رس

رس . [ رَس س ] (ع اِ) ابتدای چیزی . (از اقرب الموارد). ابتدای چیزی و اول آن . (ناظم الاطباء). مقدمه و ابتدای تب . (از برهان ) (از فرهنگ جهانگیری ). ابتدای چیزی و اول آن ، منه : رس الحُمّی ̍؛ یعنی اول تب . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) ۞ . ابتدای تب و حرارت . (لغت محلی شوشتر). رس و رسیس تب ، آغاز و شروع تب باشد. (از کشاف اصطلاحات الفنون ). ابتدای تب . (مهذب الاسماء) (از آنندراج ). || چاه . (ترجمان القرآن جرجانی چ دبیرسیاقی ص 52) (مهذب الاسماء). چاه بر سنگ برآورده . (ناظم الاطباء) (منتهی الارب ) (آنندراج ). چاه قدیمی . (ازاقرب الموارد). || پاره ای از چیزی . (ناظم الاطباء): بلغنی رس من خبر؛ ای شی ٔ منه . (ناظم الاطباء) (آنندراج ) (منتهی الارب ). چیزی باشد از خبر و حکایت و امثال آن . (از برهان ). || نزد اطبا دوایی است مرکب . و در بحر الجواهر گفته که رس مرکبی است از این ادویه : یش ، زنجبیل ، فلفل دار، فلفل عاقرقرحا، مویز، از هر یک مساوی و برابر یکدیگر. (از کشاف اصطلاحات الفنون ). || (اصطلاح عروض ) به اصطلاح حرکت حرفی که بعد از الف تأسیس باشد و یا قبل آن ویا فتحه ٔ قبل تأسیس . (از آنندراج ) (از منتهی الارب )(ناظم الاطباء). نزد اهل قوافی حرکت ماقبل تأسیس رانامند. و در منتخب تکمیل الصناعة گوید این حرکت البته جز فتحه نخواهد بود چنانکه حرکت میم مائل و زای زائل . و چون تأسیس در قوافی تکرار یابد بضرورت رس نیز تکرار شود. (از کشاف اصطلاحات الفنون ). شمس قیس گوید: حرکت ماقبل الف تأسیس است و آن الا فتحه نتواند بود. رس در اصل لغت ابتدا کردن چیزی باشد بر سبیل پوشیدگی و آهستگی و از این جهت آغاز تب و عشق را که در تن و دل مردم پدید آید رس الحُمّی ̍ و رسیس الهوی گویند... پس چون این حرکت به تبعیت الف در عداد حرکات قافیت می آید گویی چنان است که بر پوشیدگی خود را بر قافیت می بندد و آغاز قافیت میشود و آنرا رس خوانند. (ازالمعجم فی معاییر اشعار العجم چ مدرس رضوی ص 203).