آذری

زبانی به نام آذری وجود ندارد. ترکی آذربایجانی شاخه ای از زبان کهن ترکی هست که اصطلاحا به آذری از آن یاد می شود.

تصور من این است که زبان آذری که به تدریج جایگزین زبان پهلوی آذربایجان شده است نه بر گرفته از نام آذربایجان بل‍که بر گرفته از نامهای اران (سرزمین آتش) است. چون نامهای دیگر اران یعنی اوتیا (به ترکی یعنی سرزمین آتش اجاق خانوادگی) و آلوانیا (سرزمین آلوو= آتش)
و آگوانیا (سرزمین آتش) هستند و این زبان با گرگریان روادی به آذربایجان آمده و جانشین زبان پهلوی معرب و رو به موت آذربایجان شده است. یعنی مردم ماد کوچک (آذربایجان) با با آمدن گرگرهای ارانی زبان ترکی ارانی (آذری) را جانشین زبان پهلوی معرب خویش ساخته اند. تصور
می‍کنم که کسروی اشتباه کرده زبان آذری را همان زبان پهلوی گرفته است. چون یاقوت در مورد زبان آذری میگوید که به جز خودشان [منظور همسایگان] آن را در نیابند. یعنی پهلوی زبانان و دری زبانان جنوب و شرق و غرب آذربایجان آن را در نمی یافته اند. و مسعودی هنگام بر شمردن
زبانهای آذربایجان نام زبان آذری را جداگانه در کنار نام زبان پهلوی ذکر کرده است. ولی جایی زبان آذری همراه زبان ارانی (اوتی) ذکر نشده است که این نشان از این همانی آنها است.