیدن به سن مناسب برای ازدواج به خانه بخت فرستاد و اگر پدر و یا قیم دختری که به سن ازدواج رسیده، تا سه سال پس از این مقطع او را به خانه بخت نفرستد، گناه بزرگی مرتکب شده است و در همین حال اگر والدین، دختر را در این مدت به خانه بخت نفرستند، دختر آزاد است که زوج خود را به دلخواه خود انتخاب کرده و با او ازدواج کند. گرچه سن ازدواج در مناطق شهری هند رو به افزایش است، اما ازدواج کودکان و ازدواج در سنین پایین‏تر هنوز هم در روستاهای هند مرسوم است. سنین ازدواج در هند از نوزاد 6 ماهه شروع می‏شود و تا سنین بالا ادامه می‏یابد. هم‏اکنون در بسیاری از مناطق روستایی هند، نوزادان کوچک دختر و پسر را با برگزاری مراسم مذهبی همانند سایر مراسم ازدواج به عقد یکدیگر در می‏آورند و سپس نوزاد دختر به خانه شوهرش یعنی منزل پدر پسر خواهد رفت و در حقیقت مابقی عمر را تا رسیدن به بلوغ جسمی و عقلی در آنجا خواهد گذراند. هدف این نوع ازدواج که بیشتر در ایالتهای راجستان و مناطق جنوبی هند رواج دارد، وابسته کردن دختر و پسر به زندگی مشترک از ابتدای دوران کودکی است. سن ازدواج در میان گروهها و مذاهب مختلف در هند متفاوت است و این کشور پایین‏ترین معدل سنی ازدواج را چه در میان دختران و چه در میان پسران در جهان دارا است. در میان طبقات مختلف مذهبی در هند، به ترتیب دختران «طبقه نجس» یا هاریجان، براهمان (طبقات روحانی هندو) کساتریا (طبقات رزمی)، مر و ویشا (طبقات کشاورز) پایین‏ترین سن ازدواج را دارند. قانون اساسی هند در بخش ازدواج هندوها که در سال 1334 به تصویب رسید، حداقل سن ازدواج برای زنان را 15 سال و برای مردان 18 سال تعیین کرده است، اما عملاً این قانون در همه جا به اجرا در نمی‏آید. بهترین و پسندیده‏ترین نوع ازدواج، هدیه‌کردن عروس به داماد است. هندوئیسم برای ازدواج بین زوجین شرایطی قایل است. از جمله یک مرد هنگامی می‏تواند ازدواج نماید که شرایط دوران تعلیم و مطالعه متون مذهبی هندو را پشت سر گذاشته باشد. مطالعه متون مذهبی بایستی طبق دستور انجام گیرد و در دوران مطالعه نیز، متعلم بایستی مسایلی را که هندوئیسم تعیین کرده است رعایت نماید. متون مذهبی «ودا» متشکل از سه نسخه است و متعلم بایستی حداقل یکی از آنان را مطالعه کند تا بتواند ازدواج کند. متون مذهبی هندو تاکید دارند که مرد و زن بایستی در دوران قبل از ازدواج از عزت نفس و اتکاء به نفس برخوردار باشند. این متون همچنین تأکید می‏نمایند که مرد و زن نبایستی قبل از ازدواج رابطه جنسی داشته باشند. تا قبل از تصویب «قانون ازدواج هندوها» در سال 1334، از لحاظ اعتقادی، هر هندو می‏توانست تعداد زیادی زوجه اختیار نماید. تا این زمان در طبقه تاجر، طبقه رزمنده و یا افراد ثروتمند و قدرتمند چند زوجه‏ای نیز دیده می‏شد. اما در میان طبقات روحانی و رهبران عمدتاً یک‏زوجه‏ای مرسوم بود. رسوم مردم هند, مراسم سنتی هند خواستگاری قرار گرفتن مرد به عنوان محور و همچنین وجود فشار ناشی از تهیه جهیزیه که ریشه در فقر اقتصادی مردم هند دارد، عملاً موجب شده تا عموماً خانواده‏ها خواستار داشتن پسر باشند. بطوریکه بعضاً تولد اولاد دختر را به عنوان نَحس یاد کرده و می‏کنند. این موضوع که بطور مستقیم بر نهاد خانواده نیز اثر گذاشته، موجب شده تا در جامعه هند اصولاً برای مرد ارج بیشتری (در آیین‌های مختلف) قایل شوند و به همین خاطر نیز به هنگام ازدواج اصولاً خانواده دختر در تلاش برای پیدا کردن داماد مناسب باشد. در همین راستا لازمه یافتن داماد مناسب و خوب، ارایه شرایط مناسب و خوب بوده و نهایتاً انتخاب داماد با وضعیت طبقه، امکانات مالی و شرایط اجتماعی خانواده دختر رابطه پیدا کرده است. به هر تقدیر پیشنهاد ازدواج در هندوها اصولاً از جانب خانواده دختر مطرح می‏شود و پدر و مادر دختر، پس از انتخاب داماد به منزل او رفته و پیشنهاد را مطرح می‏کنند. در این هنگام دختر و پسر هیچ نقشی در رد یا قبول ازدواج نداشته و حتی بعضاَ همدیگر را تا قبل از مراسم ازدواج نیز نمی‏بینند. بعد از حضور خانواده دختر در منزل پسر، پدر و مادر داماد به منزل عروس می‏روند و در این رابطه مراسم مختلفی وجود دارد. در جنوب هند خانواده داماد پس از قبول عروس همراه با یک دست لباس به منزل دختر رفته و نظر نهایی خود را اعلام می‏کنند. در شرق هند یعنی ایالت پنجاب، خانواده داماد با یک قطعه جواهر (گردنبند یا انگشتر) همراه با لباس و با یک نوع ظرف نقره به منزل عروس می‏روند که به این رسم «سگاتی» نیز گفته می‏شود. در هر حال حضور خانواده پسر در محل خانواده دختر در حقیقت قبول دختر به عنوان عروس است. در این نشست پیرامون جهیزیه «دوری» و برنامه عروسی گفتگو می‏شود. در شهر «ساورات» ایالت بیهار در شرق هند، پسرها به قیمت خوبی در یک نمایشگاه به فروش می‏رسند و خریداران آنها والدین دختران دم بخت هستند. در این شهر از 600 سال پیش تاکنون پسرها همراه با بزرگان خانواده خود در یک باغ انبه جمع می‏شوند و خانواده دختران دم بخت، داماد خود را انتخاب می‏کنند. این کار به خانواده دختر حق انتخاب را می‏دهد ولی موضوع پس از توافق طرفین در مورد مبلغی که خانواده دختر باید بپردازد قطعی می‏شود. خانواده دختر چند داماد را انتخاب کرده و پس از بحث مفصل در باره پیشینه خانوادگی، سوابق تحصیلی و سایر دارایی‌های پسر و بالاخره تعیین میزان جهیزیه، مسأله ازدواج نهایی می‏شود. دامادها به قیمت‌هایی از 3 تا 300 هزار روپیه به فروش می‏رسند که قیمت بر اساس شغل آنان تفاوت می‏کند. بهای دامادهای کارگر روزمزد از 3 تا 5 هزار روپیه، پاسبان 5 تا 8 روپیه، کارمند بانک از 10 تا 16 هزار روپیه و افسر پلیس از 16 تا 30 هزار روپیه و یک موتورسیکلت برای داماد است. همچنین دامادهایی که کارمند دولت ایالتی باشند از 16 تا 50 هزار روپیه، معاون رییس‏پلیس 30 تا 60 هزار روپیه به اضافه یک خودرو، کارکنان خدمت اداری هند، با اعتبارترین شغل در هند، از 150 تا 300 هزار روپیه به اضافه یک دستگاه اتومبیل برای داماد، یکی برای پدر وی و یکی هم برای فردی که دو خانواده را به هم معرفی کرده به فروش می‏رسد. بهای دامادهایی که استاد دانشگاه باشند، از 15 تا 30 هزار دلار، کارگران شاغل در بمبئی، دهلی و سایر شهرهای بزرگ هند 15 تا 45 هزار دلار و روزنامه‏نگاران در ایالتها از 6 تا 15 هزار و روزنامه‏نگاران در شهرهای بزرگ 15 هزار دلار به اضافه یک خودرو تعیین شده است. در ایالت بیهار از زمانی که دختر در خانواده متولد می‏شود والدین به جمع‏آوری پول برای ازدواج وی می‏پردازند و خانواده‏ای که صاحب چند دختر شود خود را بدشانسترین خانواده می‏داند. به همین دلیل کشتن جنین دختر یک پدیده عمومی در این منطقه است. رسوم مردم هند, مراسم سنتی هند مراسم عروسی در هند مراسم مذهبی، بخش عمده‏ای از نظام ازدواج در هندوستان را تشکیل می‏دهد. متون مذهبی در رابطه با ازدواج می‏گویند که عروس به وسیله پدر و یا ولی خود به داماد «سپرده» می‏شود، بنابراین از داماد دعوت می‏شود که برای بردن عروس به محل عروسی مراجعت کند. مراسم عروسی با توجه به مذهب، طبقه، فرقه، درآمد و موقعیت اجتماعی افراد، متفاوت است. در مجموع، مراسم مذهبی ازدواج عبارت است از مراسم نامزدی، تعیین یک روز خوش یمن با تعیین ساعت و دقیقه برگزاری جشن عروسی که به آن مراسم استقبال از داماد توسط خانواده عروس گفته می‏شود، تقدیم حلقه گل متقابل توسط عروس و داماد، تحویل عروس به داماد، قرار دادن دست عروس در دست داماد و چرخیدن هر دو با یکدیگر هفت مرتبه به دور آتش مقدس که برای همین منظور در محل برگزاری جشن عروسی بر پا شده است. همراه با چرخش عروس و داماد به دور آتش، روحانی هندو که در محل حاضر است، شروع به خواندن اوراد و سرودهای مذهبی از «ودا»، «گریاسوتورا» و «سازیتیس» می‏کند و در همین هنگام از روغن مخصوص که در دست دارد، به داخل آتش می‏ریزد. اما طبقات پایین هندو مجاز نیستند که در هنگام ازدواج از اوراد و «ودا» استفاده کنند. به همین دلیل آنها از اوراد «مانترا» که در متون «یورانا» موجود است، استفاده می‏کنند. این مراسم بین 3 تا 6 ساعت طول می‏کشد و عروس و داماد باید تا 12 ساعت غذا نخورند. مراسم عروسی عموماً در محل‌های عمومی با برپایی سالنی که از پارچه و چوب به شکل چادرهای زیبای سرپوشیده‏ای تزیین شده است، برگزار می‏شود. مراسم عروسی بر مبنای امکانات مالی عروس و طبقه اجتماعی وی متفاوت است و از حداقل یعنی با ساده‏ترین امکانات ممکن که کمتر از 1000 روپیه (10000 تومان) شروع می‏شود. امروزه در هند عنوان «سپتابادی» (چرخیدن هفت مرتبه به دور آتش) که رسم مشترک هندوها است، شامل ازدواجهایی است که احتیاج به هیچ‌گونه تشریفات و مراسمی ندارد. بسیاری از ازدواج‌ها به وسيله بخشنامه قانونی مربوط به ازدواج سال 1333 دولت انجام می‏شد. البته قابل توجه است که نشأت گرفتن این قانون، از کتاب‌های هندو و سنت‌های قدیمی است که با اصلاحاتی از طرف دولت بصورت قانون درآمده است. در حقیقت می‏توان گفت که قانون ازدواج «برهما سماج» در سال 1251 که در تمام ایالت‌های هند به جز جامو و کشمیر اجرا می‏شد، طلایه‏دار تصویب قانون سال 1333 می‏باشد. علت مهم و اساسی که این قانون را متمایز ساخته بود، تصریح‌کردن به اصل داشتن یک زن برای مردان بود. با این وجود حتی پس از گذشت 36 سال از تاریخ تصویب و اجرای این قانون، به زحمت می‏توان گفت که قانون یک زن داشتن بطور کامل در جامعه هند پیاده می‏شود. در این ارتباط زنان هندی رنج زیادی را تحمل می‏کنند و ترجیح می‏دهند که در مقابل زن گرفتن مجدد مردان سکوت اختیار کنند و در انظار عمومی در دادگاه حاضر نشوند. آنها خوب می‏دانند که حتی در حال حاضر عملکرد دادگاهها در برابر خط مشی قانون ازدواج سال 1333 به صورت معکوس، علیه خود زنان می‏باشد. دادگاهها برای ازدواج دوم مردان دلیل و مدرک طلب می‏کنند. در حالی که اغلب اوقات دلیل و مدرکی در دست نیست.