ثعالبی

ثعالبی . [ ث َ ل ِ ] (اِخ ) ابومنصور الحسین بن محمدالمرغنی (از مرغن غور افغانستان ) او مورخی اسلامی است که از شرح حال وی جز اینکه او تألیف خویش موسوم به غررالسیر را به امیر نصر (متوفی بسال 412 هَ . ق .)برادر محمود غزنوی اهداء کرده چیز دیگر نمیدانیم و این کتاب تاریخی از آدم ابوالبشر تا محمود سبکتکین است قسمت اول آن در نسخ موجود در استانبول (کتابخانه ٔابراهیم پاشا شماره ٔ 916) و پاریس (کتابخانه ٔ ملی شماره ٔ 5053) محفوظ است . زوتنبرگ بخش تاریخ فرس را از آن قسمت نشر داده است و در مقدمه بدون دلایل قاطع خواسته است که صحت انتساب آنرا به ابی منصور عبدالملک ثعالبی اثبات کند. این بخش از کتاب مذکور مخصوصاً مهم است زیرا در بسیاری از موارد منابعی را که فردوسی در شاهنامه از آنها استفاده کرده است صحیح تر از طبری نقل شده و مؤلف ظاهراًعین متن شاهنامه را که در حدود 950 م . به امر سپهسالار طوس ابومنصور محمدبن عبدالرزاق بوسیله ٔ چهار تن از نویسندگان تدوین شده به عربی آورده و از متون طبری و جوالیقی و دیگر مورخین اسلامی نیز بدون انتقاد استفاده کرده است . از چهار مجلد کتاب (حاج خلیفه شماره ٔ 8592 چ فلوگل ج 4 ص 319) تنها یک مجلد در کتابخانه ٔ بادلیان اکسفرد باقیست . این مجلد از سال 74-75 آغاز و بسال 158 هَ . ق . پایان می پذیرد. (رجوع به دائرة المعارف اسلام شود.). مآخذ: نولدکه ، داستانهای حماسی ملی ایران . کائتانی . غررالسیر. که نسخه ٔ عربی و مجهول المؤلف است متعلق به کتابخانه ٔبادلیان اکسفرد. گابریلی در، ر. ر. آ. ل . ۞ (سلسله ٔ پنجم ج 25 ص 1138 و بعد).