مکس

مکس . [ م َ ](ع اِ) باج و عشر. (منتهی الارب ) (آنندراج ). باج و خراجی که راه داران می گیرند. ج ، مکوس . (ناظم الاطباء). باج . (از اقرب الموارد). مالی که از تجار در مراصد گیرند. گمرک . عوارض . باج . (یادداشت به خط مرحوم دهخدا) : این خطاب با اصحاب مکس است ، عشار را می گوید که بر سر راه نشیند و مردم را ترساند و باج ستاند. (کشف الاسرار ج 3 ص 675). این صدّ از سبیل از بهر آن گفت که در مکس که عشار ستاند قطعافتد سبیل را. (کشف الاسرار ج 3 ص 676). || دراهم که در بازار از بایع می گرفتند در جاهلیت یا دراهم که عامل صدقه بعد از فراغ از صدقه می گیرد. (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد). در مصباح آمده :مکس غالباً به معنی آنچه اعوان سلطان به ستم در موقع خرید و فروش گیرند گفته شود. (از اقرب الموارد).
- صاحب المکس ؛ مَکّاس و در حدیث است : «لایدخل صاحب المکس الجنة». (اقرب الموارد).و رجوع به مَکّاس و مکوس شود.
|| رسوم . و رجوع به مَکِس شود. || زیان . || ستم و ظلم . (ناظم الاطباء). || (مص ) تشویش کردن در بیع. (آنندراج ) (ازمنتهی الارب ) (از ناظم الاطباء). || کم نمودن ثمن . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از اقرب الموارد). کم کردن قیمت و بها را. (از ناظم الاطباء). || گرد آوردن مال را. (آنندراج ) (از منتهی الارب ). || باج بستدن و جبایت کردن . (زوزنی ). باج وخراج گرفتن . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (ناظم الاطباء) (از اقرب الموارد) (ازدزی ج 2 ص 606). || زیان آوردن . (منتهی الارب ) (آنندراج ). || ستم کردن . (منتهی الارب ) (آنندراج ) (از ناظم الاطباء) (ازاقرب الموارد). || کم کردن چیزی را. (از ناظم الاطباء).